REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Firmy zmuszają pracowników do nielegalnych umów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Łukasz Guza
Łukasz Guza
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W 2007 roku PIP wykryła 93 tys. przypadków nieprawidłowości w nawiązywaniu i rozwiązywaniu stosunku pracy. Firmy bezprawnie ograniczają prawo do wypowiedzenia umowy o pracę i wprowadzają nieuzasadnione kary porządkowe. Pracodawcy coraz częściej wykorzystują niejasne przepisy kodeksu pracy do łamania praw pracowników.
NOWOŚĆ

W ubiegłym roku co trzeci wniosek o usunięcie nieprawidłowości, kierowany do firm przez inspektorów pracy, dotyczył nawiązywania i rozwiązywania umowy o pracę. Tylko część z nich dotyczyła stosowania niedozwolonych klauzul umownych, ale firmy wciąż zobowiązują pracowników do odbierania telefonów komórkowych przez całą dobę i uczestniczenia w weekendowych szkoleniach bez zapłaty. Powierzają im też bezprawnie mienie dużej wartości.

REKLAMA

Prawnicy podkreślają, że coraz częściej pracodawcy wykorzystują niejasne przepisy prawa pracy, różnice w ich interpretacji oraz brak orzecznictwa do ograniczenia praw pracownika lub zobowiązania ich do konkretnego zachowania. A w takich sytuacjach udowodnienie, że złamali prawo, jest trudne i zawsze zależy od okoliczności sprawy.

Utrudnione rozstanie

Przykładem stosowania niedozwolonych klauzul w umowach o pracę jest pozbawienie pracownika możliwości jej wypowiedzenia przez określony czas, na przykład dwa lata.

REKLAMA

- Firmy często wiedzą, że umieszczanie takich zapisów w umowie jest bezprawne, ale liczą na to, że nie wie tego pracownik i dwa razy się zastanowi zanim złoży wypowiedzenie - mówi Arkadiusz Sobczyk, radca prawny z Kancelarii A. Sobczyk i Współpracownicy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podobnym przykładem jest zawieranie w umowach lub regulaminach pracy kar porządkowych za zachowanie lub działania, które zgodnie z kodeksem pracy nie powinny być w ten sposób karane. Na przykład za nieprzestrzeganie ustalonej w firmie organizacji pracy szef może nałożyć na pracownika karę upomnienia lub nagany, ale nie karę pieniężną.

- Pracodawcy powinni zdawać sobie sprawę, że nie mogą dowolnie kształtować systemu kar i zastosować je np. wobec pracownika, który wypełnia swoje obowiązki, ale szef sądził że będzie bardziej wydajny - mówi Katarzyna Grzybowska, prawnik z kancelarii Michałowski, Stefański Adwokaci.

W takich sytuacjach pracodawcy mogą zastosować jednak inne metody, które zmotywują podwładnych do pracy. Zamiast niezgodnie z prawem nakładać na nich kary pieniężne, mogą na przykład obniżać lub nie przyznawać im premii.

Zakazane pytania o ciążę

REKLAMA

Na nieuczciwych pracodawców muszą też uważać przyszli rodzice, w tym zwłaszcza kobiety. W trakcie nawiązywania stosunku pracy powinni sprawdzać, czy przyszły pracodawca wbrew przepisom nie zawarł w niej klauzuli, na podstawie której zrzekają się np. prawa do obniżenia wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mogliby korzystać z urlopu wychowawczego. Klauzula taka z mocy prawa jest nieskuteczna, bo umowa o pracę nie może ograniczyć uprawnień pracownika, jakie przewiduje kodeks pracy. Jednak podobnie jak w przypadku pozbawiania prawa do wypowiedzenia umowy o pracę przez określony czas, firmy liczą na to, że pracownicy nie zdają sobie z tego sprawy i nie będą starać się o obniżenie wymiaru czasu pracy.

- Już na etapie rekrutacji pracodawcy pytają kobiety, czy planują dziecko. Zdarzały się nawet przypadki, że żądali przedstawienia zaświadczeń od lekarza o tym, że nie są w ciąży - mówi Marta Krawczyńska z Centrum Praw Kobiet.

Tramwaj na stanie motorniczego

Eksperci podkreślają, że pracodawcy często wykorzystują niejasne przepisy oraz różnice w ich interpretacji i zamieszczają w umowach o pracę klauzule, które są legalne tylko po spełnieniu określonych warunków. Najlepszym przykładem jest wprowadzenie odpowiedzialności majątkowej za mienie, którego pracownikowi nie można powierzyć, tj. takie, którym nie może dysponować.

- Spotkałem się z przykładem, gdy pracodawca powierzył pracownikom tramwaje. Możliwość dysponowania tym środkiem transportu jest, delikatnie mówiąc, ograniczona - mówi Arkadiusz Sobczyk.

Podobny przykład to wprowadzenie do umów o pracę klauzul bezwzględnie zabraniających podejmowania jakiejkolwiek pracy u innego pracodawcy. Zdaniem prawników takie działanie pracodawcy będzie legalne tylko wtedy, gdy zakaz ten może być uzasadniony rodzajem wykonywanej już pracy. Jeśli jest ona np. czasochłonna, wymaga znacznych kompetencji i wiąże się z dużą odpowiedzialnością, to szef może uznać, że dodatkowa praca będzie negatywnie wpływać na wykonywanie obecnych obowiązków.

- Zdarzają się też przypadki, że pracodawcy zakazują pracownikom tylko określonej działalności, np. publikowania jakichkolwiek tekstów - mówi Dawid Zdebiak, radca prawny i partner z Kancelarii Gujski, Zdebiak.

Podkreśla, że taki zakaz będzie zgodny z prawem, jeśli ma na celu ochronę wizerunku pracodawcy.

Telefon przez całą dobę

Firmy coraz częściej wprowadzają także do umów o pracę lub regulaminów pracy rozwiązania, które, choć wydają się korzystne dla pracownika, w praktyce mogą ograniczać ich uprawnienia.

Podwładni często korzystają np. z firmowych telefonów komórkowych. Szef może jednak zobowiązać pracownika do tego, aby odbierał taki telefon także poza godzinami pracy.

- Takie rozwiązanie będzie zgodne z prawem, gdy pracownik jest zatrudniony w zadaniowym systemie czasu pracy, pod warunkiem że jego czas pracy, nie przekroczy dopuszczalnych norm i nie pozbawi go ustawowego prawa do wypoczynku - mówi Dawid Zdebiak.

Takiego pracownika nie obowiązuje bowiem harmonogramów czasu pracy, więc szef, dzwoniąc o każdej porze, może domniemywać, że właśnie wykonuje swoje obowiązki. Pozostali pracownicy mogą twierdzić, że nie odbierali telefonu od szefa poza godzinami pracy, bo przecież wtedy przysługuje im odpoczynek. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik pełni dyżur poza godzinami pracy. Wówczas szef może do niego dzwonić, ponieważ pozostaje on w gotowości do pracy.

Podobna sytuacja ma miejsce, gdy szef zobowiązuje pracownika w umowie o pracę do podwyższania swoich kwalifikacji zawodowych, czyli na przykład do uczestnictwa w szkoleniach. Podwładny zyskuje nowe umiejętności, ale firmy często organizują takie szkolenia w dni wolne od pracy, np. weekendy. Kodeks pracy nie określa wprost, czy należy je wliczać do czasu pracy. Nie wiadomo więc, czy pracownikowi przysługuje za udział w takim szkoleniu np. dzień wolny lub wynagrodzenie.

- Jeśli w umowie o pracę szef zobowiąże podwładnego do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, przed sądem będzie miał duże szanse na obronę tezy, że czas poświęcony na takie poszerzanie umiejętności nie musi być obowiązkowo wliczany do czasu pracy - ocenia Arkadiusz Sobczyk.

Trzy lata bez pracy

Nie tylko nielegalne klauzule, ale też zgodne z prawem porozumienie z pracodawcą może być niekorzystne dla pracownika. Będzie tak w przypadku umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Firma może np. zawrzeć z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji przez trzy lata po ustaniu stosunku pracy, po czym zwolnić go po trzech miesiącach. Wtedy za trzy lata zakazu pracy u konkurencji pracownik otrzyma tylko 25 proc. wynagrodzenia otrzymanego w ciągu trzech miesięcy pracy.

- Dla pracodawców może być to niemalże darmowy sposób na wyeliminowanie konkurencyjnych pracowników z rynku pracy - mówi Katarzyna Kordoń, prezes K&K Selekt, firmy doradztwa personalnego.

Podkreśla, że w ten sposób niektórzy pracodawcy zmuszają nawet byłych podwładnych do zmiany zawodu.

Niedozwolone klauzule w umowach o pracę

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

JAK CHRONIĆ SIĘ PRZED NIELEGALNYMI KLAUZULAMI W UMOWACH O PRACĘ

Pracownik może

• zgłosić przypadek naruszenia przepisów do Państwowej Inspekcji Pracy

• złożyć pozew do sądu o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie, jeśli pracodawca zwolni go dyscyplinarnie za złamanie klauzuli

• złożyć sprzeciw od decyzji pracodawcy o nieuzasadnionym nałożeniu kary porządkowej

• nie zgadzać się na zawieranie w umowach o pracę niejasnych, generalnych sformułowań

• analizować lub konsultować z prawnikiem każdy wątpliwy przepis zawarty w umowie

ŁUKASZ GUZA

lukasz.guza@infor.pl

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

Nie uczą się i nie pracują. Polscy NEET często są niewidzialni dla systemu

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

REKLAMA

Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

REKLAMA