Niewłaściwa reprezentacja pracodawcy nie powoduje nieważności rozwiązania umowy o pracę

Nieuzasadnione są zatem twierdzenia, że wadliwa reprezentacja pracodawcy przy rozwiązaniu umowy o pracę powoduje bezwzględną nieważność jego czynności prawnych. Wadliwe wypowiedzenie umowy o pracę lub jej rozwiązanie bez wypowiedzenia jest bowiem czynnością prawną zaskarżalną, niekiedy określaną jako względnie bezskuteczna, ale nie jest działaniem bezskutecznym. Wynika to z faktu, że bez jej zaskarżenia w kodeksowym terminie do sądu pracy, także wadliwe wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia doprowadza do skutecznego rozwiązania stosunku pracy. Zatem niezgodność z prawem rozwiązania umowy o pracę wynikająca z niewłaściwej reprezentacji pracodawcy nie powoduje nieważności rozwiązania umowy, lecz w takim przypadku sąd na żądanie pracownika może orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, przywróceniu pracownika do pracy albo o odszkodowaniu (art. 45 lub 56 k.p.). Oznacza to, że brak jest podstaw, które uzasadniałby sięganie tu do przepisów kodeksu cywilnego o bezwzględnej nieważności czynności prawnych (art. 58 k.c.). Nadto jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest możliwość wzruszania skutków prawnych wadliwego rozwiązania umowy o pracę wyłącznie na drodze sądowej uruchamianej poprzez złożenie przez pracownika kwestionującego decyzję pracodawcy pozwu do sądu pracy. Zasadę tę określa się jako kardynalną regułę prawa pracy. To także sprzeciwiałoby się zastosowaniu w tym przypadku przepisów kodeksu cywilnego dotyczących bezwzględnej nieważności. Przepis art. 300 k.p. pozwala bowiem sięgnąć do przepisów kodeksu cywilnego tylko wówczas, gdy kwestia nie jest uregulowana w kodeksie pracy i tylko wtedy, gdy przepisy kodeksu cywilnego nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy. Tak więc, uznać należy, że w prawie pracy nie istnieje konstrukcja bezwzględnej nieważności jednostronnych czynności prawnych zmierzających do rozwiązania umowy o pracę. Dotyczy to wszelkich przyczyn wadliwości wypowiedzenia umowy o pracę, w tym także wadliwości polegającej na niewłaściwej reprezentacji pracodawcy.

Pogląd ten w orzecznictwie sądowym prezentowano wyraźnie na gruncie wypowiedzenia umowy o pracę, jednakże jest on, moim zdaniem, aktualny także wtedy, gdy chodzi o wypowiedzenie zmieniające, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. Zatem także i wypowiedzenie zmieniające złożone przez niewłaściwie reprezentowanego pracodawcę (np. niewłaściwy organ spółki) nie byłoby bezwzględnie nieważne, lecz powodowałoby przewidziane w nim skutki, a pracownik mógłby jedynie złożyć odwołanie do sądu pracy i żądać zasądzenia odszkodowania lub przywrócenia dotychczasowych warunków pracy. Ma to istotne znaczenie praktyczne, gdyż np. w razie gdyby pracownik spóźnił się ze złożeniem do sądu pracy odwołania od wypowiedzenia warunków pracy lub płacy (np. zmniejszającego jego wynagrodzenie), to jego roszczenie o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy lub o zasądzenie odszkodowania uległoby wygaśnięciu i w razie wniesienia powództwa do sądu byłoby oddalone (por. wyrok SN z 23 czerwca 2005 r., II PK 287/04, Pr.Pracy 2006/1/33).