Miejsce świadczenia usługi w podatku VAT

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) za naczelną zasadę przyjęła, iż w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności; w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności - miejsce stałego zamieszkania. Z takiego rozwiązania wynika, iż pomimo odwołania się w pierwszej kolejności do „siedziby” usługodawcy pierwszorzędnym jest ustalenie „stałego miejsca prowadzenia działalności”, ponieważ w przypadku jego istnienia, to ono będzie podstawą do ustalania odpowiednich stawek VAT dla świadczonej usługi. W przypadku braku „siedziby” i „stałego miejsca prowadzenia działalności” jako miejsce świadczenia usług zostanie zakwalifikowane „miejsce stałego zamieszkania” świadczącego usługę.

Przy ustalaniu miejsca świadczenia usług należy wziąć pod uwagę formę prawną, pod jaką działa osoba świadcząca usługi. Osoba prawna czy podmiot zbiorowy nigdy nie będą miały miejsca stałego zamieszkania, a osoby fizyczne świadczące usługi nie mogą mieć siedziby. Tak więc w przypadku osób prawnych i podmiotów zbiorowych, miejscem świadczenia usług będzie ich „stałe miejsce prowadzenia działalności” skąd świadczą te usługi, a w przypadku braku tegoż miejsca, „siedziba” usługodawcy. Natomiast w przypadku osób fizycznych zasadniczo ich miejscem świadczenia usług będzie „stałe miejsce prowadzenia działalności” z którego usługi są świadczone, a w przypadku jego braku, miejsce stałego zamieszkania usługodawcy. W przypadku osób prawnych problem może się pojawić gdy siedziba firmy formalnie będzie się mieściła w kraju wolnym od opodatkowania usług, które w rzeczywistości będą świadczone przez tę osobę prawną w ramach jej działalności z innego państwa. W takim przypadku Urząd Skarbowy może uznać, iż miejscem świadczenia usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności, z którego usługi są świadczone.

Siedziba osoby prawnej dla celów podatkowych jest ustalana zgodnie z dokumentami zgłoszeniowymi VAT. Wyjątkowo siedzibę świadczącego usługi można ustalić na podstawie informacji zawartych w innych rejestrach, np. w Krajowym Rejestrze Sądowym. Może się bowiem zdarzyć, iż osoba prawna zmieniła swoją siedzibę, co jest uwidocznione w KRS, jednakże nie jest jeszcze widoczne w dokumentach rejestracyjnych VAT. W takiej sytuacji nie wydaje się aby istniały przeszkody do ustalenia siedziby na podstawie dokumentów KRS. Jednakże zawsze ustalenie siedziby musi być oparte na formalnych podstawach, jakimi są odpowiednie dokumenty rejestracyjne.