Jak obliczyć koszt kredytu handlowego

Tego rodzaju operacje skutkują powstaniem u sprzedającego należności, a u odbiorcy bieżących zobowiązań. Ponadto wiążą się z kosztem, którego kalkulację prezentuje artykuł.

Podmioty gospodarcze udzielając lub korzystając z opustu za wcześniejszą zapłatę (tzw. skonto) ponoszą koszty, które można traktować jako zaciągnięcie krótkoterminowego kredytu gotówkowego. Tak więc w przypadku gdy kupujący skorzysta z opustu, pojawia się u sprzedającego koszt kapitału (odsetki), w wysokości uzależnionej od kwoty, którą sprzedawca „podaruje” klientowi za wcześniejsze otrzymanie środków pieniężnych.

Podobnie jest u kupującego. Jeżeli nie skorzysta o­n ze skonta, zapłaci drożej za zamówione dobra lub usługi.

O popularności tej formy finansowania w dużej mierze decydują jej zalety, atrakcyjne dla obu stron transakcji handlowej. Najważniejsze z nich to możliwy wzrost przychodów ze sprzedaży, powiększenie udziału w rynku na skutek zwiększenia atrakcyjności cenowej oferty. Stosowanie opustów za szybszą zapłatę może zmniejszyć wartość należności handlowych, pomaga zatem w utrzymaniu i poprawie płynności finansowej przedsiębiorstwa (wpływa na zmniejszenie podejmowanego ryzyka kredytowego). Kredyt kupiecki pozwala również prowadzić działalność gospodarczą tym podmiotom, które nie dysponują wystarczającymi środkami finansowymi (gotówką) lub mają trudności z ich pozyskaniem.

Do najważniejszych wad można zaliczyć zwiększone zapotrzebowanie na środki pieniężne po stronie sprzedającego, które pokryją wzrost poziomu należności. Ponadto sprzedający musi uiścić podatek dochodowy oraz podatek VAT od należności, których jeszcze nie uzyskał. Wzrasta również ryzyko nieotrzymania w terminie zapłaty oraz wystąpienia strat z tytułu niewypłacalności klientów. W dalszej kolejności dostawca powinien się liczyć z możliwością wystąpienia ryzyka zatorów płatniczych oraz pojawienia się wysokich kosztów windykacji. Istnieje konieczność wprowadzenia systemu monitorowania zdolności kredytowej odbiorców, a sam koszt monitorowania należności wzrasta.

Koszt kredytu handlowego jest najczęściej obliczany w dwóch przypadkach:

• gdy zaciągnięcie kredytu ma charakter jednorazowy (nieodnawialny) – liczymy wtedy nominalny roczny koszt finansowania kredytem handlowym,

• gdy zaciągnięcie kredytu ma charakter odnawialny – liczymy efektywny roczny koszt finansowania kredytem handlowym.

Obliczany w skali roku koszt kredytu handlowego daje się porównać z kosztem innych źródeł finansowania, przede wszystkim ze stopą rocznego kredytu bankowego czy kosztem kapitału własnego.

Nominalny koszt kredytu kupieckiego obliczamy stosując formułę:

Warunki płatności są zazwyczaj określone na fakturze wystawionej przez dostawcę lub zawarte w kontrakcie. Dlatego czasami może się okazać przydatna następująca formuła, będąca odmianą wcześniejszego wzoru:

gdzie:

CF₁ – cena bez opustu,

CF₀ – cena po uwzględnieniu opustu,

N – maksymalny dopuszczalny okres zapłaty (w dniach),

d – okres, w którym można skorzystać z opustu cenowego związanego z wcześniejszą zapłatą (w dniach).

Z uwagi na to, że źródłem finansowania w obu przypadkach jest kapitał obcy, przy kalkulacji kosztu kredytu handlowego możemy uwzględnić efekt tarczy podatkowej, zgodnie z następującym zapisem:

gdzie:

t – stopa podatku dochodowego,

pozostałe oznaczenia jw.

W praktyce gospodarczej dostawcy dóbr lub usług posługują się często zapisem informującym o warunkach udzielenia opustu cenowego według następującego wzoru:

Oznacza o­n, że nabywca otrzyma (r) procent opustu w stosunku do ceny widniejącej na fakturze, jeżeli ureguluje płatność w okresie (d) dni od daty faktury. W przeciwnym razie płatność musi być dokonana w ciągu (N) dni od daty faktury. (N) oznacza długość okresu kredytowania i informuje o maksymalnej długości okresu zapłaty oferowanej odbiorcom (przykład 1).

Przykład 1

Jeśli sprzedający nie chce, aby odbiorcy zbyt często korzystali z oferowanego skonta, powinien tak skalkulować jego wysokość, aby po obliczeniu jego koszt (odsetki) był wyższy niż koszt dostępnego dla klienta na rynku kredytu bankowego. Jedynie wówczas może się spodziewać przyspieszenia spłaty należności. Takie postępowanie poprawia płynność finansową sprzedawcy, pomniejsza jednak jego zyskowność. Jeżeli nabywca nie skorzysta z opustu, to przyspiesza tym samym przepływ środków pieniężnych do spółki, jednak ich wartość jest niższa – dlatego analiza wysokości opustu cenowego powinna jednoznacznie wskazywać na korzyści wynikające z zastosowanej polityki kredytowania.

Jak wspomniano, roczny efektywny koszt kredytu kupieckiego występuje przy operacjach o charakterze cyklicznym. Każdej spłacie zobowiązania towarzyszy nowa dostawa i powstanie kolejnego zobowiązania. Obliczyć go można za pomocą następującego wzoru (przykład 2):

gdzie:

k_ef – roczny (efektywny) koszt kredytu kupieckiego,

pozostałe oznaczenia jw.

Przykład 2

Kredyt handlowy jest jednym z alternatywnych źródeł finansowania. Kalkulacja jego kosztu powinna pomóc zarówno odbiorcom, jak i dostawcom określić skutki finansowe zawieranych transakcji handlowych. W przypadku odbiorców analiza możliwych do uzyskania korzyści płynących z jego wykorzystania jest prostsza. W pierwszej kolejności powinna o­na obejmować odpowiedź na pytanie, czy firma posiada bardziej atrakcyjne możliwości wykorzystania środków pieniężnych w przypadku rezygnacji z oferowanego jej opustu. Jeżeli tak, to powinna z tych możliwości skorzystać. W dalszej kolejności, jeżeli firma posiada możliwość finansowania z innych źródeł, takich jak np. kredyt bankowy, powinna skalkulować, czy skrócić termin płatności i ewentualnie zaspokoić potrzeby finansowe niżej oprocentowanym kredytem bankowym, czy też nie.

W przypadku dostawców, dla których udzielanie kredytu kupieckiego wiąże się z dużym ryzykiem, analiza kosztu kredytu handlowego jest z reguły bardziej złożona, a skutki podejmowanych decyzji mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Jednak również sprzedawca może świadomie kształtować warunki płatności, wykorzystując w tym celu parametry kredytu kupieckiego, a w szczególności jego koszt. Dlatego operowanie wiarygodnymi danymi, opartymi na prawidłowej kalkulacji kosztu kredytu handlowego, wydaje się być niezmiernie istotne.

Jan Podobiński

ekspert w zakresie finansów