Upaść, czy nie upaść

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów od dawna postulował wprowadzenie instytucji upadłości konsumenckiej w Polsce, zaznaczając, że nie może być dostępna dla każdego dłużnika i jednocześnie musi zabezpieczać prawa wierzycieli. Wchodząca w życie nowelizacja ustawy prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych daje konsumentom możliwość ogłoszenia bankructwa, uwzględnia również interesy wierzycieli.

Upadłość mogą ogłosić osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności – np. długotrwała choroba czy niezawiniona utrata pracy. Upadłość ogłasza sąd, a polega ona na likwidacji majątku dłużnika w celu jego spieniężenia i spłaty zobowiązań finansowych. W przypadku, gdy do pokrycia zobowiązań niezbędna jest sprzedaż nieruchomości dłużnika, sąd wydzieli z tej kwoty sumę pozwalającą konsumentowi na wynajmowanie mieszkania przez rok. Konsument może ogłosić upadłość jeden raz w ciągu 10 lat.

Zobacz: Przejściowe kłopoty ze spłatą zadłużenia

Ustawa gwarantuje również ochronę praw wierzycieli. Jeżeli sprzedaż majątku nie wystarczy do spłacenia wszystkich wierzytelności sąd będzie, na wniosek dłużnika, orzekał o planie ich spłat w ciągu 5 lat. Zakres spłat będzie zależeć m. in. od zarobków zadłużonej osoby, możliwości spłaty czy wysokości wierzytelności. Ponadto w tym czasie dłużnik nie będzie mógł zaciągać nowych pożyczek, kredytów czy robić zakupów na raty. Konsument będzie również musiał składać coroczne sprawozdania z wykonania planu spłat wierzycieli, o osiągniętych przychodach i nabytych składnikach majątkowych w roku poprzednim.

Ustalone przez sąd wierzytelności nie będą mogły ulec zmniejszeniu – dopuszczalne są jedynie modyfikacje planu spłaty w razie przejściowych kłopotów uniemożliwiających dłużnikowi spłatę. W takim wypadku sąd będzie mógł przedłużyć okres spłaty, ale nie dłużej niż o dwa lata. Zakres spłat będzie za to mógł ulec zwiększeniu – w razie poprawy sytuacji materialnej konsumenta, ale tylko gdy taka poprawa nie jest wynikiem zwiększenia jego wynagrodzenia lub dochodów z działalności zarobkowej.

Możliwość ogłoszenia upadłości przez osoby fizyczne funkcjonuje w wielu krajach Unii Europejskiej (m.in. w Niemczech, Francji, Finlandii, Belgii, Irlandii, Hiszpanii, Luksemburgu czy Holandii). Ze względu na brak jednolitej, unijnej regulacji dotyczącej tego zagadnienia, rozwiązania przyjęte w poszczególnych krajach różnią się od siebie. Ich cechą wspólną jest sądowy tryb postępowania.