Jak powstaje ustawa

Ustawy uchwala się w specyficznej procedurze. Jest ona określona przez Konstytucję RP jak również przez regulaminy Sejmu i Senatu. Prawie każda ustawa w Polsce przechodzi taką samą drogę legislacyjną. Można mówić o pewnych wyjątkach (ustawa budżetowa, projekty kodeksów, ustawy pilne, zmiana Konstytucji) jednak dla wszystkich projektów ustaw obowiązują takie same zasady.

Inicjatywa ustawodawcza

Inicjatywa ustawodawcza to uprawnienie określonego podmiotu do przedkładania władzy prawodawczej projektów ustaw. Według Konstytucji RP prawo takie przysługuje:

• Posłom (15 posłom lub komisji sejmowej),
• Senatowi (uchwała Senatu o wniesienie inicjatywy ustawodawczej),
• Prezydentowi RP,
• Radzie Ministrów,
• Grupie co najmniej 100 tyś. obywateli mających czynne prawo wyborcze.

Projekt ustawy składa się do laski marszałkowskiej. Pomysłodawca powinien szczegółowo uzasadnić swój projekt oraz wskazać swojego przedstawiciela. Zadaniem przedstawiciela jest reprezentowanie pomysłodawców.

W razie wątpliwości co do zgodności projektu ustawy z obowiązującym prawem Marszałek Sejmu może przekazać taką propozycję ustawodawczą do Komisji Ustawodawczej.

Prace w Sejmie

Po otrzymaniu projektu ustawy Marszałek Sejmu zarządza jego drukowanie i doręczenie go posłom.

Dopiero wtedy rozpoczynają się właściwe prace w Sejmie. Odbywać mogą się one na posiedzeniu Sejmu lub komisji sejmowej. Przyjęcie ustawy musi być poprzedzone trzema czytaniami. Wnioskodawca może wycofać swój wniosek aż do drugiego czytania.

Czytanie to rozpatrywanie projektu ustawy na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Ma ono postać debaty nad propozycją wtedy też podejmuje się decyzję o dalszych losach ustawy.

Pierwsze czytanie odbywa się albo na posiedzeniu Sejmu lub w komisji. Istnieją jednak projekty ustaw, które bezwzględnie musza być rozpatrywane na posiedzeniu Sejmu (projekt ustawy o zmianie konstytucji, projekt ustawy budżetowej, projekty kodeksów, projekty wniesione przez grupę co najmniej 100 tyś obywateli).

W trakcie pierwszego czytania pomysłodawca uzasadnia swój projekt i odpowiada na pytania posłów. Odbywa się debata nad projektem. Po pierwszym czytaniu projekt ustawy trafia do komisji merytorycznej. Tylko Sejm może odrzucić projekt ustawy podczas pierwszego czytania.

Po pierwszym czytaniu projekt trafia do komisji. Komisja może z kolei powołać podkomisję do rozpatrzenia tego projektu. Prace w komisji kończą się sprawozdaniem. W sprawozdaniu komisja opiniuje projekt i zgłasza wniosek o: