Jak pozyskać środki finansowe na wdrożenie innowacji i transfer technologii w Polsce

Eksperci wskazują iż, obecna konkurencyjność polskiej gospodarki, wynikająca w dużej mierze z niższych kosztów pracy w porównaniu z krajami  Europy Zachodniej, będzie malała w kolejnych latach. Ważne jest zatem oparcie rozwoju gospodarczego na nowatorskich technologiach, które pozwolą na zwiększenie wydajności oraz podnoszenie jakości wyrobów przy jednoczesnym obniżaniu kosztów produkcji. Polskie przedsiębiorstwa muszą zwiększać stopień zaawansowania technologicznego, w przeciwnym razie ich konkurencyjność na globalnym rynku będzie spadać. Czas więc na nadrobienie straconych lat. Na uwadze należy mieć przy tym fakt, iż sam transfer technologii nie jest dostatecznym instrumentem w procesie unowocześniania gospodarki. Jest to środek skuteczny i łatwy we wdrożeniu, jednak jego koszty często przewyższają  wydatki poniesione na wyprodukowanie nowej technologii we własnym zakresie. Dodatkowo import innowacji pozwala jedynie na dorównywanie do poziomu krajów zachodnich w wybranych dziedzinach, nie umożliwia jednak uzyskania wobec nich przewagi konkurencyjnej. Aspiracje takie nie są  natomiast wygórowaną ambicją.

Mamy już w Polsce przykłady firm - światowych pionierów we wdrażaniu nowatorskich technologii. Dobrym wzorem do naśladowania może być spółka, działająca w dziedzinie recyklingu i odzysku surowców i energii z odpadów cywilizacyjnych. Firma ta  opracowała technologię przerabiania odpadów komunalnych na ciepło i energię elektryczną na bazie depolimeryzacji sterowanej. Jest to rozwiązanie nie znane dotychczas na rynku światowym,  zostało objęte ochroną patentową. Firmy zagraniczne zgłaszają już zainteresowanie wykupieniem licencji. Projekt uzyskał wsparcie finansowe z działania 4.4 POIG.

Rodzimych pomysłów na nowe technologie produkcji paliw jest jednak więcej. W ubiegłym roku na Politechnice Częstochowskiej zrealizowano projekt ogniwa paliwowego na biokarbon. Jest to zupełnie nowy sposób wytwarzania niekonwencjonalnej energii, a jego efektywność sięga 80 procent. Rozwiązania tego typu mogą być z powodzeniem wykorzystywane m.in. w przemyśle samochodowym. Przykłady te potwierdzają, iż w dziedzinie energetyki polska myśl innowatorska może okazać się szczególnie cenna.

Fundusze Unijne dają ogromną szansę na rozwój innowacyjności w polskich przedsiębiorstwach, w tym również w branży energetycznej. Od 2004 roku środki z Brukseli w połączeniu z polskim wkładem publicznym, umożliwiają współfinansowanie inwestycji w innowacyjne przedsięwzięcia, na których samodzielną realizację przedsiębiorcy bardzo często nie mogliby sobie pozwolić.

Z funduszy strukturalnych UE, które przyznano Polsce na lata 2007 - 2013, ponad 8 mld euro przeznaczone jest dla firm stawiających na innowacyjność. Dotacje na działalność badawczo - rozwojową sektora prywatnego przyznawane są głównie w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO).

Wprowadzony w 2007 r.  Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka ma być remedium na zaległości w dziedzinie rozwijania innowacyjności polskich przedsiębiorstw. W ciągu trzech lat średni wskaźnik innowacyjności w Polsce wzrósł z poziomu niewiele przekraczającego zero do powyżej 3%. Wynik ten można zawdzięczać w dużej mierze konsumpcji dotacji z PO IG. Pomimo wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, Polska nadal nie osiągnęła średniej unijnej i znajduje się w grupie krajów najmniej innowacyjnych. GUS potwierdza te dane. Wynika z nich, iż duże przedsiębiorstwa zainwestowały w 2007 r. 16 mld w innowacje, a MŚP -  3 mld. Alokacja środków UE zakłada przeznaczenie średnio 65% budżetu PO IG na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw. Jak wykorzystać te fundusze, co oferuje POIG?

Jednym z najbardziej popularnych działań POIG jest 1.4 i 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R , koordynowane przez PARP. Budżet tego instrumentu przeznaczony jest na przeprowadzenie prac badawczych i rozwojowych oraz wdrożenie ich wyników. Projekty współfinansowane z tego źródła, realizowane są w dwóch etapach. Pierwszy obejmuje dofinansowanie części badawczej do momentu stworzenia prototypu, a drugi dofinansowanie części wdrożeniowej, czyli komercjalizację efektów badań. Projekt wieńczy wprowadzenie na rynek produktów powstałych z wdrożenia wyników prac B+R.

Ostatni nabór projektów do tego działania odbył się w listopadzie 2009 r. w przypadku MŚP oraz na przełomie listopada/grudnia 2009 r. dla dużych przedsiębiorstw. Alokacja przewidziana na działanie 1.4 w tym konkursie to 280 197 750 pln.  Był to już trzeci nabór w obecnej perspektywie finansowej.  

Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przypuszczać, że w kolejnych dwóch latach odbędzie się jeszcze kilka konkursów do tego działania. W 2010 r. zaplanowano nabór na październik.  Z doświadczenia wiadomo jednak, że rundy aplikacyjne w tym instrumencie są zamykane przedterminowo, po osiągnięciu wyznaczonego przez PARP procentowego pułapu alokacji, przewidzianej na daną edycję. W ostatnim konkursie wynosił on 120% alokacji. Oznacza to, że Wnioskodawcy powinni być przygotowani na jak najszybsze złożenie dokumentów.  

Działanie 1.4 i 4.1 cieszy się szczególną popularnością wśród firm z branży chemicznej, farmaceutycznej oraz technicznej. W zasadzie spektrum obszarów, jakie mogą podlegać dofinansowanym pracom badawczo -  rozwojowym jest bardzo szerokie - o dotacje ubiegają się tu nawet przedsiębiorcy z branży energetycznej, których prace badawczo - rozwojowe prowadzą np. do opracowania nowych technologii produkcji paliw ekologicznych.

Nieco inaczej wyglądają rundy do równie popularnego, Działania 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym. Tu możemy spokojnie przygotowywać dokumenty do ostatniego dnia rundy aplikacyjnej. Ostatni konkurs odbył się na jesieni 2009 r. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż w działaniu tym zmieniły się względem przedostatniej rundy aplikacyjnej, kryteria dopuszczalności projektów oraz ich punktacja. Najistotniejsza zmiana dotyczy kryterium innowacyjności, którą według nowych zasad wyróżnia to, że produkt bądź usługa jaki planujemy wprowadzić nie występuje jeszcze na rynku światowym, to jest:

•    na targach międzynarodowych,

•    w Internecie,

•    w ofercie firm będących liderami branż.

Ewentualnie produkty konkurencyjne mają co najmniej 2 słabsze parametry od nowego bądź zasadniczo zmienionego produktu czy też usługi. Za spełnienie tego kryterium w chwili obecnej można uzyskać aż 20 punktów.

Realizowane projekty mają również prowadzić w szczególności do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko, m.in. poprzez ograniczenie energio-, materiało- i wodochłonności procesu produkcyjnego lub świadczenia usług, prowadzących do powstania nowego lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi.