Zarządzanie ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie

Przełamywanie oporów co do stosowania przemyślanej strategii zarządzania ryzykiem walutowym (począwszy już od 10 000-20 000 euro w obrocie rocznym) powinno być prowadzone w drodze edukacji i zachęt przez organizacje samorządowe, zrzeszenia eksporterów i wszystkie zainteresowane strony. Niniejszy artykuł stanowi wstęp do metodologii zabezpieczania przed ryzykiem walutowym we własnym zakresie, bez potrzeby korzystania z usług banków.

Przedsiębiorstwo, które w rozliczeniach stosuje co najmniej dwie waluty, musi podjąć decyzję o zastosowaniu bądź zaniechaniu zarządzania ryzykiem walutowym. Kadra kierownicza przedsiębiorstwa definiuje potencjalne niebezpieczeństwa, przyjmując różne kryteria, i decyduje się:

• przyjąć kompleksową, długofalową strategię zabezpieczenia przed ryzykiem walutowym - oznacza to, że przedsiębiorstwo będzie stosować w sposób ciągły politykę zabezpieczania wszystkich pozycji walutowych,

• stosować zabezpieczenia taktyczne - na wypadek sporadycznego niebezpieczeństwa ryzyka walutowego lub wybiórczo dla niektórych pozycji,

• nie podejmować żadnych działań - na ogół ze względu na minimalną ekspozycję na ryzyko czy możliwość przerzucenia ryzyka na odbiorców towarów i usług (ale również z powodu niechęci właścicieli lub zarządzających do działań zabezpieczających).

Nie ma uniwersalnego klucza stosowania bądź zaniechania zarządzania ryzykiem walutowym.Każdorazowo należy przeanalizować i podsumować wiele czynników, by móc zająć właściwe stanowisko.

Niezależnie od tego, czy analiza będzie dotyczyć decyzji co do pojedynczej transakcji albo przyjęcia długofalowych działań, należy brać pod uwagę następujące czynniki:

• stosunek właścicieli lub kadry zarządzającej do samego ryzyka walutowego,

• poziom kwalifikacji kadry zarządzającej (jeżeli są one niewystarczające, można skorzystać z usług outsourcingowych),

• procentowy udział zagranicznych obrotów handlowych w łącznych obrotach,

• stabilność waluty/walut rozliczeniowych - większość operacji w handlu zagranicznym dokonywana jest w najpopularniejszych walutach, takich jak dolar, frank szwajcarski, euro czy jen,

• okres i wielkość narażenia na ryzyko - sprowadza się do symulacji, ile czasu i dla jakiej wartości zobowiązań w danym okresie rozliczeniowym istnieje niebezpieczeństwo wahań kursowych,

• informacje dodatkowe, takie jak: możliwość szybkiej zmiany źródła zaopatrzenia lub kontrahenta usług, łatwość zamiany waluty rozliczeniowej, wsparcie w postaci kredytu w walucie rozliczeniowej, specyfika rynku kontrahenta, możliwość ubezpieczenia kontraktu eksportowego.

UWAGA

Po przeprowadzeniu kompleksowej analizy sytuacji przedsiębiorstwa, zanim przyjmie się jakiś model zabezpieczeń, należy zastanowić się najpierw nad tym, czy można uniknąć ryzyka walutowego. Całkowita eliminacja ryzyka walutowego nie zawsze jest możliwa, zwłaszcza w przedsiębiorstwach nieprzerwanie wykazujących obroty w obcej walucie. Jeśli ryzyka walutowego nie można uniknąć całkowicie, należy przyjąć wariant redukcji ekspozycji na to ryzyko.

Idealne rozwiązanie, w którym strumień zobowiązań i należności walutowych pokrywałby się w czasie i wielkościach, jest w praktyce rzadko osiągalne. Trudno bowiem wyobrazić sobie taki charakter płatności, w których zapłata następowałaby w tym samym momencie co wydanie towaru czy realizacja usług. W związku z tym niezbędne jest stałe utrzymywanie określonych kwot waluty rozliczeniowej na rachunku bankowym, co wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów.

Inną przeszkodą jest także jednostrumieniowość waluty, w której rozliczane są kontrakty. Firma, która przez lata współpracuje np. z krajami strefy euro, nie może unikać ryzyka walutowego w jakiś prosty sposób. Niezbędne staje się zastosowanie dodatkowych instrumentów zabezpieczających.

Przedsiębiorstwo ma do wyboru wiele instrumentów zabezpieczających przez ryzykiem walutowym. W ostatnich latach coraz popularniejsze stają się instrumenty pochodne, z których można korzystać samodzielnie lub zlecić ich użycie firmie zewnętrznej.

Istnieje podział na zabezpieczenie wewnętrzne (hedging naturalny) i zewnętrzne. W obu tych grupach istnieje wiele narzędzi, których można używać zamiennie, łącznie czy selektywnie, w zależności od przyjętej strategii.