Odpowiedzialność karna za niegospodarność

Z raportu PricewaterhouseCoopers wynika, że 43 proc. największych polskich spółek w latach 2005-2007 padło ofiarą przestępstwa gospodarczego. Choć w stosunku do badania z 2005 roku spadek wyniósł 11 proc., jednak prawie trzykrotnie wzrosła wartość poniesionych strat materialnych. Polskie firmy, głównie na skutek sprzeniewierzenia aktywów, straciły średnio 1,2 mln dolarów. Jednak w około 32 proc. takich spraw do skazania nigdy nie dochodzi. Kodeks karny (k.k.) poddaje wprawdzie karze więzienia do lat pięciu działanie osób, które obowiązane do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, nadużywają uprawnień lub nie dopełniają obowiązków i wyrządzają przez to znaczną szkodę majątkową (art. 296 par. 1 k.k.). Jednak sprawcy skutecznie podnoszą argument ryzyka działalności gospodarczej, jako jedną z okoliczności, które wyłączają bezprawność działania lub ich winę (tzw. kontratypy). Dochodzą do tego trudności dowodowe, gdyż by wykazać umyślne działanie sprawcy, organy ścigania muszą udowodnić mu zarówno zamiar co do sposobu, jak i skutku jego działania, w postaci znacznej szkody. Sami pokrzywdzeni w zawiadomieniu pomijają też czasami fakt, że szkoda - choć wystąpiła - nie była znaczna. A wskutek wzrostu minimalnego wynagrodzenia od 1 stycznia jej wartość również wzrosła do 225,2 tys. zł. Nie zmienia to faktu, że sprawcy można postawić także zarzut działania nieumyślnego, za co podlega karze więzienia do lat trzech (art. 296 par. 4 k.k.).

Przestępstwo z art. 296 k.k. jest obecnie przestępstwem materialnym. Dla przypisania odpowiedzialności konieczne jest wykazanie, że sprawca doprowadził do skutku w postaci wyrządzenia mocodawcy znacznej szkody majątkowej. Musi to być szkoda, której wartość w chwili czynu przekracza 200-krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia (art. 115 par. 5 i 7 k.k.). Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1209) od 1 stycznia 2008 r. najniższe miesięczne wynagrodzenie wzrosło z 936 zł do 1126 zł. Odpowiednio dolna granica odpowiedzialności za znaczną szkodę majątkową wzrosła do 225,2 tys. zł. Jeśli sprawca wyrządzi szkodę poniżej tej wysokości, nie popełni przestępstwa z art. 296 par. 1 k.k. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku wielu zachowań sprawcy, z których każde powoduje szkodę niższą niż znaczna, możliwe jest zsumowanie szkód i pociągnięcie do odpowiedzialności, jeżeli między zachowaniami zachodziły krótkie odstępy czasu, a sprawca działał z góry powziętym zamiarem (art. 12 k.k.).