Interpretacje przepisów ubezpieczeniowych

System ubezpieczeń społecznych podobnie jak prawo podatkowe jest w Polsce na tyle skomplikowany, że przedsiębiorcy mają często poważne wątpliwości, jak stosować w praktyce przepisy ubezpieczeniowe. Już prawie od roku, tj. od 20 września 2008 r., płatnicy składek, wzorem interpretacji podatkowych, mogą jednak składać wnioski o pisemne interpretacje dotyczące stosowania przepisów w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne.

Kto może wystąpić z wnioskiem

Z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji może wystąpić wyłącznie przedsiębiorca, tj. osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Stąd też z wnioskiem może wystąpić m.in.:

• spółka jawna,

• spółka partnerska,

• spółka komandytowa,

• spółka z o.o. lub akcyjna,

• wspólnik spółki cywilnej jako przedsiębiorca.

Prawa do złożenia wniosku nie ma natomiast:

• osoba kontynuująca opłacanie składek,

• osoba chcąca rozpocząć prowadzenie działalności, która nie została jeszcze wpisana do ewidencji działalności gospodarczej,

• wspólnik spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., niebędący samodzielnym przedsiębiorcą,

• spółka cywilna.

Zakres zapytania

Przedsiębiorca może wystąpić do ZUS i NFZ z żądaniem udzielenia pisemnej interpretacji tylko tych przepisów, z których wynika dla niego obowiązek świadczenia odpowiednio składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne.

Do przepisów, z których wynika obowiązek opłacania przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne, zalicza się przede wszystkim:

• ustawę z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.);

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.);

• ustawę z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Przedsiębiorca nie uzyska pisemnej interpretacji w zakresie tych przepisów, które regulują prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, tj. w zakresie przepisów:

• ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),

• ustawy z 25 czerwca 1999 r. o ubezpieczeniu społecznym w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).

Wymogi wniosku

Pisemne interpretacje ZUS wydaje tylko w indywidualnych sprawach przedsiębiorców. Wniosek o wydanie pisemnej interpretacji może dotyczyć zarówno zaistniałego stanu faktycznego, jak i zdarzenia przyszłego. We wniosku przedsiębiorca jest obowiązany przede wszystkim przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe (stąd też o wiążącą interpretację może zwrócić się również płatnik składek, który będzie zobowiązany w przyszłości naliczyć składki od przychodu i od interpretacji uzależnia swoje działania), a ZUS lub NFZ powinien udzielić pisemnej interpretacji. Niezbędnym wymogiem jest również wskazanie przez przedsiębiorcę własnego stanowiska w sprawie, tj. własnej interpretacji przepisów, którą uważa za prawidłową.

Ponadto wniosek powinien zawierać:

• nazwę firmy przedsiębiorcy,

• oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy,

• numer identyfikacji podatkowej (NIP),

• numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej,

• adres do korespondencji, w przypadku gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy.

Do wniosku należy dołączyć:

• pełnomocnictwo - jeżeli wniosek o wydanie pisemnej interpretacji jest składany przez pełnomocnika przedsiębiorcy;

• odpis z odpowiedniego rejestru, z którego wynika umocowanie osób podpisanych pod wnioskiem do reprezentowania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;

• dowód uiszczenia należnej opłaty.

Jeżeli wniosek o wydanie pisemnej interpretacji nie spełnia wymogów formalnych, to ZUS lub NFZ wzywa przedsiębiorcę do usunięcia braków formalnych w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Od wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uiścić opłatę w wysokości 40 zł, w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, na rachunek bankowy wskazany przez ZUS lub NFZ.

Jeżeli w jednym wniosku przedsiębiorca występuje o interpretację przepisów ubezpieczeniowych w odniesieniu do kilku odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, to od każdego odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego należna jest opłata w kwocie 40 zł.

Nieopłacenie wniosku spowoduje, że nie zostanie on rozpatrzony, bez względu na spełnienie wszystkich innych wymogów formalnych.

Odpowiedź

Wydanie pisemnej interpretacji powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletnego i opłaconego wniosku przedsiębiorcy. Niewydanie interpretacji w tym terminie przez właściwy organ oznacza, że została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.

Odpowiedź ZUS lub NFZ następuje w formie decyzji, która powinna zawierać wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia. Odwołanie od decyzji przysługuje - za pośrednictwem właściwej jednostki organizacyjnej ZUS - do właściwego sądu okręgowego w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia.

Skutki interpretacji

Wydana interpretacja nie wiąże przedsiębiorcy. Jest ona natomiast wiążąca dla ZUS lub NFZ. Oznacza to, że przedsiębiorca na własną odpowiedzialność może nie zastosować się do wykładni przepisów. Zastosowanie się do interpretacji przez przedsiębiorcę oznacza jednak, że nie będzie można go obciążyć jakimikolwiek sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji. Zastosowanie się do interpretacji ZUS nie zwalnia jednak płatnika z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne

ZUS i NFZ mogą zmieniać decyzje w sprawie interpretacji przepisów ubezpieczeniowych wyłącznie w drodze wznowienia postępowania, z wyjątkiem przypadku, gdy w wyniku wydania interpretacji nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

Anna Stykowska-Sikora

aplikant adwokacki

Podstawa prawna:

• art. 10, 10a ustawy z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 141, poz. 888).