Podatkowe konsekwencje zbycia majątku trwałego firmy

Przy sprzedaży tego samochodu koszt uzyskania przychodów będzie wynosił 140 000 zł (175 000 zł - 35 000 zł), a dochód - 0 zł (140 000 zł - 140 000 zł).

W przypadku nieodpłatnego otrzymania środka trwałego (rzeczy), w związku z otrzymaniem którego został określonych przychód podatkowy - przy sprzedaży tego środka trwałego kosztem uzyskania przychodów będzie określona wcześniej kwota tego przychodu, pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych, w tym nieuznanych za koszty uzyskania przychodów. Aby więc można było uznać koszty podatkowe przy sprzedaży nieodpłatnie otrzymanego środka trwałego, musiał być wcześniej wykazany przychód, który powstaje w dacie otrzymania - art. 12 ust. 5 updop. Stosownie do tego przepisu wartość przychodów w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia, w odniesieniu do innych transakcji przy odpłatnym zbyciu tego rodzaju rzeczy. Na podstawie art. 16h ust. 1 pkt 1 updop przy określaniu sumy odpisów amortyzacyjnych pomniejszającej przychód należy również uwzględnić odpisy amortyzacyjne, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wycena aportu przez biegłego nie ma znaczenia dla celów oceny skutków podatkowych. Istotna natomiast jest nominalna wartość objętych udziałów w zamian za wkład niepieniężny, stanowiąca przychód podatkowy. W przypadku aportu w postaci środków trwałych kosztem uzyskania tego przychodu jest zaktualizowana wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku innych składników majątku - faktycznie poniesione wydatki, niezaliczone wcześniej do kosztów podatkowych.

W postaci aportu zostały zbyte:

1) grunty - środek trwały niepodlegający amortyzacji,

2) „inwestycja rozpoczęta - hotel w budowie” - inny składnik majątku, nie jest to bowiem przyjęty do używania środek trwały, a za inwestycje uznaje się środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy o rachunkowości.

Rozliczenie podatkowe w momencie wniesienia aportu i objęcia udziałów:

• przychody (wartość nominalna objętych udziałów - art. 12 ust. 1 pkt 7 updop) - 6 000 000 zł,

• koszty uzyskania przychodów - 5 000 000 zł:

- wartość początkowa gruntu (art. 15 ust. 1j pkt 1 updop) - 3 500 000 zł,

- wartość inwestycji rozpoczętej jako faktycznie poniesione wydatki na nabycie, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów (art. 15 ust. 1j pkt 3 updop) - 1 500 000 zł,

• dochód przy wniesieniu aportu, wpływający na ogólny wynik podatkowy 1 000 000 zł (6 000 000 zł - 5 000 000 zł).

W odniesieniu do kosztów podatkowych uregulowany jest moment ustalania skutków podatkowych przy odpłatnym zbyciu udziałów objętych w zamian za aport, ponieważ powstanie przychód podatkowy w postaci uzyskanych pieniędzy za zbyte (sprzedane) udziały. W przypadku odpłatnego zbycia udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień zbycia tych udziałów, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości nominalnej wartości objętych udziałów z dnia ich objęcia (art. 15 ust. 1k updop) - jeżeli udziały te zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Rozliczenia podatkowe w momencie zbycia udziałów:

• przychody (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy) - otrzymane pieniądze - 5 000 000 zł,

• koszty uzyskania tych przychodów (nominalna wartość objętych udziałów - art. 15 ust. 1k pkt 1 updop) - 6 000 000 zł,

• strata przy zbyciu udziałów, wpływająca na ogólny wynik podatkowy - 1 000 000 zł.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 1 updop wydatki na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych są kosztem uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia tych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Jednocześnie ustawa nie ogranicza tej sytuacji wyłącznie do wydatków pieniężnych. Z tego też względu należy przyjąć, iż w przypadku sprzedaży rzeczy i praw nabytych przez spółkę kapitałową w formie aportu w zamian za wydane udziały (akcje) kosztem uzyskania przychodów spółki będzie wartość nominalna wydanych za aport udziałów (akcji), pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych od zbywanych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych wcześniej przez spółkę w formie aportu.

Tak. W przypadku transakcji barterowych (kompensat) mamy do czynienia z przychodami w naturze (zgodnie z przepisami obowiązującymi w br). Wartość tych przychodów określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. W przypadku eksportowej transakcji barterowej, polegającej na sprowadzeniu przez kontrahenta krajowego od kontrahenta zagranicznego składników majątkowych na potrzeby inwestycyjne w zamian za przekazane temu kontrahentowi rzeczy, surowce, materiały (towary), przychodem kontrahenta krajowego będzie wartość otrzymanych składników majątkowych, stanowiąca równowartość przekazanych kontrahentowi zagranicznemu towarów. Kosztami uzyskania tego przychodu będzie wartość zbytych składników majątku, odpowiadająca wartości przychodu określonego na podstawie cen rynkowych.

Wydatki poniesione na instalację przyłączy do sieci np. wodociągowej należy kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów związanych z dostarczaniem wody niezbędnej do prowadzenia działalności. W przypadku nieodpłatnego przekazania infrastruktury technicznej (zbycia) na zasadzie umów wzajemnych, których treścią są określone zobowiązania obu stron umowy, nie ma podstaw do utożsamiania tego rodzaju czynności z darowizną, której nie uznaje się za koszty podatkowe. W wyroku o sygn. akt SA/Ka 1836/98 (ONSA 2001/3/112) NSA uznał: „Jednocześnie przy tak brzmiącym przepisie nie można było uznać, że przeniesienie własności następowało w formie darowizny w rozumieniu art. 888 k.c. W tym stanie rzeczy uzasadnione jest stanowisko, że wydatki na wytworzenie przyłączy do sieci energetycznej należy traktować jako koszt uzyskania dostawy energii elektrycznej niezbędnej do prowadzenia działalności firmy”.

W świetle powyższego nie powinno być również uznane za darowiznę nieodpłatne przekazanie inwestycji infrastrukturalnych zrealizowanych w ramach wspólnego przedsięwzięcia budowlanego w celu racjonalizacji gospodarki mieszkaniowej. Nie będzie to również ofiara wszelkiego rodzaju, która powoduje wykluczenie z kosztów podatkowych. Takie działania nie mają bowiem na celu obdarowania kogokolwiek, ale wynikają ze współpracy w ramach realizacji określonego zadania budowlanego.

Na podstawie konkretnych stanów faktycznych, w tym umów o nieodpłatne przekazanie oraz wszelkich porozumień w tym zakresie, można ocenić, czy doszło do naruszenia prawa, czy nieodpłatne przekazanie miało charakter tzw. wymuszonej darowizny, czy była to niezbędna i konieczna forma współpracy związanej bezpośrednio z realizacją zadania inwestycyjnego, jakim jest budowa. Jeżeli przekazanie tego rodzaju infrastruktury na podstawie skutecznej umowy było zgodne z przepisami prawa i nie miało cech darowizny, wówczas koszty jej wykonania będą stanowiły dla przekazującego koszty uzyskania przychodów. Zasadniczo bowiem do kosztów przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlanego zalicza się między innymi koszty wykonania przyłączy technicznych, koszty wykonania urządzeń i obiektów budowlanych związanych z budynkami mieszkalnymi oraz koszty wykonania niezbędnego uzbrojenia terenu.

W razie sprzedaży środków trwałych służących działalności socjalnej podatnicy mogą przychody przeznaczyć na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych. W takim przypadku, jeżeli przychody ze sprzedaży nie zwiększają środków Funduszu, a zatem zwiększają przychody dla celów podatku dochodowego, to odpowiednio koszty uzyskania takiego przychodu (wartości netto sprzedanych środków trwałych) będą stanowiły koszty uzyskania przychodów w całej wysokości, a nie tylko do kwoty uzyskanego przychodu ze sprzedaży. W takiej sytuacji zarówno strata, jak i dochód ze sprzedaży wpływają na dochód stanowiący podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. W tych okolicznościach istotny jest sam fakt przeznaczenia uzyskanych przychodów ze sprzedaży na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych i nie ma ściśle określonego okresu wydatkowania uzyskanych środków z tej sprzedaży, a zatem podatnik nie musi ich wydatkować w całej wysokości w roku, w którym uzyskano przychód.

Możliwość uniknięcia obowiązku powiększania środków funduszu istnieje również w przypadku wniesienia do innej spółki w postaci aportu środków trwałych służących działalności socjalnej. Wniesienie aportu nie jest ani sprzedażą, ani likwidacją tych środków trwałych, rozumianą jako wycofanie ich z użytkowania, które może mieć miejsce na przykład w wyniku zniszczenia, zużycia lub nieopłacalności ich dalszej eksploatacji, a tym samym nie ma obowiązku zwiększania środków funduszu.