Przychód z działalności gospodarczej powstanie nawet bez otrzymania zapłaty

Moment powstania przychodu z działalności gospodarczej, to kluczowa informacja dla  przedsiębiorców, pozwala bowiem na właściwe zaewidencjonowanie, a w konsekwencji poprawne rozliczenie podatku dochodowego z tytułu przychodów uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Przychodem z działalności gospodarczej  określa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Ponadto, w przypadku czynnych podatników VAT, dokonujących sprzedaży towarów i usług, za przychód z tej sprzedaży uważa się kwotę wykazaną na rachunku bądź fakturze, pomniejszoną  o wartość podatku należnego.

Ze względu na szeroki zakres pojęcia przychodu z działalności gospodarczej, przepisy prawa podatkowego nie przewidują jedynej, uniwersalnej zasady służącej  do ustalania momentu powstania przychodu, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, w związku czym koniecznym jest znajomość nie tylko alternatywnych regulacji, ale także przesłanek warunkujących zastosowanie każdej z nich.

Za datę powstania przychodu, z zasady  uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania lub częściowego wykonania usługi, nie później jednakże  niż dzień:

•    wystawienia faktury

•    uregulowania należności.

Oznacza to, że w przypadku wystawienia faktury przed datą wykonania zobowiązania momentem powstania przychodu będzie dzień wystawienia faktury.  Podobnie w sytuacji, gdy należność zostanie uregulowana przed wydaniem towaru, zbyciem prawa lub wykonania usługi albo częściowym wykonaniem usługi za datę powstania przychodu uważa się dzień otrzymania należności.

W odniesieniu do usług określanych mianem  ciągłych zastosowanie znajdują zupełnie inne zasady ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu uzyskanego przychodu.

Za usługę ciągłą uważa się świadczenie polegające na stałym, ciągłym, trwającym stale, powtarzalnym zachowaniu strony zobowiązanej do świadczenia, np. najem, dzierżawa lub umowa o podobnym charakterze, jak i codzienna dostawę towarów.

W przypadku, w którym strony umowy ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Wartym podkreślenia wydaje się ponadto fakt, iż regulacja ta znajduje zastosowanie także w odniesieniu do dostawy energii elektrycznej oraz cieplnej, jak również  gazu przewodowego.

Oznacza to, że w sytuacji, gdy postanowienia umowy, która jest wykonywana stale, w dłuższym określonym bądź nieokreślonym czasie, przewidują, iż wynagrodzenie wypłacane będzie w okresach rozliczeniowych, to przychód z tytułu usług wykonywanych w ramach tej umowy powstaje zawsze w ostatnim dniu okresu wskazanego w umowie (lub na fakturze) jako okres rozliczeniowy, co zostało potwierdzone w wydanej przez  Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygnatura akt ITPB1/415-1052/11/DP ) indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 19.01.2012 r.

Na zakończenie warto podkreślić, iż w razie uzyskania przychodu z działalności gospodarczej, w odniesieniu do którego nie można zastosować żadnej z przedstawionych powyżej regulacji, za datę jego powstania uznaje się dzień otrzymania środków pieniężnych. Przykładem takiej sytuacji jest  powstanie przysporzenia majątkowego z tytułu kary umownej, które nie wynika wprost ze świadczonych usług lub sprzedanych towarów.

Elżbieta Węcławik,

Dorota Kępka