Majątek wspólny małżonków a masa upadłości

ODPOWIEDŹ

Niestety, z dniem ogłoszenia upadłości ustaje wspólność majątkowa małżeńska, a majątek wspólny wchodzi do masy upadłości.

Wyjaśnienie

Zgodnie z art. 124 ust. 1 p.u.i.n., w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości, a majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Podział majątku wspólnego po ogłoszeniu upadłości jednego z małżonków jest wyłączony. Zasadę tę stosuje się odpowiednio, gdy na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej wspólność została ograniczona lub rozszerzona. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. Jak zatem widzimy, sytuacja małżonka upadłego dłużnika nie kształtuje się zbyt korzystnie. Co więcej, prawo konstruuje domniemanie, zgodnie z którym majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa. Dalsze regulacje są równie restrykcyjne - zniesienie wspólności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do wierzycieli upadłego. Po ogłoszeniu upadłości nie można znieść wspólności ustawowej z datą wcześniejszą w stosunku do daty ogłoszenia upadłości. Należy jeszcze tylko stwierdzić, co należy do majątku wspólnego, a co do majątku osobistego. Otóż zgodnie z art. 31 § 2 k.r.i.o. do majątku wspólnego należą w szczególności:

- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Z kolei do majątku osobistego należą przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. spółka cywilna), przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, wreszcie przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Jak zatem widzimy, pobrane dochody z działalności gospodarczej są składnikami majątku wspólnego i słusznie zostały zaliczone do masy upadłości. Małżonek upadłego powinien zatem zgłosić wierzytelność sędziemu-komisarzowi, który zawiaduje masą upadłości z wyszczególnieniem wszystkich pozycji, należnych kwot i z uzasadnieniem.

Krzysztof Grodzicki

Podstawa prawna:

- art. 124-125 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).