REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Konflikt przy prowadzeniu spraw spółki jawnej

Mikołaj Barczak
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Jakie są zasady podejmowania przez wspólników decyzji dotyczących prowadzenia spraw spółki jawnej? Jakie mogą być konsekwencje konfliktów w tym zakresie? Czy dopuszczalne jest modyfikowanie wskazanych wyżej zasad postanowieniami umowy spółki?

Przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące prowadzenia spraw spółki jawnej mają zasadniczo charakter dyspozytywny, to jest względnie obowiązujący. Oznacza to, że przepisy kodeksowe mają zastosowanie wtedy, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej. Ustawodawca przyjmuje bowiem, że choć stosunki zewnętrzne w spółce (z uwagi na potrzebę ochrony osób trzecich i bezpieczeństwa obrotu) powinny być regulowane przepisami bezwzględnie obowiązującymi, to układanie stosunków wewnętrznych pomiędzy wspólnikami powinno być pozostawione do ich dyspozycji.

REKLAMA

Regulacje zawarte w k.s.h. tworzą pewien wzorzec współdziałania wspólników, który bardzo dobrze funkcjonuje w przypadku istnienia harmonijnej współpracy pomiędzy wszystkimi wspólnikami. Należy jednak zwrócić uwagę, że stosowanie ogólnych zasad wynikających z k.s.h. w razie konfliktu między wspólnikami może doprowadzić do istotnych utrudnień w funkcjonowaniu spółki jawnej.

Kodeksowe zasady prowadzenia spraw spółki

Przyjmuje się, że prowadzenie spraw spółki jawnej polega na dokonywaniu czynności faktycznych i prawnych dla realizacji celu i innych postanowień umowy spółki. Prowadzenie spraw spółki dotyczy sfery wewnętrznych stosunków spółki, to jest stosunków pomiędzy wspólnikami (por. art. 37-47 kodeksu spółek handlowych). Natomiast zewnętrzne aspekty reprezentacji spółki (w stosunkach pomiędzy spółką a osobami trzecimi) określają przepisy art. 29-30 k.s.h.

Warto wiedzieć:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Zasadą jest, że każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki jawnej (wspólnik może zostać wyłączony od prowadzenia spraw spółki tylko na mocy postanowień umowy spółki albo na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu). Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników (w takim przypadku konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki). W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki.

REKLAMA

Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może jednak bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Odwołać prokurę może zaś każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki.

Dla określenia zakresu uprawnień wspólników związanych z prowadzeniem spraw spółki przepisy k.s.h. posługują się pojęciem „zwykłe czynności spółki”. Pojęcie to nie zostało ustawowo zdefiniowane. Przy jego wykładni należy każdorazowo brać pod uwagę okoliczności faktyczne istniejące w konkretnej spółce. Dzieje się tak, ponieważ identyczne czynności mogą być różnie oceniane w zależności od przedmiotu działalności spółki oraz rozmiarów prowadzonej przez nią działalności (przykładowo dla dużej spółki zajmującej się wynajmem nieruchomości wynajęcie jednego z wielu lokali będących jej własnością będzie zazwyczaj czynnością z zakresu zwykłych czynności spółki; natomiast wynajęcie przez małą spółkę jej jedynego lokalu należałoby zakwalifikować jako czynność przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki). Sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki są to czynności dokonywane przez spółkę wyjątkowo, o istotnym znaczeniu z punktu widzenia funkcjonowania spółki (np. zaciągnięcie długoterminowego kredytu, zakup nieruchomości o dużej wartości).

Jak wskazano powyżej:

1. Sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki mogą być podejmowane przez każdego ze wspólników samodzielnie. Oznacza to, że w powyższym zakresie działanie jednego wspólnika jest skuteczne względem spółki. Dopiero wyraźny sprzeciw choćby jednego z pozostałych wspólników wyrażony przed dokonaniem czynności powoduje, że dla dokonania tej czynności wymagana staje się uchwała wspólników. W myśl ogólnych zasad k.s.h. dla powzięcia takiej uchwały konieczna będzie jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Ponieważ - również zgodnie z ogólną regułą przyjętą przez k.s.h. - każdy ze wspólników ma prawo prowadzenia spraw spółki, oznacza to, że zasadą będzie konieczność uzyskania w takim przypadku jednomyślności wszystkich wspólników.

2. Sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki wymagają zgody wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki. Decyzje strategiczne z punktu widzenia spółki muszą być zatem podejmowane jednomyślnie. Wymóg ten oznacza, że nawet wspólnicy pozbawieni prawa prowadzenia spraw spółki (na mocy umowy spółki albo orzeczenia sądu) mają wpływ na podjęcie decyzji o dokonaniu czynności przekraczającej zakres zwykłych czynności spółki.

3. Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą. Zasada ta dotyczy zarówno zwykłych czynności spółki, jak i czynności przekraczających zakres zwykłych czynności spółki. Czynnościami nagłymi są czynności, których zaniechanie mogłoby wyrządzić poważną szkodę spółce.

Skutki braku jednomyślności wspólników

Przytoczone wyżej regulacje wskazują jednoznacznie, że tworząc kodeksowy model prowadzenia spraw spółki, ustawodawca oparł się przede wszystkim na zasadzie jednomyślności wspólników. W razie konfliktu między wspólnikami może to doprowadzić do sparaliżowania działań spółki, nawet w drobnych sprawach. Nietrudno bowiem wyobrazić sobie, że jeden ze wspólników może konsekwentnie sprzeciwiać się podejmowaniu przez każdego z pozostałych wspólników działań nawet w sprawach nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki. Sprzeciw ten spowoduje konieczność podjęcia uchwały przez wspólników. W przypadku zaś, gdy wszyscy wspólnicy mają prawo do prowadzenia spraw spółki (takie rozwiązanie kodeks przewiduje jako domyślne), jest oczywiste, że wspólnik, który był przeciwny podjęciu określonej czynności, będzie głosował przeciwko podjęciu uchwały zezwalającej na dokonanie tej czynności. Tym samym nie dojdzie do jednomyślnego podjęcia uchwały przez wspólników posiadających prawo prowadzenia spraw spółki. W podobny sposób mogą być blokowane decyzje w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki: sprzeciw jednego wspólnika - w tym przypadku nawet pozbawionego prawa prowadzenia praw spółki - uniemożliwi dokonanie czynności istotnej z punktu widzenia interesów spółki.

Nie jest przy tym możliwe obejście powyższych utrudnień za pomocą stosowania regulacji o podejmowaniu czynności nagłej przez wspólnika mającego prawo do prowadzenia spraw spółki. W trybie art. 44 k.s.h. mogą być podejmowane tylko czynności nagłe, których zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Tym samym zakres czynności, które mogą być dokonane przez wspólnika na podstawie powyższego przepisu, jest wyjątkowo wąski.

Dopuszczalne modyfikacje umowne

Istnieje jednak możliwość uniknięcia większości wskazanych wyżej problemów związanych z różnicami zdań pomiędzy wspólnikami spółki jawnej. W myśl art. 37 k.s.h. regulacje kodeksowe dotyczące prowadzenia spraw spółki jawnej mają zastosowanie tylko wtedy, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej. Odstępstwa te mogą być wprowadzane już przy zawieraniu umowy spółki albo później, w drodze wprowadzenia zmian do treści umowy. Charakter bezwzględnie obowiązujący mają jedynie przepisy art. 38 k.s.h. Zgodnie z ich treścią:

1. Nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Jednakże dopuszczalne jest zawarcie w umowie spółki jawnej zapisu, zgodnie z którym do prowadzenia spraw spółki uprawnionych jest kilka osób, z których tylko jedna ma status wspólnika spółki.

2. Nie można ograniczyć prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz jego prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki. Prawo kontroli przysługuje bowiem wspólnikowi jako prawo osobiste i nie może być ono przeniesione na inny podmiot (por. art. 55 k.s.h.). Nie wyklucza to oczywiście możliwości posłużenia się przez wspólnika osobą trzecią (np. posiadającą wiedzę prawniczą albo z zakresu rachunkowości) w celu wykonania prawa kontroli, jednak w takim przypadku osoba ta będzie działać w imieniu wspólnika.

Z zastrzeżeniem powyższych dwóch wyjątków wspólnicy posiadają zatem swobodę umownego ustalania zasad prowadzenia spraw spółki. Oznacza to, że dopuszczalne jest np. przyjęcie w umowie spółki zasady, zgodnie z którą prowadzenie spraw spółki zostaje powierzone wyłącznie jednemu albo kilku wspólnikom. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. W takim wypadku - jeśli wspólnicy nie ustalili inaczej - do prowadzenia spraw spółki przez tylko niektórych wspólników stosuje się przepisy ustawy dotyczące prowadzenia spraw przez wszystkich wspólników. Wymaganą przez przepisy uchwałę wszystkich wspólników zastępuje wówczas uchwała tych wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki. Rozwiązanie to ogranicza zatem krąg osób uprawnionych do podejmowania decyzji.

Przykład

Wspólnikami spółki jawnej są Adam A., Bronisław B. i Cezary C. Zgodnie z umową spółki, prawo prowadzenia spraw spółki zostało powierzone tylko Adamowi A. i Bronisławowi B. Natomiast Cezary C. został wyłączony od prowadzenia spraw spółki. Obecnie wspólnicy rozważają sprzedaż określonej partii towaru wyprodukowanego przez spółkę (co stanowi czynność objętą zakresem zwykłych czynności spółki) nowemu kontrahentowi. Cezary C. jest przeciwny zawarciu tej umowy. Ponieważ jednak, zgodnie z umową, został on wyłączony od prowadzenia spraw spółki, jego zgoda na dokonanie powyższej czynności nie jest wymagana. Natomiast gdyby sprzeciw Cezarego C. dotyczył zakupu przez spółkę nowej nieruchomości (co stanowiłoby czynność przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki), jego zgoda - w braku odmiennego postanowienia umowy spółki - nadal byłaby wymagana (w myśl art. 43 k.s.h.).

Zakres odstępstw od zasad ogólnych zawartych w k.s.h., które mogą być zastrzeżone w umowie spółki, jest oczywiście szerszy. Przykładowo dopuszczalne będzie także zawarcie w umowie spółki zapisu, zgodnie z którym nie tylko ustanowienie prokurenta, ale również jego odwołanie wymaga zgody wszystkich wspólników posiadających prawo prowadzenia praw spółki.

Pozbawienie wspólnika prawa prowadzenia spraw spółki przez sąd

Konflikt istniejący pomiędzy wspólnikami może doprowadzić do sytuacji, w której przyjęcie - w drodze zmiany umowy spółki (wymagającej wszak jednomyślności) - nowych zasad prowadzenia spraw spółki będzie niemożliwe. W takim przypadku, w celu zlikwidowania istniejącego paraliżu decyzyjnego, wspólnicy mogą skorzystać z rozwiązania polegającego na sądowym odebraniu wspólnikowi prawa prowadzenia spraw spółki (art. 47 k.s.h.). Również art. 47 k.s.h. ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że znajduje on zastosowanie tylko wtedy, gdy umowa spółki nie wyłącza jego zastosowania. Należy jednak postulować, aby wspólnicy jedynie w wyjątkowych przypadkach rezygnowali z tego uprawnienia. Może się bowiem okazać, iż będzie to w praktyce jedyny instrument prawny umożliwiający likwidację konfliktu pomiędzy wspólnikami spółki jawnej.

Dla pozbawienia wspólnika prowadzenia spraw spółki konieczne jest zatem wytoczenie przez spółkę powództwa przeciwko temu wspólnikowi. Z chwilą uprawomocnienia się takiego konstytutywnego wyroku pozwany wspólnik traci prawo prowadzenia spraw spółki.

Co warte odnotowania, decyzja o wytoczeniu omawianego powództwa należy do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, wobec czego wspólnik mający zostać pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki teoretycznie powinien wyrazić zgodę na wytoczenie takiego powództwa. W praktyce jednak odrzuca się takie rozumowanie wskazując, że prowadziłoby ono do niemożności skorzystania przez spółkę z omawianego powództwa (skonfliktowany wspólnik zawsze sprzeciwiałby się powództwu o pozbawienie go prawa do prowadzenia spraw spółki). Z tych względów uchwała wspólników o wytoczeniu powództwa przeciwko wspólnikowi nie musi być podjęta za zgodą wspólnika, który ma zostać pozbawiony prawa do prowadzenia spraw spółki.

Zgodnie z regulacją kodeksową pozbawienie wspólnika prawa do prowadzenia spraw spółki wymaga zaistnienia „ważnych powodów”. Kodeks nie definiuje tego pojęcia pozostawiając jego dookreślenie doktrynie i orzecznictwu. W praktyce wskazuje się, że mogą to być zarówno powody subiektywne (nierzetelność wspólnika albo jego nieuzasadniona konfliktowość), jak i obiektywne (ciężka choroba lub długotrwały wyjazd zagraniczny, który uniemożliwia wspólnikowi prowadzenie spraw spółki). Nie ma przy tym przeszkód, aby wspólnicy już w umowie spółki zawarli katalog przykładowych sytuacji, które uznają za ważne powody uzasadniające wystąpienie z powództwem o odebranie wspólnikowi prawa do prowadzenia spraw spółki.

Warto wiedzieć:

Nawet w przypadku pozbawienia wspólnika prawa prowadzenia spraw spółki przez sąd, dla dokonania czynności przekraczających zakres zwykłych czynności spółki - w braku odmiennego zastrzeżenia umownego - nadal będzie wymagana zgoda tego wspólnika (art. 43 k.s.h.).

W razie niemożliwego do rozwiązania konfliktu pomiędzy wspólnikami konieczne może okazać się ostatecznie nawet rozwiązanie spółki przez sąd lub orzeczenie przez sąd o wyłączeniu danego wspólnika ze spółki (art. 63 k.s.h.).

Zgodnie z przepisem art. 63 k.s.h. każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółki przez sąd. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.

Uprawnienie do reprezentowania spółki

Jak wskazano powyżej, zasady reprezentowania spółki na zewnątrz (to jest w stosunkach między spółką a osobami trzecimi) określają przepisy art. 29-30 k.s.h. Prawo reprezentacji oznacza kompetencję do dokonywania czynności prawnej wobec osób trzecich ze skutkiem dla spółki.

Zasadą jest, że każdy wspólnik ma prawo do reprezentowania spółki (prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki). Umowa spółki może jednak przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. W braku takiego zastrzeżenia w treści umowy, pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki będzie mogło nastąpić tylko z ważnych powodów na mocy prawomocnego wyroku sądu.

Przykład

Wspólnik Adam A., uprawniony do samodzielnego reprezentowania spółki jawnej, zawarł umowę sprzedaży z osobą trzecią. Umowa ta będzie wiążąca dla spółki, która nie może bronić się wobec kontrahenta przez podniesienie zarzutu braku zgody pozostałych wspólników na dokonanie tej czynności prawnej. Adam A. poniesie natomiast wobec spółki odpowiedzialność z tytułu zawarcia umowy wbrew wymogom wiążącym go w stosunkach wewnętrznych (zgodnie z przepisem art. 45 k.s.h.).

W celu uniknięcia powyższej sytuacji, w razie braku dostatecznego zaufania pozostałych wspólników w stosunku do Adama A., można zastrzec w umowie spółki, że nie jest on uprawniony do reprezentowania spółki albo że jest on uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem.

Podstawa prawna:

ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).

Mikołaj Barczak

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Informacja o zaległości w ZUS na 0,01 zł wysyłana jest listem poleconym, a najwięksi gracze nie płacą milionowych zadłużeń

    Zadłużenie aktywnych płatników w ZUS rośnie. Rekordzista wśród aktywnych płatników jest zadłużony na ponad 822 mln zł. Czy ZUS może sam zmieniać przepisy? 

    Według danych udostępnionych przez ZUS, na koniec 2023 roku maksymalna kwota zadłużenia aktywnego płatnika wyniosła przeszło 822 mln zł. Rok wcześniej była o 3,5 mln zł mniejsza. Wśród komentujących te dane ekspertów nie brakuje opinii, że dopuszczenie do takiej sytuacji jest skandalem. Z kolei Zakład przekonuje, że sam nie może zmieniać przepisów. Jednak według znawców tematu, ZUS ma odpowiednie narzędzia do ściągania należności i nawet niewielkie kwoty są skutecznie egzekwowane od przedsiębiorców. Do tego po danych widać, że średnie zadłużenie aktywnych płatników wzrosło rok do roku o ponad 3 tys. zł, tj. do wartości blisko 31 tys. zł.

    Czy trzeba płacić ZUS gdy działalność gospodarczą się zawiesi, czy przerwę w biznesie można zrobić tylko raz w roku czy wiele razy

    Działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG można zawiesić pod warunkiem, że nie zatrudnia się pracowników. Dlatego co do zasady nie trzeba dodatkowo załatwiać formalności w ZUS.

    Przestępstwa finansowe. Zorganizowane grupy zajmują się praniem brudnych pieniędzy i korumpowaniem urzędników: co trzeba wiedzieć

    Korupcja, pranie pieniędzy, wyłudzenia, ataki hakerskie – to realne zagrożenia XXI wieku. Obecnie przestępczość finansowa, cyberprzestępczość oraz nowoczesne technologie są mocno ze sobą związane.

    Jak jeździć ekologicznie i oszczędnie. Pięć zasad sprawdzonych w praktyce i zalecanych każdej firmie transportowej

    W dobie rosnących kosztów firm transportowych i spowolnienia gospodarczego ekonomiczna jazda przestała być zjawiskiem sporadycznym, a stała się koniecznością i jednym ze sposobów na redukcję wydatków. Jakie są więc najważniejsze zasady ekonomicznej jazdy? 

    REKLAMA

    Zboża ozime wiosną - jak nawozić dolistnie. 5 kluczowych wskazówek

    Jedną z najefektywniejszych form pielęgnacji (dokarmiania) zbóż ozimych wiosną jest nawożenie dolistne. Dobrze przemyślane działania agrotechniczne wraz z odpowiednim wyborem samego nawozu to korzyść dla roślin, a przede wszystkim dla rolnika. 

    Wakacje składkowe – zmiany w projekcie nowelizacji

    Na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) została opublikowana nowa wersja projektu nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która wprowadza tzw. wakacje składkowe. Przewiduje ona m.in. zmiany w zakresie podmiotów uprawnionych do takiej ulgi.

    Firma, która dopuściła do wycieku danych jej klientów traci renomę a także chętnych na zakup jej produktów

    Firmy pracują nad rozwojem marki i jej rozpoznawalnością wiele lat, po czym jedno fatalne zdarzenia burzy cały ten wysiłek. Takim incydentem w naszych czasach jest przede wszystkim wyciek danych klientów. Straconej w ten sposób reputacji marka nie jest w stanie odbudować.

    Zdaniem ZUS należy opłacać składki od wynagrodzenia wspólnika sp. z o.o. za czynności wykonywane na rzecz spółki

    ZUS w swoich najnowszych interpretacjach stwierdził, że wspólnik sp. z o.o., który za czynności wykonywane na rzecz spółki (tj. czynności określone w umowie spółki), bez zawierania ze spółką odrębnej umowy cywilnoprawnej otrzymuje wynagrodzenie, będzie objęty ubezpieczeniami społecznymi z tego tytułu jako zleceniobiorca.

    REKLAMA

    ARiMR - ostatnie 2 dni na wnioski o dofinansowanie ubezpieczenia zwierząt!

    Zostały ostatnie 2 dni dla rolników na złożenie wniosków o zwrot części kosztów ubezpieczenia zwierząt. Kto może złożyć wniosek o dofinansowanie?

    AI Act zatwierdzony. Kiedy wejdzie w życie? 5 wniosków, które są szczególnie ważne dla firm z sektora biomedycznego

    Znamy już finalny, zaakceptowany przez państwa członkowskie draft AI Act – unijnej ustawy o Sztucznej Inteligencji. Jaki wpływ wywrze ona na działalność firm z sektora biomedycznego? Prezentujemy 5 najważniejszych wniosków. 

    REKLAMA