2011 rok pod znakiem podwyżek VAT

Podstawowa stawka wyniesie 23 proc., stawka w wysokości 8 proc. zastąpi obecną 7- proc. stawkę VAT, a 5-proc. stawka obejmie podstawową żywność (m.in. nabiał, przetwory mięsne, mąkę, kaszę, makaron, soki, nieprzetworzoną żywność), książki i czasopisma specjalistyczne.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów, dotychczasowa zerowa stawka VAT na książki zostanie utrzymana do końca kwietnia 2011 r. Z kolei do końca lutego można będzie stosować zerową stawkę na czasopisma specjalistyczne, a do końca stycznia 7-proc. stawkę dla pozostałych wydawnictw, np. gazet czy magazynów. Chodzi np. o tygodniki opublikowane jeszcze w tym roku, które będą sprzedawane po 1 stycznia 2011 r., czy książki skierowane do dystrybucji do końca w 2010 r.

Zasadnicze zmiany czekają branżę motoryzacyjną i firmy kupujące samochody osobowe. Pełne odliczenie VAT będzie dotyczyć tylko samochodów o ładowności ponad pół tony, które nie będą samochodami osobowymi. Ograniczenia w odliczaniu VAT nie będą dotyczyć niektórych kategorii pojazdów przeznaczonych do działalności gospodarczej. Chodzi m.in. o auta dostawcze odpowiadające definicji określonej w ustawie, samochody typu van, minibusy, czy tzw. pojazdy specjalne.

Zgodnie z nowymi przepisami, nabywcy samochodów osobowych "z kratką", w przypadku których przysługuje obecnie pełne odliczenie VAT, będą mogli odliczyć 60 proc. kwoty VAT zawartej w fakturze, ale nie więcej, niż 6 tys. zł. Ustawa zawiesza też na okres dwóch lat możliwość odliczenia VAT od paliwa kupowanego do napędu samochodów o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony.

Zmieniają się też zasady odliczania VAT w przypadku, gdy nieruchomości nabyte lub wytworzone do celów działalności gospodarczej nie są wykorzystywane wyłącznie do tych celów. W takim przypadku prawo do odliczenia podatku VAT będzie przysługiwać tylko od części nieruchomości związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą.

1 stycznia zaczęła też obowiązywać nowelizacja ustawy o finansach publicznych, która przewiduje, że w przypadku przekroczenia 55 proc. progu ostrożnościowego dotyczących relacji długu publicznego do PKB, wprowadzone zostaną kolejne podwyżki VAT (nie wcześniej niż w połowie 2012 r.) aż do 25 proc., w przypadku stawki podstawowej.

Menedżer z firmy doradztwa podatkowego Accreo Taxand Łukasz Jamróz przypomina, że od 1 stycznia zmienią się także zasady opodatkowania sprzedaży mieszkań, które w 2010 r. podlegają obniżonej 7 proc. stawce. W związku z podwyżką wzrośnie ona do 8 proc., poza tym preferencje zostaną utrzymane tylko dla domów i mieszkań objętych społecznym programem mieszkaniowym, oraz dla usług budowlanych (w tym remontów) dotyczących tych obiektów. Jamróz wyjaśnia, że chodzi o mieszkania i domy, których powierzchnia użytkowa nie przekracza odpowiednio 150 m. kw. oraz 300 m.kw. W przypadku przekroczenia limitu powierzchni nadwyżka opodatkowana będzie 23-proc. stawką VAT.

Zmiany będą dotyczyć także zwolnień z podatku od towarów i usług. Jamróz wyjaśnił, że nowa regulacja doprecyzowuje na przykład zakres zwolnienia dla usług medycznych. Zwolnieniu będą podlegać usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane przez zakłady opieki społecznej.

"W praktyce taka definicja zwolnienia oznacza jego faktyczne zawężenie. Przykładowo, nie będą podlegały zwolnieniu usługi wykonywania badań genetycznych w celu ustalenia pokrewieństwa" - tłumaczy ekspert.

Nowe przepisy obejmą także zwolnienia dla usług edukacyjnych. Będą z nich korzystać usługi edukacyjne świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty oraz uczelnie i inne jednostki naukowe, usługi prywatnego nauczania, usługi nauczania języków obcych, usługi kształcenia zawodowego i przekwalifikowania zawodowego. W efekcie podatek obejmie np. kursy na prawo jazdy kategorii A (motocykle), które obecnie są zwolnione z VAT.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów od 2011 r. firmy będą mogły przesyłać faktury w dowolnym formacie elektronicznym, pod warunkiem, że zgodzi się na to ich odbiorca. Rozporządzenie umożliwia też przechowywanie faktur w formie elektronicznej.

W styczniu wchodzą także zmiany w podatkach dochodowych, PIT, CIT i podatku ryczałtowym. Dla osób fizycznych istotne może być rozszerzenie ulgi na internet także na wydatki związane z korzystaniem z sieci poza miejscem zamieszkania. Nie trzeba też będzie zbierać faktur VAT za internet, aby udokumentować wydatek uprawniający do ulgi. Wystarczy dowolny dowód wpłaty.

Wprowadzono także nowe regulacje dotyczące małżeństw, które wspólnie rozliczają się z podatków. W takim przypadku podatek określa się dla obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków (do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów opodatkowanych ryczałtem). Z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów muszą wystąpić oboje małżonkowie. Wspólne opodatkowanie będzie możliwe także w kolejnych latach, bez konieczności składania następnych wniosków.

Nowela ustawy o PIT doprecyzowuje też przepisy dotyczące osób samotnie wychowujących dzieci, którym przysługuje preferencyjne opodatkowanie. Dzięki temu będą mogły z niego korzystać jedynie te osoby, które samotnie wychowują własne lub przysposobione dzieci, a nie wszystkie osoby stanu wolnego, które posiadają dzieci.

Od 1 stycznia poszerzył się katalog deklaracji podatkowych, które będzie można złożyć przez internet bez konieczności posiadania tzw. kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Do listy deklaracji dołączą zeznania: PIT- 16, PIT-16a, PIT-19a i PIT - 28. Dotychczas przez internet bez e-podpisu podatnicy składali PIT-36, PIT-36L, PIT-38 i PIT-39.