Umowy poza lokalem przedsiębiorstwa
Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej (art. 1 ust. 2 ustawy). Obecnie brak jest takich szczególnych przepisów, do których odwołuje się ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów. Jednakże posiłkując się orzecznictwem i piśmiennictwem można wskazać, że kryterium stosownego oznaczenia może być nadal stosowane przynajmniej pomocniczo.
Lokalem przedsiębiorstwa jest miejsce (niekoniecznie zadaszony budynek), zatem jeżeli sprzedaż odbywa się na targach, jarmarku, kiermaszu, na oznakowanym bazarze – to mamy do czynienia ze sprzedażą w typowym miejscu prowadzenia handlu i przepisy o umowach poza lokalem przedsiębiorstwa nie znajdują zastosowania.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Polecamy: Podatki 2014 - Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów 2014
Ustawę stosuje się również do zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu (art. 1 ust. 3).
Ustawa wprowadza wymóg przejrzystości. Realizuje się go m. in. poprzez spełnienie przez agenta przedsiębiorcy obowiązku prawidłowego przedstawienia siebie oraz firmy w imieniu której działa, okazania dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości. W razie zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy zawierający umowę okazuje ponadto dokument potwierdzający swoje umocowanie (art. 1 ust.1). Ponadto zgodnie z art. 3 każdy, kto zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien poinformować go na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni bez podania przyczyny oraz wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby); obowiązany jest także wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę (art. 3 ust. 1). Jeżeli przedsiębiorca nie poinformuje na piśmie konsumenta o prawie odstąpienia od umowy, to na zasadzie art. 4, konsument może odstąpić od umowy w terminie 10 dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia (informację można uzyskać z dowolnego źródła). Konsument nie może jednak z tego prawa skorzystać po upływie 3 miesięcy od wykonania umowy.
Samozatrudnienie a zawarcie umowy o współpracę
Jeżeli wiemy, że od umowy chcemy odstąpić, decyzję należy szybko przemienić w czyn, nie czekając do ostatniej chwili. Dla skuteczności odstąpienia należy złożyć odpowiednie pisemne oświadczenie, które (dla celów dowodowych) należy doręczyć przedsiębiorcy osobiście za potwierdzeniem na kopii lub wysłać je listem poleconym. Liczy się data doręczenia lub data nadania listu poleconego.
W razie odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą (od początku), a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty (art. 2 ust. 3).
Korzystanie z gotowych wzorców umów - o czym należy pamiętać?
Skutki finansowe dokonanego odstąpienia obciążają w zasadzie w całości przedsiębiorcę. Konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Nie jest zatem dopuszczalne rozliczenie stron na zasadzie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i n. k.c.). Zakazane jest również zastrzeganie tzw. odstępnego – to znaczy klauzuli umownej uprawniającej do odstąpienia od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (art. 2 ust. 2).
Rękojmia za wady fizyczne rzeczy sprzedanej
Art. 5 ustawy zawiera ponadto katalog wyłączeń, w których jej przepisy (przede wszystkim uprawnienie do odstąpienia od umowy) nie znajdują zastosowania, choćby nawet umowa była faktycznie zawarta przez konsumenta poza lokalem przedsiębiorstwa:
"Art. 5. Przepisów o umowach zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa nie stosuje się do umów:
1) o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia,
2) sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,
3) powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 EURO,
4) o prace budowlane,
5) dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych,
6) ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji,
7) dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne)."
Korzystanie z weksla w działalności gospodarczej
Z praktyki ...
Z obserwacji praktyki rynkowej wynika, że niektórzy przedsiębiorcy nie informują o prawie odstąpienia od umowy. Stanowi to naruszenie ustawowego obowiązku przedsiębiorcy określonego w art. 3 ust. 1.
Próbą obejścia przepisów ustawy jest znakowanie lokali np. punktów gastronomicznych, restauracji, w których dochodzi finalnie do zawarcia umowy, w celu stworzenie wrażenia, jakoby miejsce to było przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Ustawa wprowadza wymóg prawidłowego oznakowania lokalu zgodnie z odpowiednimi przepisami, jednakże w praktyce taka gwarancja okazuje się niewystarczająca. Naszym zdaniem, w celu wyłączenia wątpliwości co do tego, czy miejsce, w którym doszło do zawarcia umowy, jest lokalem przedsiębiorstwa, należy badać, czy typowe przeznaczenie lokalu jest zgodne z rodzajem prowadzonej w takim lokalu działalności. Celem przepisów ustawy jest ochrona konsumenta w razie zaskoczenia, w sytuacji nietypowej, w szczególności biorąc pod uwagę określony rodzaj transakcji. W celu zakończenia sporu czy umowa została zawarta w lokalu – konieczne może się okazać się przeprowadzenie postępowania sądowego.
W wielu przypadkach przedsiębiorcy starają się obciążyć konsumentów, którzy odstępują od umowy, “kosztami jej zawarcia”, starając się zatrzymać w przypadku odstępnego opłatę wstępną lub manipulacyjną. Może to stanowić praktykę zmierzającą do obejścia przepisu o zakazie zastrzegania odstępnego lub innych opłat o podobnym skutku, tj. klauzuli, która uprawnia konsumenta do odstąpienia od umowy jedynie po zapłaceniu określonej kwoty (art. 2 ust. 2).
Przepisy o umowach poza lokalem przedsiębiorstwa pozwalają zwrócić uwagę konsumentów na ryzyka związane z zawarciem umowy w nietypowych okolicznościach. Praktyka ujawnia, że przepisy o umowach poza lokalem przedsiębiorstwa nie zawsze w wystarczającym stopniu chronią konsumenta. Duża liczba kontrowersyjnych spraw nie ma jednak swojej kontynuacji procesowej, tak z uwagi na uciążliwości procesu i niezabezpieczenie dowodów skutecznego odstąpienia, jak też obchodzenie przepisów ustawy przez przedsiębiorców. Przed niechcianymi konsekwencjami może ustrzec zwłaszcza konsultacja w Oddziale Federacji Konsumentów – tu jednak liczy się czas.