Istota pełnomocnictwa i prokury
Pełnomocnictwo jest rodzajem przedstawicielstwa, którego istotą jest możliwość podejmowania czynności prawnych przez przedstawiciela w imieniu osoby reprezentowanej, ze skutkiem dla tej drugiej. Mocodawca, czyli osoba, która ma być reprezentowana, udziela pełnomocnikowi umocowania poprzez złożenie oświadczenia woli o stosownej treści.
Prokura z kolei jest swoistym rodzajem pełnomocnictwa, które jest dostosowane do rygorów prowadzenia działalności gospodarczej. Charakteryzuje się ona tym, że może udzielić jej jedynie przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Kto może być pełnomocnikiem i prokurentem
Pełnomocnikiem może zostać jedynie osoba fizyczna mająca pełną lub ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Prokurentem natomiast może zostać tylko osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Dzieje się tak ze względu na to, że instytucje prawną prokury cechować powinno szczególne zaufanie pomiędzy mocodawcą i reprezentantem, ze względu na to, że prokura dotyczy spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a zakres umocowania prokurenta oraz stopień swobody jego działania (zwłaszcza w przypadku prokurenta samoistnego) są stosunkowo szerokie.
Druk pełnomocnictwa - co musi zawierać?
Możliwość substytucji
Pełnomocnik może ustanawiać dalszych pełnomocników (tzw. pełnomocnictwo substytucyjne), jednak wyłącznie w sytuacji, w której możliwość ustanowienia pełnomocnictwa substytucyjnego wynika wyraźnie z treści dokumentu pełnomocnictwa, z ustawy, lub ze stosunku prawnego stanowiącego podstawę pełnomocnictwa.
Nie istnieje instytucja prokury substytucyjnej. Prokurent ma jednak możliwość ustanowienia pełnomocnika, ale tylko do poszczególnej czynności lub do danego typu czynności, przy czym pełnomocnictwo takie musi dotyczyć czynności, do których dokonywania uprawniony jest sam prokurent. Prokurent może udzielić również pełnomocnictwa ogólnego, jednak wyłącznie w sytuacji, w której odpowiednio umocuje go do tego przedsiębiorca.
Opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego
Sposób udzielania pełnomocnictwa i prokury
Sposób udzielania pełnomocnictwa jest zróżnicowany w zależności od tego czy mocodawcą jest osoba fizyczna czy też osoba prawna. Gdy osoba, która ma występować w roli reprezentowanego jest osobą fizyczną, składa ona pełnomocnictwo poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli drugiej osobie fizycznej. Natomiast pełnomocnictwa w imieniu osoby prawnej udzielają jej organy, w skład których wchodzą osoby fizyczne.
Prokura może zostać udzielona jedynie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorstwa. Rejestrem, w którym ujawnia się dane dotyczące prokury oraz jej rodzaju jest Krajowy Rejestr Sądowy.
Pełnomocnictwo dla osoby prawnej
Forma
Forma pełnomocnictwa zależy od jego rodzaju. Co do zasady może ono zostać udzielone w formie dowolnej, a nawet dorozumianej. Pełnomocnictwo ogólne musi zostać złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. W przypadku kiedy pełnomocnictwo zostało udzielone do dokonania czynności prawnej, do dokonania której wymagana jest forma szczególna, to pełnomocnictwo takie także powinno być udzielone w tej samej formie (tzw. formie pochodnej).
Prokura musi zostać udzielona pod rygorem nieważności w zwykłej formie pisemnej.
Zakres umocowania i sposób wykonywania
Zakres umocowania pełnomocnika zależy od rodzaju pełnomocnictwa oraz jego treści. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje swym zakresem umocowanie do czynności zwykłego zarządu, czyli do codziennych czynności, takich jak na przykład zawieranie umów najmu, czy też dokonywanie czynności prawnych potrzebnych do prowadzenia konkretnej działalności. W przypadku pełnomocnictwa rodzajowego z jego treści powinien wynikać rodzaj czynności prawnych, do których podejmowania udziela się pełnomocnikowi umocowania. Jest ono udzielane do dokonywania czynności, które przekraczają zwykły zarząd. Pełnomocnictwo szczegółowe uprawnia zaś pełnomocnika do dokonania konkretnie, indywidualnie określonej w treści dokumentu pełnomocnictwa czynności prawnej.
Prokura natomiast obejmuje swym zakresem czynności sądowe i pozasądowe związane wyłącznie z działalnością przedsiębiorstwa. Ponadto istotne ograniczenia uprawnień prokurenta reguluje art. 1093 k.c., który stanowi, że prokura nie obejmuje czynności takich jak zbycie przedsiębiorstwa, dokonanie czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości. Do powyższych czynności zgodnie z wolą ustawodawcy istnieje wymóg udzielenia pełnomocnictwa do poszczególnych czynności prawnych.
Pełnomocnik działa w imieniu swego mocodawcy samodzielnie. Swoboda działania prokurenta natomiast zależy od rodzaju udzielonej prokury. Prokurent samoistny działa w imieniu spółki wraz członkiem zarządu albo w sposób samodzielny. W przypadku prokury łącznej natomiast mocodawca powinien określić zakres czynności prawnych, przy podejmowaniu których istnieje wymóg współdziałania kilku prokurentów, a także zakres umocowania każdego z prokurentów.
Obowiązek opłacenia dokumentu dotyczącego udzielenie prokury
Wygaśnięcie pełnomocnictwa i prokury
Pełnomocnictwo wygasa w przypadku jego odwołania przez mocodawcę, na skutek śmierci mocodawcy lub pełnomocnika oraz na skutek zrzeczenia się pełnomocnictwa przez pełnomocnika. Należy również podkreślić, że pełnomocnictwo nie wygasa w sytuacji utraty zdolności do czynności prawnych przez pełnomocnika, która miała miejsce już po udzieleniu pełnomocnictwa. W takim przypadku pełnomocnik może odzyskać znów zdolność do reprezentowania swojego mocodawcy pod warunkiem, iż odzyska zdolność do czynności prawnych.
Prokura tymczasem zgodnie z art. 1097 k.c. wygasa na skutek odwołania, wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy, a także wraz ze śmiercią prokurenta. Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie skutkuje wygaśnięciem prokury.