Jedyne przypadki, kiedy konsument ma prawo zwrotu zakupionego towaru bez podania przyczyny dotyczą sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa i sprzedaży na odległość.
Konsumentem jest osoba fizyczna, która nabywa rzecz ruchomą w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.
W przypadku tradycyjnych form sprzedaży (w sklepie, na targowisku) odstąpienie od umowy i zwrot towaru nieposiadającego wad jest możliwe jedynie po uzgodnieniu ze sprzedawcą.
Zobacz: Ponowna wada towaru umożliwi jego zwrot
Konsumentowi łatwiej zwrócić towar zakupiony przez Internet
Przedsiębiorca musi się liczyć z większą liczbą zwrotów, jeżeli sprzedaje towary poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość.
Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania klientów i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej (np. sklep).
Wszystkie umowy zawarte poza nim są umowami zawartymi poza lokalem przedsiębiorstwa.
Zobacz: „Aby klient powrócił” – jak zadbać o stałe relacje z klientem?
Zalicza się do nich również umowy zawarte w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin:
- w miejscu pracy konsumenta,
- w jego mieszkaniu albo
- w innym miejscu jego prywatnego pobytu.
Przykładem jest między innymi sprzedaż bezpośrednia.
Umowy z konsumentem są umowami zawartymi na odległość, jeżeli zostały zawarte:
- bez jednoczesnej obecności obu stron,
- przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (np. drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia, listu seryjnego, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu, telefonu, telefaksu, radia, telewizji, poczty elektronicznej),
- z przedsiębiorcą, który w taki sposób zorganizował swoją działalność.
Rośnie zarówno ilość umów zawieranych w ten sposób jak i liczba przedsiębiorstw sprzedających towary np. przez sklep internetowy.
Zobacz: Wzór reklamacji dotyczącej pełnego zwrotu ceny
Czy będą tym samym rodzajem sprzedaży: 1. dostarczenie konsumentowi książki przez pracownika księgarni po uprzednim okazaniu mu w miejscu zamieszkania katalogu z ofertą i przyjęciu oferty,
2. dostarczenie konsumentowi przez księgarnię wysyłkową książki zamówionej z dostarczonego pocztą katalogu?
Nie. W pierwszym przypadku mamy do czynienia ze sprzedażą poza lokalem przedsiębiorstwa – sformułowana na podstawie katalogu oferta została przyjęta podczas odwiedzin w domu konsumenta.
W drugim przypadku doszło do sprzedaży na odległość – przedsiębiorstwo trudniące się sprzedażą wysyłkową skierowało do konsumenta ofertę za pośrednictwem poczty.
Odstąpienie od umowy
W przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość konsument może odstąpić od umowy i zwrócić towar:
- nawet, jeśli rzecz nie jest wadliwa,
- bez podania przyczyny.
Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne).
Odstąpienie od umowy - obowiązki przedsiębiorcy
Przedsiębiorca, który zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej zawarciem:
- poinformować konsumenta na piśmie o prawie i terminie odstąpienia od umowy
- wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby)
Po zawarciu umowy obowiązany jest wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę.
Konsument, który zawiera umowę na odległość powinien być najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy poinformowany między innymi o:
- imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
- prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem wyjątków,
- miejscu i sposobie składania reklamacji.
Przedsiębiorca jest również obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie ww. informacji najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia.
Zobacz: Co z sukcesją między przedsiębiorcami?
Nieudzielenie konsumentowi wskazanych wyżej informacji przedłuża możliwość odstąpienia konsumenta od umowy z 10 dni do 3 miesięcy.
Termin i sposób odstąpienia
W przypadku obu rodzajów umów konsument może odstąpić od umowy składając sprzedawcy na piśmie i w terminie 10 dni oświadczenie o odstąpieniu. Do jego zachowania wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem (najlepiej listem poleconym).
Dla umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa termin ten liczy się od dnia zawarcia umowy a dla umów zawartych na odległość – do dnia wydania rzeczy.
Jeżeli konsument:
- zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa i
- nie został poinformowany na piśmie o prawie do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa
może od niej odstąpić w terminie 10 dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia jednak nie później niż po upływie trzech miesięcy od jej wykonania
W razie braku pisemnego potwierdzenia informacji o prawie i terminie odstąpienia od umowy, konsument, który zawarł umowę na odległość może od niej odstąpić, w terminie trzech miesięcy od dnia wydania rzeczy. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni licząc od daty otrzymania potwierdzenia.
Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w wypadku zakupu nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nośnikach programów komputerowych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania.
Maria K. kupiła w sklepie internetowym X odkurzacz. Nie została poinformowana o terminie i sposobie odstąpienia od umowy. Po miesiącu od dostarczenia jej towaru odesłała sprzedawcy odkurzacz wraz z pisemnym oświadczeniem o odstąpieniu. Sprzedawca zarzucił jej, że przekroczyła termin do odstąpienia od umowy. Twierdził, że musiała o nim wiedzieć, bo wcześniej kupowała u niego inne przedmioty i dokonywała odstąpienia w prawidłowym terminie.
Kto ma rację?
Maria K. miała prawo odstąpić od umowy. Nie przekroczyła terminu, ponieważ nie została o nim poinformowana. To, że sprzedawca informował ja o terminie przy okazji wcześniejszych zakupów nie ma znaczenia – obowiązek informowania dotyczy każdej transakcji z osobna.
Skutki odstąpienia konsumenta od umowy
W razie odstąpienia od umowy jest ona uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań.
Sprzedawca powinien, więc zwrócić zapłatę a nabywca – towar. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, ale nie później, niż w terminie czternastu dni od daty wykonania umowy.
Agnieszka Schneider, adwokat
agnieszka.schneider@adwokatura.pl
Kancelaria Adwokacka
ul. Kazimierza Wielkiego 2
63-300 Pleszew