Do najczęściej stosowanych umów cywilnoprawnych w obrocie gospodarczym jest umowa zlecenie i umowa o dzieło. Przedsiębiorcy chętnie korzystają z tych form zatrudnienia, gdyż są one zwolnione z większości obowiązków, jakie pracodawcy muszą spełnić przy umowie o pracę. Przede wszystkim umowy cywilnoprawne nie są objęte regulacjami kodeksu pracy, a jedynie kodeksu cywilnego. Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, czyli przynieść określony skutek (art. 734 § 1 kodeksu cywilnego). Natomiast umowa o dzieło należy do tzw. umów rezultatu, czyli zmierzających do osiągnięcia określonego efektu. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 kodeksu cywilnego).
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Mniej praw dla zleceniobiorców
Zleceniobiorcy oraz osoby wykonujące dzieło nie podlegają regulacjom zawartym w przepisach kodeksu pracy, a obowiązujących w stosunku do pracowników. W wyniku tego mają ograniczone prawa pracownicze. Nie będzie przysługiwać im:
- określenie minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- płatny urlop wypoczynkowy,
- ochrona przed zwolnieniem,
- dodatek za pracę w nocy,
- rozliczenie nadgodzin
Największą korzyścią dla przedsiębiorców, a wadą dla zleceniobiorców jest łatwość w rozwiązywaniu umów cywilnoprawnych. Nie istnieje bowiem prawnie ustalony okres wypowiedzenia wskazanych umów, zatem o jego długości będzie przesądzała treść samej umowy i zawarte w niej postanowienia. Jeżeli bowiem w umowie strony nie określiły okresu wypowiedzenia, oznacza to, że mogą rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym.
Zobacz również: Specyfika umów cywilnoprawnych
Jednakże pracownikom zatrudnionym na umowach cywilnoprawnych należy zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Nie oznacza to jednak, że pracodawca powinien obligatoryjnie przeprowadzić szkolenie bhp czy skierować pracownika na badania lekarskie. Co do zasady nie istnieje taki wymóg, jednak w przypadku, gdy osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych pracują w warunkach niebezpiecznych, to badania i szkolenia bhp będą obowiązkowe.
Kiedy nie można zawrzeć umowy cywilnoprawnej
Przedsiębiorcy, którzy szukają sposobów na redukcję kosztów zatrudnienia, chętnie zawierają umowy cywilnoprawne, często spełniające warunki właściwe dla stosunku pracy. Taka forma zatrudnienia jest niedopuszczalna i pracodawca zobowiązany jest obligatoryjnie zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę. Dodatkowo, zgodnie z art. 22 § 12 kodeksu pracy nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy. Przyjmuje się, że następujące cechy są właściwe dla stosunku pracy: pracownikiem jest osoba fizyczna, która zobowiązuje się do pracy w zamian za wynagrodzenie, przedmiotem umowy ze strony pracownika jest samo pełnienie (wykonywanie) pracy, przy wykonywaniu której nie jest on obciążony ryzykiem realizacji zobowiązania, obowiązany jest on świadczyć pracę osobiście, będąc w realizacji zobowiązania podporządkowany pracodawcy. (wyr. SA w Łodzi, III AUa 2070/13).
Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione, wówczas przedsiębiorca nie może zawrzeć umowy cywilnoprawnej z pracownikiem.
Zobacz: Jakie są skutki odstąpienia od umowy o dzieło?
Korzyści dla przedsiębiorców
Poza wymienionymi wyżej zaletami umów cywilnoprawnych, przedsiębiorcy mogą również znaleźć korzyści w składkach do ZUS od tego rodzaju umów. Najbardziej korzystną finansowo jest umowa o dzieło, która nie podlega oskładkowaniu. Jeżeli jednak zawierana jest z własnym pracodawcą to pod względem ubezpieczeniowym taka osoba będzie traktowana jak pracownik.
Umowa zlecenie, jeżeli jest jedynym tytułem do ubezpieczenia nie różni się wiele pod względem obciążenia finansowego od umowy o pracę. Zleceniobiorca będzie bowiem podlegał ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dobrowolnie zleceniobiorca może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, wówczas będzie finansowana ze środków finansowych zleceniobiorcy.
Najkorzystniejsze dla przedsiębiorcy jest zawieranie umów zlecenie ze studentami do ukończenia przez niego 26 roku życia. Taka umowa nie skutkuje bowiem obowiązkiem ubezpieczeniowym.
Zobacz też: Umowy zlecenia ze studentami a ZUS