Odpowiedzialność z art. 299 ksh
Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki wynikająca z art. 299 § 1 ksh ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej i może zaistnieć tylko w sytuacji spełnienia się przesłanek wskazanych w powyższym przepisie. Nie budzi wątpliwości, że na rozmiar szkody składają się cała niezaspokojona należność główna, wynikająca z tytułu wykonawczego, koszty postępowania sądowego, koszty postępowania klauzulowego i koszty postępowania egzekucyjnego. Kwestią wątpliwą do niedawna była możliwość żądania od członka zarządu zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego tj. odsetek liczonych od należności głównej zasądzonej od spółki, począwszy od dat wskazanych w tytule wykonawczym, wystawionym przeciwko spółce.
Zobacz: Kiedy wygasa prokura?
Odsetki - stanowisko Sądu Najwyższego
Wątpliwość tą rozwiał Sąd Najwyższy, jednoznacznie wskazując w szeregu orzeczeń [1], że uprawnienie do naliczania i żądania odsetek powstaje dopiero po upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty skierowanym do członka zarządu, chyba, że wierzyciel dokona kapitalizacji odsetek i dochodzić ich będzie w takiej formie od członków zarządu.
Zobacz też: Jaki jest zakres działania prokurenta?
Powyższe twierdzenie znajduje odzwierciedlenie w Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2002 r. sygn. akt IV CKN 793/00, w którym przyjęto, że „odsetki za opóźnienie od odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 298 kh (obecnie 299 ksh) należą się od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art. 455 kc.”
Zgodnie z powyższym w doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że od kwoty odszkodowania, obejmującego niewyegzekwowaną należność główną, odsetki za opóźnienie w zapłacie tych kwot lub kwoty mogą być dochodzone od dnia wymagalności tego odszkodowania.
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 455 kc, roszczenia odszkodowawcze dochodzone w oparciu o art. 299 ksh stają się wymagalne niezwłocznie po wezwaniu członka zarządu do zapłaty należności, których egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, chyba że w wezwaniu przewidziano termin do zapłaty żądanej należności, wówczas odsetki należą się od dnia następnego po upływie terminu płatności.
Zobacz: Członek zarządu a składki ZUS
Niewyegzekwowane odsetki za opóźnienie w zapłacie należności głównej mogą więc wchodzić w skład odszkodowania dochodzonego w oparciu o 299 ksh tylko w przypadku skapitalizowania ich na dzień płatności wskazany w wezwaniu i ujęcia tych odsetek kwotowo w wezwaniu do zapłaty skierowanym do członka zarządu spółki, wobec której to spółki egzekucja okazała się bezskuteczna.
W przypadku nieujęcia odsetek w wezwaniu z formie skapitalizowanej oraz nie uwzględnieniu tegoż żądania w petitum pozwu, sąd nie ma podstaw do zasądzenia odsetek liczonych od poszczególnych kwot wskazanych w tytule wykonawczym do dnia zapłaty, wrażonego w wezwaniu skierowanym do członka zarządu. W tym zakresie powództwo powinno zostać oddalone. Zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania obejmującego odsetki za opóźnienie w zapłacie należności głównej stanowiłoby bowiem wyjście ponad żądanie i tym samym naruszenie art. 321 § 1 kpc[2]
Zobacz: Własna działalność gospodarcza czy spółka z o.o.?
Zgodnie z powyższym ujęcie w pozwie żądania zapłaty określonych kwot wraz z odsetkami w sposób identyczny jak zapisano to w tytule wykonawczym wydanym przeciwko spółce może być rozumiane jedynie, jako domaganie się odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty objętej powództwem, liczonych od dnia następnego po terminie zapłaty wynikającym z wezwania.
W konsekwencji, odsetki za opóźnienie od zasądzonej należności głównej powinny być określone w sposób uregulowany w art. 481 kc, natomiast w kwestii ustalenia momentu, od którego one się należą, decyduje art. 455 k.c. który normuje kwestię wymagalności roszczeń bezterminowych.[3]
Świadczenie uboczne obok świadczenia głównego
Powyższe wynika z tego, że „odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 kc) mają również odszkodowawczy charakter; stanowią świadczenie uboczne obok świadczenia głównego, mają więc wobec niego znaczenie akcesoryjne. Roszczenie określone w art. 299 ksh powstaje w zasadzie w chwili bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej prawomocnym tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już wtedy, gdy egzekucja okaże się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia. Termin spełnienia takiego świadczenia odszkodowawczego nie jest jednak oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania. Wymagalność roszczenia należy więc określić zgodnie z art. 455 kc, a zatem niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania i dopiero od dnia wymagalności świadczenia wierzyciel może, zgodnie z art. 481 kc, żądać odsetek za opóźnienie w jego spełnieniu.”[4]
Zobacz również: Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową
Do identycznych wniosków doszedł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2011r., III CSK 228/10, w którym stwierdzono, że „termin spełnienia świadczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 299 § 1 ksh nie jest oznaczony i nie wynika z właściwości zobowiązania, stąd świadczenie powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do jego wykonania.[5] Dlatego zasadnie przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że przewidziane w art. 481 kc odsetki za opóźnienie ze spełnieniem świadczenia pieniężnego przez członków zarządu należą się od chwili wymagalności ustalonej stosownie do treści art. 455 kc.” [6]
Zobacz: Kadencja a mandat członka zarządu
Podsumowując powyższe wskazać należy, że dla pełnej ochrony reprezentowanego klienta należy już na etapie sporządzania wezwania wnikliwie ocenić sprawę i już wówczas rozważyć zasadność dokonania kapitalizacji roszczenia odsetkowego, tak by stało się ono również przedmiotem procedowania sądu na etapie procesu z 299 ksh.
[1] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.02.2002r. sygn. akt IV CKN 793/00, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7.12.2006r. sygn. akt III CZP 118/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.06.2005r. III CK 678/04, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4.07.2006r. sygn. akt I ACa 341/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011r., sygn. akt III CSK 228/10.
[2] Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2002 r. sygn. akt IV CKN 793/00
[3] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC 2000, nr 9, poz. 158
[4] Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06
[5] por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 136
[6] por. wymienione wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2002 r. oraz z dnia 22 czerwca 2005 r.
Autor: Paulina Kopanska
Niniejszy wpis jest przedmiotem praw autorskich Kancelarii Prawnej Renata Urowska i Wspólnicy sp.k.