Zgodnie z art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych twórcy przysługuje prawo do rozporządzania utworem. Daje to możliwość zawierania umów dotyczących prawa autorskiego do utworu.
W umowie przenosi się tylko autorskie prawa majątkowe. Bowiem tylko autorskie prawa majątkowe stanowią przedmiot obrotu prawnego. Jest ona dużo korzystniejsza dla osoby nabywającej te prawa niż umowa licencyjna, która tylko upoważnia do korzystania z utworu.
Zobacz: Jak długo chronione są prawa autorskie?
Z chwilą przyjęcia utworu nabywca otrzymuje wyłączne prawo do korzystania z utworu na określonym polu eksploatacji, a autor wyzbywa się go całkowicie.
Idea wolności kontraktowej, która ma swoje źródło w kodeksie cywilnym, znajduje zastosowanie w umowach o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Oznacza to, że nie ma bezwzględnie obowiązujących wzorców umów, zasad zawierania czy wykonywania ich. Niewątpliwie jednak w umowie określa się treść przenoszonych praw (ujęte są według pól eksploatacji) oraz oznaczenie utworu.
Zobacz: Jak korzystać z prawa cytatu?
Wymaga się aby umowa została zawarta w formie pisemnej (pod rygorem nieważności).
Nie można zawrzeć umowy, która dotyczy wszystkich utworów lub utworów tego samego rodzaju danego twórcy mających powstać w przyszłości. Postanowienia takie są nieważne. Oznacza to, że nieważna będzie umowa, w której znajdzie się zapis o przeniesieniu autorskich praw majątkowych do całego przyszłego dorobku autora.
Polecamy: serwis Organizowanie imprez
Pola eksploatacji
W umowie określa się pola eksploatacji tzn. reguluje się kwestie wykorzystania utworu. Przykładowe wyliczenie pól eksploatacji znajduje się w art. 50 prawa autorskiego. Jest to np. zwielokrotnianie, wprowadzanie do obrotu, wykonanie, wystawianie, nadawanie, udostępnianie utworu. Najlepiej określać w umowie jednoznacznie sposób wykorzystania utworu aby nie budził on wątpliwości. Zgodnie z art. 41 ust. 2 prawa autorskiego umowa obejmuje pola eksploatacji, które są w niej wyraźnie wymienione. Umowa może zawierać postanowienia co do pól eksploatacji znanych tylko w chwili jej zawarcia.
Zobacz: Czym jest dozwolony użytek osobisty?
Wynagrodzenie
Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że z umowy wyraźnie wynika, że prawa zostały przeniesione nieodpłatnie. Jeżeli nie określa się w umowie wysokości wynagrodzenia to ustala się je uwzględniając korzyści nabywcy oraz zakres udzielanego prawa. Twórcy przysługuje osobne wynagrodzenie za korzystanie z każdego pola eksploatacji. Powinno się w umowie wskazywać powiązanie między wynagrodzeniem a polami eksploatacji. Jednak można w niej przewidzieć jedno wynagrodzenie za korzystanie z kilku pól eksploatacji.
Gdy istnieje znaczna dysproporcja między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy, to twórca może domagać się odpowiedniego podwyższenia swojego wynagrodzenia. Orzeka w tej kwestii sąd.
Wynagrodzenie twórcy można w umowie ustalić procentowo od sprzedaży każdego egzemplarza utworu. Jednak gdy cena ta staje się wyższa, to odpowiednio twórcy przysługuje podwyższenie wynagrodzenia.
Zobacz: Jak chronić prawa autorskie do utworu?
Inne postanowienia umowne
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej to:
- osoba, która nabyła autorskie prawa majątkowe może przenieść je na inne osoby
- zależne prawo autorskie przysługuje twórcy
W umowie należy wyraźnie zaznaczyć, że przenosi się autorskie prawa majątkowe, gdyż zgodnie z art. 65 prawa autorskiego, jeżeli taki zapis się nie znajdzie to uznaje się, że udzielono licencji.
Należy odróżnić przeniesienie własności egzemplarza utworu od przeniesienia autorskich praw majątkowych. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z prawem własności do przedmiotu, który jest materialnym nośnikiem danego utworu, natomiast w drugim przypadku mamy do czynienia z utworem.
Przeniesienie własności egzemplarza utworu nie przenosi autorskich praw majątkowych do utworu i odwrotnie. Kwestie te można dobrowolnie regulować w umowie.
Polecamy: serwis Prawo autorskie