Od dnia 25 grudnia 2014 roku odpowiedzialność przedsiębiorcy za wady fizyczne rzeczy zarówno wobec konsumentów, jak i innych przedsiębiorców, jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Rodzi to wiele zapytań, które można sprowadzić to tego, czy kontrahent może kierować wobec przedsiębiorcy roszczenia z rękojmi wtedy, kiedy ów nie ponosi w żadnym stopniu winy za ich wystąpienie?
Przedsiębiorca odpowiada za wady fizyczne rzeczy sprzedanej. Od dnia 25 grudnia 2014r. wada fizyczna rzeczy doczekała się definicji legalnej zamieszczonej w art. 556(1) Kodeksu cywilnego. Obejmuje ona cztery przypadki:
- rzecz nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- rzecz nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Pamiętać jednak należy, że kodeksowe wyliczenie nie jest wyczerpujące (także inne przypadki mogą być uznane za wadę fizyczną rzeczy). Na równi z zapewnieniem sprzedawcy (jeżeli kupującym jest konsument) traktuje się m.in. publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela – chyba, że:
- sprzedawca tych zapewnień nie znał ani nie mógł znać;
- albo nie mogły one mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy sprzedaży;
- albo gdy ich treść została sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.
Co więcej, rzecz ma także wadę fizyczną również w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność. Ta sama sytuacja wystąpi, kiedy zamontowanie i uruchomienie zostało dokonane przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Dotychczas konsument korzystał z domniemania, że wada tkwiła w sprzedanej rzeczy, jeżeli nie minęło 6 miesięcy od jej wydania. W nowym stanie prawnym termin ten został wydłużony do jednego roku. Sprzedawca odpowiada bowiem za wady fizyczne jedynie wtedy, gdy istniały one w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Zobacz: Rękojmia za wady fizyczne rzeczy sprzedanej
W praktyce spotykać się można z – być może uzasadnionym z punktu widzenia logicznego – przekonaniem przedsiębiorców, że odpowiadają oni z tytułu rękojmi tylko wtedy, jeżeli wada fizyczna rzeczy wynika z ich winy. Często jest przecież tak, że przedsiębiorca zakupił dany produkt u jego wytwórcy, a następnie odsprzedał dalszemu odbiorcy. Zdarza się wtedy, że przedsiębiorca chce przerzucić na wytwórcę odpowiedzialność wobec kupującego za wady – podnosząc, że jest to przecież wina producenta. Niestety, nic bardziej mylnego.
Zgodnie z art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. W orzecznictwie podkreśla się, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest odpowiedzialnością bezwzględną. W pełni wystarczającą przesłanką tej odpowiedzialności jest ustalenie, że sprzedana kupującemu rzecz wykazuje cechy kwalifikujące ją jako rzecz wadliwą.
Co więcej, sprzedawca nie może się od tej odpowiedzialności uwolnić. Jest ona bowiem niezależna od winy i obciąża go niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę. Nie ma znaczenia także to, czy w ogóle widział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedana rzecz jest wadliwa.
DODATKOWE INFORMACJE O AUTORZE
Mateusz Dąbroś
Aplikant adwokacki. Specjalista z zakresu prawa umów handlowych, prawa spółek kapitałowych oraz prawa antymonopolowego związany z Kancelarią Ślązak, Zapiór i Wspólnicy. W kręgu jego zainteresowań znajdują się zagadnienia związane z działalnością organów spółek kapitałowych, w tym w szczególności z podejmowanymi przez nie uchwałami. Pracuje obecnie nad rozprawą doktorską dotyczącą struktury zarządzania i kontroli nad funduszem inwestycyjnym.
Stypendysta międzynarodowego programu Programme in European Private Law for Postgraduates. Prelegent i organizator ogólnopolskiej oraz międzynarodowej konferencji z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego oraz licznych ogólnopolskich konferencji z zakresu prawa cywilnego oraz prawa spółek handlowych.
Autor bloga na temat konstruowania, wykonywania oraz rozwiązywania umów zobowiązaniowych – umowny.pl.