Kwestia absolutorium wprawdzie dotyczy oceny wszystkich organów spółki (oczywiście poza zgromadzeniem wspólników), ale szczególne znaczenie ma odnośnie zarządu i jego członków.
Bierze się to stąd, że to właśnie zarząd zgodnie z art. 201 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej: „k.s.h.”) prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
Dodatkowo należy wskazać, że to właśnie zarząd przygotowuje sprawozdanie z działalności spółki oraz sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy. Analiza tych dokumentów niewątpliwie stanowi istotny element przy ocenie funkcjonowania spółki.
Pomimo tego, że zgodnie z art. 201 § 2 k.s.h. zarząd może być jedno albo wieloosobowy, to jednak w większości przypadków w praktyce organ ten jest wieloosobowy. W takiej sytuacji, co do zasady (patrz. art. 208 § 4 k.s.h.), kluczowe decyzje podejmowane są w formie uchwały.
Zobacz: Dywidenda – zysk dla wspólników spółki z o.o.
Nie mniej jednak, o ile umowa nie stanowi inaczej, każdy członek zarządu może prowadzić indywidualnie sprawy spółki nieprzekraczające zwykłego zarządu, chyba, że sprzeciwi się temu inny członek zarządu (w takiej sytuacji potrzebna jest także uchwała zarządu – zob. art. 208 § 3 i 4 k.s.h.). Uchwały zarządu zapadają – co do zasady - bezwzględną większością głosów.
Konieczna indywidualna ocena
Powyższe oznacza to, że teoretycznie rzecz ujmując, możliwa jest sytuacja kiedy jeden (lub więcej) z członków zarządu nie akceptuje działania reszty, bądź nawet o nich nie wie. W związku z tym należy zwrócić uwagę na kwestie indywidualizacji oceny działalności zarządu, zwłaszcza, że jego skład może się zmieniać.
Jak się wydaje z tego właśnie względu ustawodawca relatywizuje problem absolutorium do poszczególnych członków podlegającego ocenie organu (tu: zarządu). Zgodnie z art. 231 § 2 pkt 3 k.sh., absolutorium udzielane jest „członkom organów spółki” a nie organowi jako całości. Dlatego absolutorium powinno być udzielane poszczególnym – indywidualnym - członkom zarządu za ostatni rok obrotowy.
Dodatkowo, należy wskazać, iż zgodnie z art. 231 § 3 k.sh. wskazany w poprzednim zadaniu przepis(art. 231 § 2 pkt 3 k.sh) dotyczy wszystkich osób, które pełniły funkcję członków zarządu w ostatnim roku obrotowym.
Członkowie organów spółki, których mandaty wygasły przed dniem zgromadzenia wspólników, mają prawo uczestniczyć w zgromadzeniu, przeglądać sprawozdanie zarządu i sprawozdanie finansowe wraz z odpisem sprawozdania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz biegłego rewidenta i przedkładać do nich opinie na piśmie. Żądanie dotyczące skorzystania z tych uprawnień powinno być złożone zarządowi na piśmie najpóźniej na tydzień przed zgromadzeniem wspólników.
W tym miejscu należy jeszcze wskazać, że zgodnie z art. 231 § 1 k.s.h., uchwała w sprawie udzielenia członkom organów spółki absolutorium z wykonywania przez nich obowiązków powinna zostać powzięta na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, a więc w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego.
Zgodnie z przepisami ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dokładnie art. 3 ust. 1 pkt 9) przez rok obrotowy rozumie się „rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy”.
Nie wszyscy mogą dostać absolutorium
W związku z powyższym pojawia się techniczny problem podejmowania uchwał dotyczących absolutorium. Należy przyjąć, że treść takiej uchwały powinna wskazywać dokładnie kogo dotyczy, zwłaszcza jeżeli w trakcie roku obrotowego doszło do zmiany w składzie zarządu.
Wynika to ze wskazanego powyżej faktu, iż głosowanie dotyczy obecnych oraz byłych (w trakcie ostatniego roku obrotowego) członków organów. Jak się wskazuje w doktrynie, w takiej sytuacji aby uniknąć komplikacji można jedną uchwałą objąć wszystkich członków zarządu z odrębnym głosowaniem nad każdym z tych członków.
Konsekwencją takiego postępowania może być sytuacja kiedy część członków zarządu będzie miała udzielone absolutorium, a część nie (zob. szerzej – A. Kidyba, Komentarz bieżący do art.231 kodeksu spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037), LEX/el. 2011; Stan prawny: 2010.12.30).
Polecamy: Jak założyć spółkę cywilną?
Polecamy: serwis Prawo dla firm
Jak się wskazuje w doktrynie, ze względu na to, że udzielenie absolutorium jest aktem wewnętrznej oceny organów poprzez zaakceptowanie ich czynności, to skutkiem tego jest wyłączenie odpowiedzialności.
W przeciwnym razie, gdy czynności organu nie są akceptowane to dochodzi do uznania potencjalnej możliwości roszczeń (zob. szerzej A. Kidyba, Komentarz bieżący do art.231 kodeksu spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037), LEX/el. 2011; Stan prawny: 2010.12.30).
Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż uchwała o nieudzieleniu absolutorium, sama z siebie, nie wywołuje jeszcze żadnych negatywnych skutków prawnych dla członków ocenianego organu.
Niemniej jednak, jak się wskazuje w orzecznictwie, odmowa absolutorium wymaga uzasadnienia, bowiem aby członek zarządu mógł bronić swoich praw powinien wiedzieć, co mu się zarzuca (zob. szerzej - wyrok SA w Warszawie, VI ACa 1374/05).
Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku pozytywnych uchwał absolutoryjnych. Przyjmuje się, że co do zasady, zasadniczo zwalniają one z odpowiedzialności wobec spółki