W pierwszej kolejności należy wskazać, iż stan nietrzeźwości został zdefiniowany w przepisach ustawy z dnia 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i nie jest tożsamy z zachowaniem się osób wskazującym, że znajdują się w stanienie trzeźwym. Stan nietrzeźwości określa się bowiem według zawartości alkoholu w organizmie, a nie zachowania człowieka (wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 114 marca 2013 roku, sygnatura: II SA/Po 66/13). Zgodnie z przepisami w/w ustawy stan po użyciu alkoholu zachodzi wówczas, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Z kolei stan nietrzeźwości zachodzi wówczas, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lipca 1987 r., sygnatura: I PRN „Wynikający z przepisów prawa oraz z zasad współżycia społecznego obowiązek pracownika zachowania trzeźwości w czasie pracy należy do podstawowych obowiązków pracownika i ciąży na pracowniku nie tylko wówczas, gdy wykonuje on pracę w siedzibie zakładu pracy, lecz także gdy przebywa w jakimkolwiek innym miejscu w czasie przeznaczonym na wykonywanie pracy. Nie może być żadnego »marginesu« tolerowania spożywania przez pracownika alkoholu w czasie przeznaczonym na wykonywanie pracy, choćby spożywanie alkoholu było praktykowane, względnie tolerowane przez przełożonych pracownika. Realizacja pracowniczego obowiązku trzeźwości polega m.in. na pozostawaniu w gotowości do wykonywania pracy w stanie trzeźwości przez cały okres, w ramach którego, konkretnego dnia zakład pracy może od pracownika - w normalnym przebiegu wydarzeń - wymagać świadczenia pracy”.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 ze zm.): „Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości”.
Pijanemu pracownikowi można wymierzyć karę porządkową lub zwolnić go dyscyplinarnie
Pracodawca ma zatem obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy, jeżeli stwierdzi, iż pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu, ewentualnie odsuwa takiego pracownika od wykonywania obowiązków, jeżeli ten zdążył już przystąpić do ich wykonywania, jednakże powinien umożliwić pracownikowi wykazanie jego trzeźwości. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 11-02-2000 roku, sygnatura: II UKN 401/99: „Wydanie przez pracodawcę polecenia zaprzestania pracy pracownikowi, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie spożywania alkoholu w czasie pracy nie wymaga ani zachowania szczególnej formy, ani obowiązku przeprowadzenia badania stanu jego trzeźwości. Ustne polecenie zaprzestania pracy nie narusza art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a badanie stanu trzeźwości następuje na żądanie pracownika”. Pracownik zatem nie ma obowiązku poddania się badaniu alkomatem, jednak należy wskazać, iż odmowa pracownika w tym zakresie może przemawiać na jego niekorzyść, ponieważ pracownik nie będzie miał możliwości wykazania, iż jest trzeźwy. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 24 maja 1985 r. „trzeźwy pracownik nie ma z reguły żadnego interesu w tym, aby odmówić poddania się badaniu”.
Sposoby sprawdzenia stanu trzeźwości pracownika zostały szczegółowo określone w rozporządzeniu w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie. Badanie trzeźwości pracownika może zostać przeprowadzone w trzech formach:
- badania wydychanego powietrza,
-badania krwi,
- badania moczu.
Zobacz: Alkohol w miejscu pracy
Pracodawca lub osoby przez niego upoważnione mogą przeprowadzić samodzielnie jedynie pierwszą z wymienionych czynności. Pozostałe dwie powinny zostać wykonane przez lekarza. Zgodnie z § 4 rozporządzenia badanie wydychanego powietrza przeprowadza się za pomocą probierza trzeźwości przez przedmuchiwanie go przez osobę poddaną badaniu. Pracownik może żądać przeprowadzenia badania w obecności osoby trzeciej. Z przebiegu badania sporządza się protokół, w którym należy opisać objawy lub okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania.
W wypadku gdy pracownik nie zgodzi się na przeprowadzenie badania jego trzeźwości, pracodawca może wezwać organ powołany do ochrony porządku publicznego (m.in. Policja, Straż Miejska), która jest uprawniona do przeprowadzania odpowiedniego badania nawet wbrew woli pracownika.
Zgodnie z art. 70§2 Kodeksu Wykroczeń karze grzywny lub aresztu podlega ten, kto wbrew obowiązkowi zachowania trzeźwości znajduje się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka i podejmuje w tym stanie czynności zawodowe lub służbowe.
Zobacz: Pracownik musi być powiadomiony o tym, że jest monitorowany
Niniejszy wpis jest przedmiotem praw autorskich Kancelarii Prawnej Renata Urowska i Wspólnicy sp.k.
Autor: Maja Szymczak