Zasady prowadzenia postępowania
W czasie postępowania o umorzenie należności obowiązują zasady wynikające z kodeksu postępowania administracyjnego:
1) jako wnioskodawca masz prawo aktywnie uczestniczyć w postępowaniu (np. zgłaszać dowody, wypowiadać się na temat dokumentów i materiałów); jeśli ZUS nie zagwarantuje Ci tego prawa, możesz domagać się wznowienia postępowania,
2) masz obowiązek zawiadomić ZUS o każdej zmianie adresu, ponieważ w razie zaniedbania tego obowiązku doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem jest prawnie skuteczne,
3) ZUS powinien załatwić sprawę w ciągu miesiąca, a w sprawach skomplikowanych – w ciągu dwóch miesięcy, przy czym do tych terminów nie wlicza się m.in. okresów opóźnień powstałych z Twojej winy oraz z przyczyn niezależnych od ZUS.
Wniosek o udzielenie ulgi w spłacie należności do ZUS
Umorzenie należności ze względu na ich nieściągalność
ZUS może umorzyć należności, jeśli są one całkowicie nieściągalne, czyli gdy:
1) dłużnik zmarł i nie pozostawił żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
2) sąd oddalił Twój wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzył postępowanie upadłościowe,
3) przestałeś wykonywać działalność i nie ma majątku, z którego można egzekwować należności, a jednocześnie nie można przenieść odpowiedzialności na Twojego małżonka, następców prawnych lub inne osoby trzecie,
4) należności nie zostały zaspokojone w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,
5) wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,
6) naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję,
7) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.
Warunki przyznania ulgi w spłacie należności do ZUS
Umorzenie należności z powodu trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej
ZUS może Ci umorzyć należności z tytułu składek na ubezpieczenia, jeżeli wykażesz, że ze względu na swoją trudną sytuację finansową i rodzinną nie jesteś w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to za sobą zbyt uciążliwe skutki dla Ciebie i Twojej rodziny13. Dotyczy to szczególnie sytuacji:
1) gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby Ciebie i Twoją rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych,
2) gdy poniosłeś straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujące, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić Cię możliwości dalszego prowadzenia działalności,
3) gdy przewlekle chorujesz albo sprawujesz opiekę nad przewlekle chorym członkiem rodziny i dlatego nie możesz uzyskiwać dochodu umożliwiającego opłacenie należności. Jeśli ZUS umorzy Ci należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, to może to mieć wpływ na zakres i wysokość przyszłych świadczeń, jakie będą Ci przysługiwać z ubezpieczeń społecznych, ponieważ przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które składki nie zostały opłacone.
Książka kontroli przedsiębiorcy
Rozpatrzenie wniosku o umorzenie
ZUS rozstrzyga wniosek o umorzenie, wydając decyzję administracyjną, od której przysługuje prawo złożenia wniosku do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek taki należy złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji za pośrednictwem jednostki ZUS.
Po ponownym rozpatrzeniu wniosku ZUS:
1) utrzymuje w mocy decyzję albo
2) uchyla decyzję w całości lub części i wydaje decyzję w tym zakresie, albo
3) umarza postępowanie odwoławcze.
Jeśli ZUS odpowie negatywnie na wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, możesz wnieść skargę na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skargę należy wnieść za pośrednictwem oddziału ZUS w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji.
Fragment pochodzi z poradnika "Jak otrzymać ulgę w spłacie lub umorzeniu należności wobec ZUS" wydanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych