W polskim systemie prawnym najczęstszą formą powierzania pracy są: umowa o pracę , samozatrudnienie lub umowa cywilnoprawna w ramach działalności wykonywanej przez pracownika osobiście.
Czym różni się samozatrudnienie od umowy o pracę?
Ze względu na różną podstawę prawną umów można wskazać szereg odmiennych cech charakteryzujących strony poszczególnych stosunków. Największym wyróżnikiem umowy o pracę jest łączący strony stosunek pracy. W związku z tym wykonujący pracę jest obowiązanym świadczyć pracę na rzecz pracodawcy osobiście oraz przestrzegać dyscypliny pracy. Ponadto pracownik musi podporządkować się wytycznym dotyczącym miejsca, czasu oraz sposobu świadczenia pracy.
W polskim systemie prawnym termin samozatrudnienie dotyczy tylko osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Należy podkreślić, iż w przypadku samozatrudnienia z umowy o współpracy nie wynika, charakterystyczny jedynie dla umowy o pracę element podporządkowania. Samozatrudnienie polega na podejmowaniu zlecenia w ramach własnej działalności gospodarczej, prowadzonej na własne ryzyko i na własny rachunek. Ponadto w przypadku samozatrudnienia istnieje możliwość spełnienia świadczenia za pośrednictwem osoby trzeciej.
Dodatkowo od samozatrudnienia należy odróżnić działalność wykonywaną osobiście. Otóż osoby, które wykonują pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło) i nie prowadzą działalności gospodarczej, uzyskują dochody z tzw. działalności wykonywanej osobiście.
Polecamy: Nowe umowy zlecenia
Wady samozatrudnienia
Uprawnienia i obowiązki osoby pracującej na własny rachunek w znacznym stopniu różnią się od praw przysługujących pracownikowi. Ze względu na brak stosunku pracy samozatrudnionemu nie przysługuje płatny urlop wypoczynkowy oraz zasiłek chorobowy przez pierwszy miesiąc trwania choroby. Ponadto osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą musi samodzielnie dbać o własne interesy, ponosi ryzyko wynikające z prowadzenia działalności oraz odpowiada za jakość wykonywanej przez siebie pracy. Dodatkowo samozatrudniony jest obowiązany do bezpłatnego naprawienia usterki i szkody powstałej z jego winy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca sam odpowiada za zobowiązania publicznoprawne (tj. ubezpieczenia zdrowotne i społeczne oraz podatki) i cywilnoprawne.
Zalety samozatrudnienia
W związku z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej samozatrudniony korzystając z ulg i odliczeń od przychodów, może znacznie obniżyć koszty podatkowe. Ponadto ze względu na niezależność samozatrudniony ma możliwość swobodnego organizowania pracy oraz realizowania własnych pomysłów. Swobodny charakter stosunków między stronami umowy ułatwia prowadzącemu działalność gospodarczą podejmowanie pracy. Jeżeli w umowie o współpracy w ramach samozatrudnienia nie zastrzeżono inaczej przedsiębiorca może zlecić wykonanie pracy podwykonawcy.
Zobacz: Korzyści z samozatrudnienia
Podsumowanie
Bardzo często zamiana umowy o pracę na samozatrudnienie jest korzystna finansowo dla obu stron. Pracodawca nie ponosi kosztów związanych z ubezpieczeniem pracownika, więc może zaoferować samozatrudnionemu wyższe wynagrodzenie. Natomiast samozatrudniony mam możliwość zaoszczędzić poprzez zmniejszenie swoich kosztów podatkowych.
Należy jednak pamiętać, że bez względu na korzyści oraz ilość wykonanej pracy pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, a kondycja finansowa pracodawcy nie powinna w żadnym stopniu wpływać na wynagrodzenie pracownika. Natomiast w przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej pracobiorca ponosi ryzyko i odpowiedzialność wynikającą ze stosunku prawnego.
Zobacz: Wady i zalety samozatrudnienia