Nowelizacja miała uporządkować kwestie kwalifikacji funduszy inwestycyjnych oraz zasad podlegania zwolnieniom podatkowym. Ustawodawca słusznie wskazał na różnice w specyfice organizacyjno-prawnej polskich funduszy i funduszy funkcjonujących w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. - Obecnie, szukając podmiotowych lub przedmiotowych kryteriów zwolnienia podatkowego, nie wystarczy mechaniczna analiza statusu prawnego i kwestii regulacyjnych danego funduszu zagranicznego pod kątem ich podobieństwa do regulacji polskich – mówi Tomasz Hatylak, doradca podatkowy w kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak. Na gruncie prawa, obowiązującego do 31 grudnia 2010 r., istniał szereg wątpliwości, związanych z klasyfikacją zagranicznych funduszy inwestycyjnych. Polska Ustawa o funduszach inwestycyjnych z 24 maja 2007 r., definiuje fundusze zagraniczne jako fundusze inwestycyjne otwarte lub spółki inwestycyjne z siedzibą w państwach członkowskich UE, prowadzące działalność zgodną z prawem wspólnotowym, regulującym zasady inwestowania w papiery wartościowe (art. 2 punkt 9 Ustawy). Przed wprowadzeniem nowelizacji sądy administracyjne wielokrotnie rozstrzygały, czy zagraniczny fundusz inwestycyjny, który spełnia wymogi określone w art. 2 ustęp 9 Ustawy o funduszach inwestycyjnych, jest funduszem działającym na terenie Polski – i co za tym idzie, czy będzie podlegał zwolnieniu podatkowemu na terytorium Polski. Ówczesna linia orzecznictwa wyrażała pogląd, że uzależnianie stosowania zwolnienia podatkowego od podejmowania przez zagraniczny fundusz inwestycyjny konkretnych działań, określonych w Ustawie o funduszach inwestycyjnych, było zbyt wąską interpretacją artykułu 6 ustęp 10 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Dowiedz się także: Na czym polega działalność funduszu Investor Private Equity FIZ?
- W obowiązującej wówczas rzeczywistości prawnej każdy podmiot, który spełniał kryteria zagranicznego funduszu inwestycyjnego, określone w Ustawie o funduszach inwestycyjnych, prowadził w Polsce działalność na jej podstawie – nawet jeśli zasady jego funkcjonowania albo relacji z inwestorami regulowało prawodawstwo kraju siedziby funduszu – wyjaśnia Tomasz Hatylak.
Kwestii opodatkowania zagranicznych funduszy inwestycyjnych dotyczy przede wszystkim wprowadzony w artykule 6 ustęp 10a. Analiza językowa całego przepisu wskazuje na odrębnych adresatów norm, zawartych w tym samym artykule (art. 6 ustęp 10 i 10a). Ustęp 10 dotyczy wszystkich funduszy, działających na podstawie Ustawy o funduszach inwestycyjnych – zarówno podmiotów polskich, jak i zagranicznych. Zaś adresatami normy, określonej w ust. 10a, są tylko fundusze inwestycyjne, spełniające łącznie wymienione w tym miejscu warunki:
a) podlegają opodatkowaniu w państwie swojej siedziby (zarówno nieograniczony obowiązek podatkowy, jak i status rezydenta podatkowego);
b) wyłącznym przedmiotem ich działalności jest zbiorowe lokowanie środków pieniężnych, zebranych w drodze publicznej lub niepublicznej subskrypcji, w papiery wartościowe i podobne instrumenty finansowe;
c) prowadzą działalność na podstawie zezwolenia;
d) podlegają nadzorowi regulatora;
e) posiadają depozytariusza, który przechowuje aktywa.
- Trudno przyjąć uzasadnienie wprowadzenia odrębnego zwolnienia podatkowego dla funduszy zagranicznych, które - powołując się na zasady wykładni ulg i zwolnień podatkowych - wskazuje,
że art. 6 ustęp 10 dotyczył jedynie funduszy polskich – rozumianych jako fundusze inwestycyjne, utworzone i działające w oparciu o Ustawę o funduszach inwestycyjnych, ponieważ rzeczony artykuł odnosi się jedynie do kryterium „działania”, nie wspominając przy tym o kryterium „utworzenia” funduszu – dodaje Tomasz Hatylak.
Polecamy serwis: Kredyty
Jednocześnie przepisy znowelizowanej ustawy wprowadzają także dodatkowe kryteria formalne, których spełnienie jest konieczne w przypadku ubiegania się o zwolnienie podatkowe. Wśród stawianych warunków znajdują się:
• obowiązek zapewnienia organom podatkowym dostępu do informacji podatkowych (klauzula przeciwdziałająca nadużyciom, ugruntowana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości);
• udokumentowanie miejsca siedziby funduszu zagranicznego certyfikatem rezydencji;
• a także – złożenie przez fundusz zagraniczny pisemnego oświadczenia podmiotowi, wypłacającemu należności na rzecz funduszu, o spełnieniu warunków określonych w art. 6 ust. 10a oraz o byciu rzeczywistym właścicielem wypłacanych mu należności.
- Zgodnie z zasadami wykładni prawa podatkowego, od 1 stycznia br. zwolnieniu podatkowemu podlega każdy zagraniczny fundusz inwestycyjny, spełniający literalnie powyższe kryteria. Zmodyfikowane przepisy nie tworzą nowej rzeczywistości prawnej, mają zaś bardziej charakter porządkujący. Powodują także powstanie szeregu wątpliwości natury interpretacyjnej – mówi Tomasz Hatylak. Wątpliwości budzi przede wszystkim ocena podlegania nadzorowi właściwych władz państwa oraz posiadania depozytariusza. - Wydaje się, że powinny być one oceniane z punktu widzenia regulacji kraju rezydencji zagranicznego funduszu inwestycyjnego – nie zaś z perspektywy polskiego systemu – mówi Tomasz Hatylak. Problemy stwarza także zakres pojęciowy sformułowań ustawowych, mianowicie „inwestycji wspólnego inwestowania” oraz „lokowania środków pieniężnych”, interpretowany w oparciu o wykładnię systemową i analogię do definicji, znajdujących się w Ustawie o funduszach inwestycyjnych. „Tymczasem, interpretacja powinna opierać się o wykładnię językową, traktując Ustawę o funduszach inwestycyjnych jako narzędzie pomocnicze – mówi Tomasz Hatylak. Z kolei pisemne oświadczenie o spełnieniu warunków określających zwolnienie, odbierane jest jako nadmierny i nieuzasadniony obowiązek administracyjny. - Problematyczne jest także określenie treści i formy takiego dokumentu. Wydaje się bowiem, że każde, dowolne pisemne oświadczenie, zawierające informacje określone w przepisach, będzie ważne z prawnego punktu widzenia – ocenia Tomasz Hatylak. Analizując treść przepisów, zawartych w ustępach 10 i 10a, pojawia się także pytanie, czy warunki zwolnień podatkowych dla funduszy polskich i zagranicznych są analogiczne. - Wprowadzenie kryterium odbiorcy należności jako ich „rzeczywistego beneficjenta” w przypadku funduszy zagranicznych budzi wątpliwości w kwestii zgodność przepisów z prawem wspólnotowym. Nie ma bowiem takiej regulacji w odniesieniu do należności, wypłacanych na rzecz funduszy polskich, w których inwestorami mogą być podmioty zagraniczne – dodaje Tomasz Hatylak.
Zagadnienia, dotyczące nowych regulacji podatkowych w stosunku do zagranicznych funduszy inwestycyjnych, były przedmiotem dyskusji podczas seminarium „Nowe zasady opodatkowania funduszy inwestycyjnych – alternatywa dla dotychczasowych rozwiązań?”, które odbyło
się 19 kwietnia br. w siedzibie kancelarii prawnej Squire Sanders Święcicki Krześniak. Spotkanie zorganizowano pod auspicjami Polskiego Oddziału Międzynarodowego Stowarzyszenia Podatkowego (IFA).