Czym jest dyrektywa drugiej szansy? Jak może pomóc firmom, będącym w trudnej sytuacji finansowej? Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie? Rozmawiamy z Patrykiem Kruczkiem, adwokatem i doradcą restrukturyzacyjnym z kancelarii Kruczek+Partnerzy.
Kinga Olszacka, Infor.pl: Czym jest tzw. unijna dyrektywa drugiej szansy?
Patryk Kruczek: Unijna dyrektywa drugiej szansy to potoczna nazwa Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r. Dyrektywa ta dotyczy ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności oraz środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących niewypłacalności. Jej celem jest umożliwienie przedsiębiorcom w trudnej sytuacji finansowej przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji, aby uniknąć upadłości, a w przypadku niepowodzenia – zapewnienie możliwości szybkiego oddłużenia i powrotu do działalności gospodarczej.
Jakie zmiany dla przedsiębiorców ma wprowadzić nowelizacja, która implementuje dyrektywę?
Planowana nowelizacja polskiego prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego ma na celu dostosowanie krajowych przepisów do standardów unijnych określonych w dyrektywie drugiej szansy. Wśród proponowanych zmian znajdują się wprowadzenie nowych procedur restrukturyzacyjnych, które mają być bardziej elastyczne i dostępne dla przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej; usprawnienie procesów restrukturyzacji poprzez skrócenie czasu trwania postępowań oraz uproszczenie procedur, a także zwiększenie ochrony wierzycieli poprzez wprowadzenie mechanizmów zapewniających większą przejrzystość i przewidywalność postępowań czy umożliwienie przedsiębiorcom szybszego oddłużenia i powrotu do działalności gospodarczej po zakończeniu postępowania upadłościowego. Nowe przepisy mają wejść w życie w 2025 roku.
Jak implementacja dyrektywy realnie może pomóc przedsiębiorcom w kryzysie finansowym?
Implementacja dyrektywy drugiej szansy ma na celu umożliwienie przedsiębiorcom wczesnego dostępu do procedur restrukturyzacyjnych, co pozwoli na szybsze reagowanie na problemy finansowe i uniknięcie upadłości a także zapewnienie elastycznych narzędzi restrukturyzacyjnych dostosowanych do indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa, co zwiększy szanse na skuteczne przeprowadzenie restrukturyzacji. Ma także na celu skrócenie okresu oddłużenia, co pozwoli przedsiębiorcom na szybszy powrót do pełnej działalności gospodarczej po zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego oraz zwiększenie świadomości i dostępności informacji na temat dostępnych narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców w kryzysie finansowym.
Jakie są wymagania dotyczące uzyskania tzw. „drugiej szansy” dla przedsiębiorcy i jakie są granice tego procesu?
Dyrektywa drugiej szansy przewiduje, że przedsiębiorca, który stał się niewypłacalny, powinien mieć możliwość skorzystania z procedury oddłużeniowej, pod warunkiem że działał w dobrej wierze i nie dopuścił się rażącego niedbalstwa lub oszustwa. Szczegółowe warunki i ograniczenia tego procesu będą określone w krajowych przepisach implementujących dyrektywę. Tego właśnie m.in dotyczą prace nad nowelizacją prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, które mają dostosować te przepisy do wymogów dyrektywy.
Implementacja dyrektywy miała nastąpić w 2022 r., obecnie projekt jest na etapie konsultacji. Czy wśród przedsiębiorców jest świadomość, że prowadzone są prace w tym temacie? Czy będą mieli wystarczającą wiedzę i wsparcie, aby skorzystać z nowych przepisów restrukturyzacyjnych?
Implementacja unijnej dyrektywy drugiej szansy w Polsce stanowi istotny krok w kierunku usprawnienia procedur restrukturyzacyjnych i oddłużeniowych. Pomimo że prace nad nowelizacją prawa wciąż trwają, a pierwotny termin wdrożenia został przesunięty, wielu przedsiębiorców wciąż nie posiada wystarczającej wiedzy na temat nadchodzących zmian. Brak powszechnej świadomości wśród właścicieli firm, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, może skutkować niewykorzystaniem dostępnych narzędzi restrukturyzacyjnych, które w wielu przypadkach mogłyby zapobiec upadłości.
Obecnie brakuje spójnej kampanii informacyjnej, która skutecznie dotarłaby do przedsiębiorców, wyjaśniając, jakie możliwości daje dyrektywa i jakie procedury restrukturyzacyjne będą dostępne w znowelizowanym prawie. Konsultacje publiczne oraz udział organizacji biznesowych w procesie legislacyjnym to krok w dobrą stronę, jednak nie przekładają się one automatycznie na zwiększenie wiedzy wśród szerokiego grona przedsiębiorców. Aby zapewnić skuteczne wdrożenie nowych przepisów, konieczne będą dodatkowe działania edukacyjne, takie jak organizacja szkoleń, publikacja poradników czy wprowadzenie specjalistycznego doradztwa prawnego i finansowego. Wsparcie instytucjonalne oraz kampanie informacyjne w mediach branżowych mogłyby pomóc w upowszechnieniu wiedzy o restrukturyzacji i jej korzyściach.
Czy nowe przepisy będą miały zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców?
Nowe regulacje będą miały zastosowanie do szerokiego grona przedsiębiorców, w tym do mikro-, małych i średnich firm, które stanowią trzon polskiej gospodarki. Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą również skorzystają na nowych przepisach, ponieważ umożliwią one szybsze oddłużenie i kontynuację działalności. Duże firmy również znajdą w nich rozwiązania ułatwiające przeprowadzenie restrukturyzacji, choć w ich przypadku proces ten może być bardziej złożony i wymagać zatwierdzenia przez wierzycieli oraz sąd gospodarczy.
Nie wszystkie przedsiębiorstwa będą jednak objęte nowymi procedurami w jednakowy sposób. Firmy działające w sektorach strategicznych, takich jak bankowość, energetyka czy transport, mogą podlegać specjalnym regulacjom restrukturyzacyjnym ze względu na ich znaczenie dla stabilności gospodarki. Ponadto przedsiębiorstwa, wobec których istnieją podejrzenia o nieuczciwe praktyki finansowe, mogą zostać wyłączone z możliwości skorzystania z procedur oddłużeniowych. Kluczowe w nowych przepisach będzie więc uwzględnienie specyfiki różnych branż i dostosowanie procedur restrukturyzacyjnych do ich potrzeb.
Aby implementacja dyrektywy była skuteczna, konieczne będzie zapewnienie elastycznych ścieżek postępowania, uwzględniających zarówno uproszczone procedury dla mikroprzedsiębiorstw, jak i bardziej złożone restrukturyzacje dla dużych firm. W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że nowe przepisy, mimo swoich korzyści, nie będą efektywnie wykorzystywane przez przedsiębiorców.