Zgodnie z przepisem artykułu 30 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą cech technicznych i jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub norm innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszących te normy. Równocześnie przedmiotowy artykuł wskazuje, że zamawiający może dokonać dokładnego opisu przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych, czyli wskazując na funkcje, jakie ma spełniać dany przedmiot zamówienia. Wymagania funkcjonalne mogą same w sobie stanowić podstawę określenia przedmiotu zamówienia, ale mogą być także wykorzystywane do określenia niektórych cech lub właściwości przedmiotu zamówienia przy zastosowaniu tzw.,,mieszanego” sposobu opisu przedmiotu zamówienia, w ramach którego oprócz wymogów funkcjonalnych uwzględnia się także normy, aprobaty, specyfikacje techniczne i systemy odniesienia.
Mimo, iż w ustawie Prawo zamówień publicznych nie została wprost wskazana możliwość brania pod uwagę wymagań dotyczących dostępności przedmiotu zamówienia dla osób niepełnosprawnych lub przeznaczenia dla wszystkich użytkowników, to w ramach wskazanych powyższej sposobów opisu przedmiotu zamówienia, zamawiający może uwzględnić wymagania związane z zaspokajaniem potrzeb odbiorców robót, dostaw lub usług będących przedmiotem zamówienia jak na przykład te dotyczące zapewnienia pewnych ergonomicznych cech produktów.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Opis przedmiotu zamówienia w prawie budowlanym
W przypadku przygotowywania opisu przedmiotu zamówienia dla robót budowlanych uwzględnienie aspektów społecznych w zakresie dostępności dla wszystkich użytkowników w dużej mierze wynika z obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie, a więc de facto odbywa się z woli ustawodawcy. Dotyczy to robót budowlanych, których wynikiem są obiekty użyteczności publicznej oraz budownictwa mieszkalnego wielorodzinnego. W takich przypadkach opis przedmiotu zamówienia musi uwzględniać nie tylko regulacje wynikające z przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, ale także unormowania wynikające z ustawy Prawo budowlane i aktów wykonawczych do tej ustawy. Zgodnie z uregulowaniami ustawy Prawo budowlane, obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich.
Ogólna reguła przytoczona powyżej znajduje swoje uszczegółowienie w przepisach wykonawczych do ustawy Prawo budowlane, które wskazują na warunki techniczne mające na celu zapewnienie dostępności dla osób niepełnosprawnych w przypadku projektowania, budowy, przebudowy i zmiany sposobu użytkowania dojść do budynków, wejść do budynków, miejsc postojowych dla samochodów osobowych oraz garażów, zieleni i urządzeń rekreacyjnych, ogrodzeń, urządzeń dźwigowych, schodów i pochylni, pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.
Powyżej wskazane wymagania związane z dostępnością dla osób niepełnosprawnych w przypadku zamówień na roboty budowlane powinny znaleźć się w dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych albo w programie funkcjonalno-użytkowym.
Odstąpienie inwestora od umowy o roboty budowlane
W zamówieniu publicznym na roboty budowlane, którego przedmiotem była modernizacja przejścia podziemnego wraz z montażem wind, zamawiający w specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych zawarł zapisy dotyczące montażu wind zapewniającego dostępność dla osób niepełnosprawnych. Zaspokojenie potrzeb osób niepełnosprawnych zostało uwzględnione między innymi poprzez określenie wymogu umiejscowienia przycisków do obsługi dźwigów na wysokości dostępnej dla osoby na wózku oraz wyposażenia panelu w przyciski z oznakowaniem w alfabecie „Braille’a”, tak aby osoby niewidome mogły samodzielnie korzystać z windy.
Natomiast, w przypadku zamówień na dostawy i usługi, zakres obowiązkowych wymagań wynikających z przepisów prawa jest znacznie węższy, co nie wyklucza możliwości uwzględniania wymagań dotyczących cech przedmiotu zamówienia w zakresie dostępności.
Przykładem może być uwzględnienie w opisie przedmiotu zamówienia na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego, wymogu zapewnienia dogodnej obsługi pasażerów, w tym osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej, poprzez rozwiązania techniczne przewidziane w środkach transportu.
Instytucja zamawiająca dokonując zakupu pojazdów do prowadzenia usług transportu publicznego, biorąc pod uwagę potrzeby wszystkich odbiorców usługi, określiła w specyfikacji technicznej cechy, jakie mają spełnić zamawiane pojazdy tak, aby z usług przewozu mogły swobodnie korzystać osoby niepełnosprawne. Przedmiotowe wymagania dotyczyły między innymi:
- sposobu wejścia do pojazdu, którym ma być dokonywany przewóz oraz sposób wyjścia z pojazdu:
- przyciski umożliwiające wywołanie „przystanku na żądanie” muszą być dodatkowo oznakowane znakami wypukłymi w języku „Braille’a”,
- przy drugich drzwiach pojazdu rozkładana ręcznie pochylnia najazdowa, umożliwiająca wjazd do autobusu wózka inwalidzkiego lub wózka dziecięcego,
- przewozu zapewniającego ochronę zdrowia oraz życia:
- naprzeciw drugich drzwi specjalna powierzchnia przystosowana do przewozu wózka inwalidzkiego lub (i) dziecięcego, zaopatrzona w przycisk sygnalizujący kierowcy zamiar opuszczenia autobusu przez osobę niepełnosprawną oraz mocowanie wózka inwalidzkiego tyłem do kierunku jazdy za pomocą pasa bezwładnościowego
- podłoga pojazdu w części przedziału pasażerskiego płaska, tworząca jednolitą powierzchnię bez stopni, antypoślizgowa,
- zastosowanych w pojeździe środków technicznych, które umożliwią osobom niepełnosprawnym uzyskanie informacji na temat przebiegu odbywanego przewozu:
- system głosowego zapowiadania przystanków emitujący automatycznie pasażerom cykliczne głosowe komunikaty o przebiegu przejazdu wewnątrz oraz na zewnątrz pojazdu (przy otwarciu drzwi na przystanku) oraz komunikaty o kontroli biletów.
Jeżeli potrzeba zapewnienia dostępności dla wszystkich użytkowników nie wynika z obowiązujących przepisów prawa, instytucja zamawiająca określając w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z dostępnością nabywanych dostaw lub usług, powinna brać pod uwagę zasadność stawianych wymogów, co do cech przedmiotu zamówienia, z punktu widzenia spełnienia potrzeb osób, dla których dany produkt lub usługa będą przeznaczone oraz realizacji celu zamówienia publicznego.
W specyfikacji technicznej zamówienia na roboty budowlane – przebudowa budynku publicznej przychodni lekarskiej – zamawiający określił wymagania związane z przebudową wejścia do przychodni, w tym wymagania techniczne związane z zamontowanie podnośnika, tak, aby wejście było dostępne dla osób niepełnosprawnych oraz matek z wózkami dziecięcymi. Wymagania ustanowione przez zamawiającego były w pełni uzasadnione z punktu widzenia osiągnięcia jednego z celów zamówienia, jakim było usunięcie barier w dostępie do budynku przychodni oraz dostosowanie do zaspokojenia potrzeb wszystkich użytkowników przedmiotu zamówienia.
Przesłanki wykluczenia oferenta z postępowania u udzielenie zamówienia
Źródło: Aspekty społeczne w zamówieniach publicznych - Podręcznik UZP