Zdaniem Ministra Zdrowia nowe przepisy w tym zakresie stały się konieczne wobec obserwowanego wzrostu liczby zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, pojawiających się także w obszarze świadczenia powszechnie dostępnych dla ludności usług pozamedycznych w zakresie pielęgnacji i zdobienia ciała. Do zagrożeń w tych usługach zalicza się w szczególności choroby: wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw B) – spowodowane zakażeniem wirusem HBV, wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) – wywołane zakażeniem wirusem HCV oraz zakażenie wirusem HIV (ludzkim wirusem upośledzenia odporności). Do zakażenia wirusami HCV, HBV i HIV dochodzi głównie drogą krwi.
Polecamy: Ulgi na rozwój i innowacje w PIT i CIT. Zmiany 2021
Kiedy dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia dochodzi przez kontakt z zakażoną krwią w przypadku przerwania ciągłości tkanek, np. nakłucia, rozcięcia skóry lub błony śluzowej lub kontakt z przedmiotami, które zostały zanieczyszczone zakażoną krwią. Może do tego dojść m.in.:
- w trakcie zabiegów kosmetycznych wykonywanych z użyciem niesterylnych ostrych narzędzi, zabiegów medycyny estetycznej takich jak nakłucia kosmetyczne, piercing, tatuaż itp.;
- podczas wspólnego używania przyborów kosmetyczno-higienicznych (np. maszynki do golenia i innego ostrego narzędzia kosmetycznego).
Z ww. względów Minister Zdrowia postanowił wydać (na podstawie upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi) rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnohigienicznych przy świadczeniu usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu i odnowy biologicznej.
Szczegółowe wymagania sanitarne
Jak czytamy w uzasadnieniu tego projektu przepisy nowego rozporządzenia stanowią w dużej mierze kontynuację wymagań określonych uprzednio w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. poz. 273), obowiązującym do 1 stycznia 2012 r.
W szczególności podtrzymano wymagania dotyczące: rodzaju i wyposażenia pomieszczeń (np. w wentylację pomieszczeń odnowy biologicznej), miejsc przechowywania i magazynowania, wielkości oraz rodzaju powierzchni pomieszczeń, podłóg, ścian i mebli, zasad postępowania z produktami kosmetycznymi (zwanych poprzednio kosmetykami), produktami do zabiegów, materiałami, narzędziami, wyrobami i innym sprzętem, bielizną, a także z odpadami.
W projektowanym rozporządzeniu:
1) zdefiniowano używane pojęcia w celu zapewnienia przejrzystości i jednoznaczności projektowanych przepisów (§ 2 projektu rozporządzenia);
2) odniesiono się tematycznie do poszczególnych grup zagadnień, jednocześnie określając dla nich wymagania i dzieląc na wymagania dotyczące:
a) obiektów usługowych i ich wyposażenia (§ 3, § 4, § 13, § 15–19 i § 23 projektu rozporządzenia),
b) warunków świadczenia usług, obejmujących także usługi na wezwanie poza obiektem (§ 7–10, § 14 i § 23 projektu rozporządzenia),
c) sposobów zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym oraz procedur utrzymania czystości i dekontaminacji (§ 5–12, § 14, § 20 i 21 i § 23 projektu rozporządzenia),
d) kwalifikacji osób uprawnionych do realizacji procedur czystości i dekontaminacji § 22 i 23 projektu rozporządzenia),
e) postępowania z produktami kosmetycznymi, produktami do zabiegów i produktami biobójczymi służącymi do dezynfekcji (§ 3, § 9–10 i § 12 projektu rozporządzenia);
3) określono wymagania w zakresie dekontaminacji obejmującej mycie, dezynfekcję i sterylizację zanieczyszczonych wyrobów i narzędzi wielorazowego użytku, stanowiących materiał skażony (§ 11 projektu rozporządzenia).
Polecamy: INFORLEX Biznes
Wymagania co do pomieszczeń i miejsc świadczenia usług
W porównaniu do nieobowiązujących już przepisów ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w projektowanym rozporządzeniu zaproponowano, aby obiekty usługowe fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej były zlokalizowane w odrębnym budynku lub lokalu albo stanowiły wyodrębnioną część budynku lub lokalu i posiadały niezależne wejście z zewnątrz lub z dróg komunikacji ogólnej.
W § 3 ust. 3 projektowanego rozporządzenia określono otwarty katalog pomieszczeń i miejsc, wraz z ich przeznaczeniem, wchodzących w skład obiektu, w którym są świadczone usługi. W szczególności wskazano na pomieszczenia higienicznosanitarne, w tym ustępy, łaźnie, sauny, natryski, łazienki, umywalnie, szatnie, przebieralnie, pralnie, spełniające wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych, w sprawie warunków technicznych, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie, wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202, z późn. zm.).
W przepisach § 3 ust. 5–10 i § 14 ust. 1 projektowanego rozporządzenia, sformułowano wymagania dotyczące zapewnienia w obiekcie świadczenia usług instalacji wodociągowej, instalacji kanalizacyjnej, wentylacji, pojemników do gromadzenia odpadów oraz wyposażenia w meble posiadające gładką, niewchłaniającą kurzu i wody powierzchnię, odporną na uszkodzenia mechaniczne i umożliwiające działanie produktów biobójczych służących do dezynfekcji.
Doprecyzowano przepisy w zakresie podłączenia obiektu świadczenia usług do sieci kanalizacyjnej zbiorowego odprowadzania ścieków lub lokalnego urządzenia do gromadzenia nieczystości płynnych, zapewnienia zasilania obiektu usługowego w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, a także ogrzewania pomieszczeń. Ponadto sformułowano ogólne wymagania stanowiące, że elementy budowlane, wykończenie oraz wyposażenie pomieszczeń obiektu są łatwe do utrzymania w czystości, nieuszkodzone, a także określono minimalne standardy higieniczne dla wentylacji w obiekcie.
W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z określania konkretnych wymiarów powierzchni i rozwiązań funkcjonalnych pomieszczeń obiektu, pozostawiając tę kwestię przepisom odrębnym oraz w dyspozycji osób zarządzających obiektem, ograniczając się jedynie do wskazania uwarunkowań koniecznych pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych (§ 3 ust. 4 projektu rozporządzenia).
O wyposażeniu obiektu, w którym świadczone są usługi w sprzęt, urządzenia i narzędzia do świadczenia usług decyduje przede wszystkim usługodawca, który jednocześnie odpowiada za świadczenie usług w warunkach higienicznych, w tym utrzymanie w czystości pomieszczeń i ich wyposażenia. Wzięto także pod uwagę okoliczność, że powierzchnie i wysokość pomieszczeń, w tym pomieszczeń na pobyt ludzi, wyznaczają przepisy ogólnobudowlane oraz ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Przyjęcie takiego rozwiązania w przepisach pozwoli na elastyczne podejście do wielkości powierzchni pomieszczeń i miejsc usługowych, pod warunkiem zapewnienia przestrzeni umożliwiającej rozmieszczenie, zainstalowanie i użytkowanie wyposażenia w sposób pozwalający na właściwe świadczenie usług, w tym utrzymanie w czystości pomieszczeń i ich wyposażenia. Zaproponowana regulacja uwzględnia również liberalizację przepisów w zakresie urządzania zaplecza socjalnego w małych obiektach, w których usługi są świadczone w tym samym czasie przez nie więcej niż dwie osoby (§ 3 ust. 3 pkt 4 i 7 oraz ust. 7 projektu rozporządzenia).
Od powyższej reguły przewidziano wyjątki:
1) w § 18 ust. 4 projektowanego rozporządzenia w zakresie minimalnej wolnej powierzchni podłogi na osobę (nie mniejszej niż 0,5 m2) w pomieszczeniu przechowywania odzieży, w szatni dla klientów w obiektach odnowy biologicznej oraz
2) w ust. 1 pkt 2 lit. a oraz ust. 2 załącznika nr 1 do projektowanego rozporządzenia, dotyczącego szczegółowych wymagań sanitarnohigienicznych dla stanowiska sterylizacji w obiekcie, w którym określono minimalną odległość (1,5 m) w pomieszczeniu usługowym między stanowiskiem do sterylizacji a stanowiskiem świadczenia usług oraz minimalną powierzchnię 4 m2 stanowiska sterylizacji.
Dodatkowo, dookreślono, że:
- usługi mogą być świadczone wyłącznie przy bezkolizyjnym dostępie do umywalki podłączonej do instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej oraz
- niedopuszczalne jest świadczenie usług na wolnostojących stanowiskach zorganizowanych w komunikacji ogólnej budynków, w szczególności w holach i w ciągach dróg wewnętrznych budynków (§ 7 oraz § 8 ust. 1 pkt 4 projektowanego rozporządzenia).
Standardy higieniczne, dekontaminacja, starylizacja
Projektowane rozporządzenie wprowadza zasadę, że standardy higieniczne świadczenia usług wraz z zasadami postępowania z odpadami, są jednakowe bez względu na miejsce ich wykonywania, zarówno w obiekcie usługowym, jak w miejscu wezwania u klienta (§ 8–11, § 14 projektu rozporządzenia).
Projektowane przepisy wskazują jednoznacznie, że przy świadczeniu usług można stosować wyłącznie czyste i technicznie sprawne wyroby oraz narzędzia, w stopniu zapewniającym ochronę przed szerzeniem się zakażeń i chorób zakaźnych.
Wyroby i narzędzia muszą stanowić materiał sterylny, gdy ich stosowanie narusza lub może naruszyć ciągłość tkanek ludzkich lub wiąże się z kontaktem z błoną śluzową (§ 9 pkt 1 i 2 projektu rozporządzenia).
W celu zapewnienia sterylnych wyrobów i narzędzi konieczne jest poddawanie sprzętu wielorazowego użytku dekontaminacji zakończonej skuteczną sterylizacją.
W projekcie rozporządzenia określając warunki świadczenia usług zwrócono szczególną uwagę na zagwarantowanie odpowiednich warunków dekontaminacji i magazynowania wyrobów i narzędzi, a także odzieży ochronnej i roboczej wielorazowego użytku używanych przy świadczeniu usług w obiekcie, jak i na wezwanie (§ 11 projektu rozporządzenia).
Przewidziano dwa rozwiązania dotyczące dekontaminacji narzędzi i sprzętu wielorazowego użytku:
1) przez wyspecjalizowany podmiot zewnętrzny świadczący usługi w zakresie sterylizacji narzędzi, wyrobów medycznych i innych materiałów na podstawie umowy z tym podmiotem lub;
2) na stanowisku sterylizacji w obiekcie we własnym zakresie.
W związku z przyjętymi rozwiązaniami zwrócono uwagę na istotne elementy umowy z podmiotem zewnętrznym świadczącym usługi w zakresie sterylizacji, które mają zapewnić:
1) właściwe postępowanie z materiałem skażonym w obiekcie usługowym przed przekazaniem do dekontaminacji, biorąc pod uwagę np. częstotliwość przekazywania go podmiotowi zewnętrznemu, wpływającą na stopień przylegania zanieczyszczeń do wyrobów i narzędzi, co powinno znaleźć również odzwierciedlenie w procedurach czystości i dekontaminacji opracowywanych na potrzeby danego obiektu;
2) informacje na temat stosowanej metody sterylizacji, postępowania z materiałem sterylnym do chwili jego odbioru przez świadczącego usługi, co ułatwi analizę dokumentacji przy ewentualnych dochodzeniach w sprawie jałowości narzędzi i wyrobów.
Przechowywanie w obiekcie przez okres 10 lat umowy wraz z protokołami przekazania materiału skażonego oraz odbioru materiału sterylnego będzie stanowiło dowód stosowania sterylnych wyrobów i narzędzi wielorazowego użytku przy świadczeniu usług.
Przewiduje się w projektowanym rozporządzeniu możliwość przeprowadzania dekontaminacji, obejmującej mycie, dezynfekcję i sterylizację w obiekcie usługowym
przy spełnieniu konkretnych wymagań i warunków określonych w:
1) załączniku nr 1 do projektu rozporządzenia dotyczącym szczegółowych wymagań sanitarnohigienicznych dla stanowiska sterylizacji w obiekcie;
2) załączniku nr 2 do projektu rozporządzenia dotyczącym szczegółowych warunków w zakresie dekontaminacji;
3) załączniku nr 3 do projektu rozporządzenia dotyczącym szczegółowych warunków prowadzenia sterylizacji w obiekcie.
W projekcie rozporządzenia określono kwalifikacje osób uprawnionych do realizacji procedur czystości i dekontaminacji (§ 22 projektu rozporządzenia). Przeprowadzanie skutecznego czyszczenia i dekontaminacji wszystkich powierzchni i wyposażenia w obiekcie usługowym co do zasady wymaga, aby personel zajmujący się takimi czynnościami, był przeszkolony w zakresie realizacji procedur czystości i dekontaminacji oraz obsługi i zasad działania wykorzystywanych w obiekcie urządzeń.
Sterylizacja w obiekcie ma być prowadzona w sterylizatorach parowych (autoklawach), gwarantujących uzyskanie materiału sterylnego, spełniających co najmniej standardy normy PN-EN 13060 – Małe sterylizatory parowe – służące do sterylizacji w opakowaniu sterylizacyjnym (§ 11 ust. 6 projektowanego rozporządzenia).Wymienione sterylizatory wymagają precyzyjnej obsługi i dokładnego nadzoru, znajomości zasad i terminologii określonych w Polskich Normach w zakresie techniki medycznej oraz przepisach prawa, instrukcjach montażu, obsługi, kontroli skuteczności sterylizacji, literaturze fachowej itp.
Skuteczność procesów sterylizacji to łańcuch zależności, w którym bardzo ważną rolę spełnia świadomy i odpowiedzialny personel. Ukończenie stosownego szkolenia z zakresu technologii sterylizacji i dezynfekcji, pozwoli personelowi na przeprowadzanie samodzielnie dekontaminacji wyrobów i materiałów wielorazowego użytku (procedur związanych z technologią dezynfekcji i sterylizacji), w sposób prawidłowy, bezpieczny (zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP), skuteczny – zakończony uzyskaniem materiału sterylnego.
W związku z powyższym, osoba uprawniona do realizacji procedur dekontaminacji materiału skażonego w obiekcie ma posiadać tytuł zawodowy technika sterylizacji medycznej albo co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończony kurs kwalifikacyjny z zakresu technologii sterylizacji i dezynfekcji według programu zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Zaproponowane przepisy w zakresie uzyskiwania ww. kwalifikacji w ramach kursu kwalifikacyjnego są zbieżne z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. poz. 896) w odniesieniu do kwalifikacji wymaganych od kierowników centralnych sterylizatornii (§ 22 projektu rozporządzenia).
Przy ustalaniu przepisów w zakresie kwalifikacji osób uprawnionych do realizacji procedur czystości i dekontaminacji, uwzględniono możliwość uzyskania, po ukończeniu rocznego kształcenia w szkole policealnej, tytułu zawodowego technika sterylizacji medycznej, stosownie do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. poz. 2094) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. poz. 622, z późn. zm.), wydanego na podstawie art. 46 ust.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, z późn. zm.).
Doprecyzowano przepisy dotyczące wymagań w zakresie szatni wraz z pomieszczeniami higienicznosanitarnymi w obiektach, w których są świadczone usługi odnowy biologicznej z pomieszczeniami zbiorowego przebywania usługobiorców do ćwiczeń fizycznych, kąpieli, masażu wodnego lub sauny (§ 18 projektowanego rozporządzenia) w zakresie:
- liczby urządzeń sanitarnych (ustępów, natrysków, umywalek i pisuarów);
- urządzania szatni w przypadku usług odnowy biologicznej obejmujących kąpiele, masaże mokre lub korzystanie z sauny ze ścisłym rozdzieleniem strefy stopy obutej i bosej z uwagi na warunki wilgotnościowe panujące w tym obszarze usług, które wymagają bardziej restrykcyjnych barier niż inne pomieszczenia w celu uniknięcia przenoszenia zanieczyszczeń z zewnątrz obiektu do pomieszczeń usług i utrzymania wymaganych standardów higienicznych;
- zapewnienia okresowej wymiany powietrza sterowanej poziomem stężenia pary w pomieszczeniach kąpieli, masaży mokrych oraz w pomieszczeniach, w których znajdują się natryski i łaźnie parowe.
W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z zakazu wprowadzania zwierząt do obiektów usługowych objętych projektowanym rozporządzeniem, z uwagi na regulacje prawne określone w art. 20a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2018 r. poz. 511, z późn. zm.), z którym osoba niepełnosprawna wraz z psem asystującym ma prawo wstępu do obiektów użyteczności publicznej, do parków narodowych i rezerwatów przyrody, na plaże i kąpieliska, środków transportu komunikacji publicznej. Przywołany przepis dotyczy również obiektów usługowych takich jak salony kosmetyczne, fryzjerskie, tatuażu czy odnowy biologicznej. Brak jest innych regulacji prawnych normujących obecność zwierząt w obiektach użyteczności publicznej (również w obiektach usługowych).
Należy przyjąć zatem, że generalną zasadą jest zakaz wstępu zwierząt do obiektów użyteczności publicznej, za wyjątkiem sytuacji, gdy na taki wstęp wyraża zgodę właściciel lub zarządca biorący na siebie odpowiedzialność za utrzymanie nieruchomości w należytym stanie sanitarnohigienicznym. Zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 ustawy o chorobach zakaźnych, właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie sanitarnohigienicznym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym.
Zrezygnowano także z wpisywania zakazu palenia tytoniu w obiektach usługowych, ponieważ kwestia ta jest już szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. 2018 r. poz. 1446, z późn. zm.).
Polecamy: INFORLEX Biznes
Wejście w życie nowych przepisów i okresy dostosowawcze
Proponuje się, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia (§ 24 projektu rozporządzenia). Ze względu bowiem na długi okres (od 2012 r.) braku przepisów dotyczących szczegółowych wymagań sanitarnohigienicznych przy świadczeniu usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu i odnowy biologicznej uznano, że konieczny jest okres umożliwiający zapoznanie się podmiotów świadczących usługi z nowymi regulacjami prawnymi w celu podjęcia przez te podmioty stosownych działań dostosowawczych.
W przepisach § 23 pkt 1 i 2 projektu rozporządzenia, wskazano dodatkowo dwuletni okres, od dnia wejścia w życie projektu rozporządzenia, na:
1) uzupełnienie kwalifikacji osób świadczących usługi i chcących w swoich salonach prowadzić sterylizację wyrobów i narzędzi wielorazowego użytku na własne potrzeby, a także na dostosowanie lub urządzenie w obiekcie stanowiska sterylizacji zgodnie z wymaganiami sanitarnohigienicznymi określonymi w § 11 ust. 5 i 6 projektowanego rozporządzenia (zapewnienie sterylizatora parowego oraz spełnienia wymagań stawianych stanowisku sterylizacji) oraz
2) wyposażenie w odpowiednią liczbę urządzeń sanitarnych pomieszczeń higienicznosanitarnych w szatniach urządzonych w obiektach, w których są świadczone usługi odnowy biologicznej, do wymagań określonych w § 18 ust. 2 projektu rozporządzenia.
W przepisach § 23 projektowanego rozporządzenia przewidziano również okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia na dostosowanie do przepisów dotyczących zapewnienia właściwej wentylacji w obiekcie.
Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA