Na stronę przedmiotową rozważanego czynu zabronionego składają się:
1. znamiona czynnościowe analogiczne jak w art. 300 § 1 k.k. - usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, obciążanie i uszkadzanie;
2. przedmiot znamion czynnościowych w postaci zajętego lub zagrożonego zajęciem majątku sprawcy (dłużnika);
3. skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia pokrzywdzonego (wierzyciela).
Typowe przykłady działań zagrożonych odpowiedzialnością z art. 300 § 2 k.k., to np.: wywiezienie przez dłużnika zajętych przedmiotów do innej miejscowości bez uprzedniego zawiadomienia o tym komornika; uniemożliwienie komornikowi wejścia do zamkniętego pomieszczenia; kłamliwe zapewnienie że w danym miejscu nie znajdują się przedmioty podlegające zajęciu. Przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. może być popełnione przez zaniechanie w przypadku gdy dłużnik nie stawi się do komornika pomimo wezwania go do złożenia wyjaśnień.
W omawianym przepisie zachowanie sprawcy karalne jest, gdy odnosi się do „zajętych lub zagrożonych zajęciem składników majątku dłużnika”. O ile w przypadku art. 300 § 1 k.k. wystarczającym wydaje się być wskazanie samego zaistnienia czynności, np. usuwanie, to w przypadku § 2 zabieg ten wydaje się być dopiero pierwszym etapem wykazania tej czynności. W dalszej kolejności, sąd zmuszony jest bowiem do zbadania, czy rozważana czynność odnosi się do składnika zajętego lub zagrożonego zajęciem. Innymi słowy, w § 1 wystarczy podanie czynności, a w § 2 niezbędne jest dokładne jej opisanie.
Przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. można się dopuścić także wtedy, gdy egzekucja dopiero grozi, a więc w okresie, kiedy wierzyciel w sposób niedwuznaczny daje do poznania, że postanowił pretensji swej dochodzić w drodze sądowej (niewątpliwym symptomem tego rodzaju woli wierzyciela jest wniesienie skargi, spowodowanie wydania nakazu zapłaty). Jednakże zgodnie z wyżej zgłoszonymi postulatami należy uznać, iż przesłanki do stwierdzenia, że istnieje stan zagrożenia egzekucją, winny mieć charakter obiektywny i być bezsporne.
Polecamy: Dłużnik w egzekucji
Do okoliczności rozpoczynających stan "zagrożenia zajęciem" należy zaliczyć m.in.: wydanie decyzji o zajęciu, której jeszcze nie doręczono lub nie wykonano, wszczęcie postępowania egzekucyjnego, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika, złożenie wniosku o otwarcie postępowania układowego albo o otwarcie takiego postępowania, otrzymanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego.
Porównaj: Ochrona wierzycieli w sytuacji wyzbywania się majątku przez dłużnika
W stanach faktycznych wykraczających poza okres postępowania egzekucyjnego do pojęcia "mienia zagrożonego zajęciem" należy raczej podchodzić indywidualnie, bez stosowania generalnych wniosków, inaczej z pewnością ograniczałoby to prawo do swobodnego dysponowania mieniem, w szczególności gdy chodzi o zwykłe czynności podejmowane w ramach działalności gospodarczej (czyli określone w art. 300 § 2 k.k. czynności zbycia lub obciążenia rzeczy). Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego, który stwierdził, że „jeżeli czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to wobec braku znamienia skutku w postaci udaremnienia zaspokojenia wierzyciela nie doszło do popełnienia przestępstwa z art. 300 § 2 k.k.”.
Izabela Kałczuga jest prawnikiem w Kancelarii Prawnej Skarbiec.Biz
Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec.Biz