Czym jest likwidacja pre-pack? Czyli kilka słów o przygotowanej likwidacji przedsiębiorstwa
Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. prawo restrukturyzacyjne wprowadziła do polskiego porządku prawnego instytucję tzw. przygotowanej likwidacji. W ramach tejże instytucji istnieje możliwość dołączenia do wniosku o ogłoszenie upadłości wniosku w przedmiocie zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa – w praktyce zatem wraz z ogłoszeniem upadłości dłużnika dochodzi do jednoczesnego zatwierdzenia przez sąd rozpatrujący wniosek warunków sprzedaży, które powinny określać co najmniej cenę oraz nabywcę mienia będącego przedmiotem sprzedaży. Istotną jest zarazem uwaga, iż wniosek o ogłoszenie upadłości pre-pack może zostać złożony zarówno przez wierzyciela jak i przez dłużnika.
Jest to instytucja nieznana dotychczas w prawie upadłościowym w kształcie w jakim obowiązywało ono przed 2016 r., zaś szczególnie użyteczna może okazać się ona w przypadkach tam gdzie to nie tyle same składniki majątkowe, co know-how, wypracowana pozycja na rynku jak i ewentualna organizacja przedsiębiorstwa dłużnika stanowią o jego wartości i to właśnie te czynniki decydują o możliwości zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.1
Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach
Zasadniczym założeniem przyświecającym wprowadzeniu likwidacji pre-pack było szybsze i pełniejsze zaspokojenie wierzycieli oraz znaczne skrócenie czasu trwania postepowania upadłościowego.2 Teoretycznie możliwym jest bowiem skrócenie w omawianym przypadku czasu postępowania upadłościowego do zaledwie 4 miesięcy (wynika to z faktu, iż sąd upadłościowy powinien rozpoznać wniosek o ogłoszenie upadłości w instrukcyjnym terminie dwóch miesięcy, zaś syndyk masy upadłości winien zawrzeć umowę sprzedaży na warunkach określonych w postanowieniu sądu w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu).
Do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży winien zostać załączony opis i oszacowanie składnika objętego wnioskiem, sporządzone przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych, z kolei do minimalnej wymaganej ustawą zawartości wniosku zalicza się wskazanie co najmniej ceny sprzedaży oraz nabywcy (przy czym warunki sprzedaży mogą być również określone w złożonym projekcie umowy, która ma być zawarta przez syndyka) – cena oszacowania jest ustalana na podstawie opinii biegłego, która to opinia stanowi załącznik do wniosku o otwarcie postępowania o ogłoszenie przygotowanej likwidacji.
Co więcej, wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może przewidywać wydanie przedsiębiorstwa nabywcy z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika, jednak, aby do tego doszło konieczne jest uprzednie wpłacenie przez nabywcę ceny nabycia na rachunek depozytowy sądu. Wydanie nabywcy przedsiębiorstwa dłużnika już z chwilą wydania przez sąd postanowienia (a zatem nawet przed jego uprawomocnieniem się) z pewnością sprzyja zapewnieniu ciągłej działalności przedsiębiorstwa dłużnika, co jest nie bez znaczenia w kontekście utrzymania jego rynkowej pozycji, a w konsekwencji jego wartości. Również nie bez znaczenia w tym przedmiocie pozostaje fakt, iż na nabywcę przedsiębiorstwa upadłego przechodzą w zasadzie wszelkie koncesje, zezwolenia, licencje i ulgi, które zostały udzielone upadłemu – ponadto nabywca ma możliwość używania oznaczenia przedsiębiorstwa upadłego (jednakże jeżeli w oznaczeniu tym mieści się jego nazwisko upadłego, to konieczna jest jego zgoda, aby w dalszym ciągu korzystać z takiego oznaczenia przedsiębiorstwa).
Aby doszło do zatwierdzenia przez sąd warunków sprzedaży wskazanych we wniosku załączanym do wniosku o ogłoszenie upadłości konieczne jest spełnienie wymogu, aby cena sprzedaży była wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych (z oczywistych względów kwota ulega pomniejszeniu o koszty postępowania, które naturalnie byłyby zaspokojone z masy upadłości w przypadku prowadzenia standardowego postępowania upadłościowego, przy czym warto zauważyć, iż w przypadku przygotowanej likwidacji, w której dochodzi do nabycia całego przedsiębiorstwa istnieje możliwość uniknięcia kosztów postępowania upadłościowego, a wynikających chociażby z konieczności wypłacenia odpraw na rzecz pracowników zatrudnionych u upadłego3). Sąd ma również możliwość uwzględnienia wniosku, jeżeli cena sprzedaży jest co najmniej zbliżona do kwoty możliwej do uzyskania w ,,standardowym’’ postępowaniu likwidacyjnym (przy uwzględnieniu korekt wynikających z kosztów postepowania) jeżeli przemawia za tym ważny interes publiczny lub też możliwość zachowania przedsiębiorstwa dłużnika. Regulacja ta stanowi jaskrawą emanację jednej z zasad postępowania upadłościowego, którą jest dążenie do zachowania przedsiębiorstwa upadłego jeżeli pozwolą na to racjonalne względy oraz cel nadrzędny jakim jest zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.
Jak zostało to wspomniane w jednym z poprzedzających akapitów, syndyk zawiera umowę sprzedaży na warunkach określonych w postanowieniu sądu w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu, przy czym zawarcie tej umowy może nastąpić dopiero po wpłaceniu przez nabywcę całkowitej ceny sprzedaży lub też po wydaniu syndykowi ceny złożonej do depozytu. Niezmiernie istotnym dla nabywcy jest okoliczność, iż sprzedaż dokonana w ramach postępowania upadłościowego wywołuje takie same skutki jak sprzedaż dokonana w postępowaniu egzekucyjnym, a tym samym nabycie następuje w zasadzie bez obciążeń.
Co prawda, stosownie do powyżej poczynionych uwag wraz z ogłoszeniem upadłości dłużnika może dojść do jednoczesnego wydania przedsiębiorstwa na rzecz nabywcy, to jednak do czasu uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży, nabywca zarządza nabytym majątkiem w granicach zwykłego zarządu na własne ryzyko i odpowiedzialność. Oznacza to, iż ma on prawo prowadzić przedsiębiorstwo dłużnika, byle tylko jego czynności mieściły się w ramach czynności nieprzekraczających zwykłego zarządu, co oznacza kategoryczny zakaz np. dokonania obciążenia znaczących składników majątku przedsiębiorstwa.
Gwoli zupełności zasygnalizować wypada także, iż w terminie przewidzianym na zawarcie umowy sprzedaży syndyk może złożyć wniosek do sądu o uchylenie lub zmianę postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży, jeżeli po wydaniu postanowienia zmieniły się lub zostały ujawnione okoliczności mające istotny wpływ na wartość składnika majątkowego będącego przedmiotem sprzedaży – regulacja ta niewątpliwie służy ochronie wierzycieli upadłego, acz z pewnością może okazać się niedogodna dla nabywcy.
Ostatecznie wydaje się, iż należy docenić możliwości przeprowadzenia sprawnego procesu upadłości przygotowanej, która może prowadzić do szybkiego zaspokojenia wierzycieli oraz do zachowania przedsiębiorstwa upadłego poprzez jego nabycie, w szczególności przez podmiot zainteresowany kontynuowaniem dotychczasowej działalności prowadzonej przez upadłego lub też działalności przy wykorzystaniu znacznej części przedsiębiorstwa upadłego. W tym kontekście nieocenione zdają się być sprawne negocjacje prowadzone jeszcze na etapie przez zgłoszeniem wniosku o otwarcie upadłości typu pre-pack pomiędzy upadłym, a potencjalnym nabywcą. Nie sposób bowiem nie zauważyć, iż w odniesieniu do omawianego wariantu przeprowadzenia postępowania upadłościowego wiele zależy od aktywności samego dłużnika – niewątpliwie warto by aktywność ta była wspierana przez efektywne doradztwo prawne jak i ekonomiczne.
apl. adw. Mateusz Latosiński
W kancelarii Ślązak, Zapiór i Wspólnicy zajmuje się przede wszystkim stałą obsługą prawną jednostek samorządowych ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki lokalowej i zarządzania nieruchomościami. Prowadzi także bieżącą obsługę prawną przedsiębiorców, w tym posiadających status instytutów badawczych.
W kręgu jego ścisłych zainteresowań pozostaje prawo spółek handlowych, prawo cywilne (ze szczególnym naciskiem na prawo zobowiązań) oraz prawem samorządu terytorialnego.
1 Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Art. 56a.; red. P. Zimmerman; wyd. 2016 C.H. Beck; s. 120.
2 Uzasadnienie do projektu ustawy - Prawo restrukturyzacyjne; s. 38; źródło: ms.gov.pl; https:// www.ms.gov.pl/pl/restrukturyzacja- i.../download,2585,5.html.
3 Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Art. 56c.; red. P. Zimmerman; wyd. 2016 C.H. Beck; s. 127.
Polecamy serwis: Upadłość