Ponadto podziału sumy dokonuje się w przypadku egzekucji przez zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym dłużnika i w przypadku sprzedaży takiego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa.
Plan podziału z reguły sporządza komornik. W przypadku egzekucji z nieruchomości komornik sporządza tylko projekt planu, który przedstawia sądowi (ten może go zaakceptować lub zmienić). W przypadku egzekucji przez zarząd plan sporządza zarządca. W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa lub gospodarstwa plan sporządza sąd.
Zobacz: Egzekucja z ruchomości będącej własnością leasingodawcy
Zasady podziału
Podział sumy oparty jest generalnie na zasadzie uprzywilejowania i równorzędności
Przepisy przyjmują zasadę uprzywilejowania jednych należności przed innymi, tj. należności zaliczone do kategorii wcześniejszej podlegają zaspokojeniu przed należnościami zaliczonymi do kategorii późniejszych.
O uprzywilejowaniu pewnych należności przed innymi decydują szczególnie ważne względy o charakterze społeczno-gospodarczym, socjalnym czy dotyczące interesu publicznego.
Zasada równorzędności mówi, że należności zakwalifikowane do tej samej kategorii są względem siebie równe i podlegają zaspokojeniu proporcjonalnie do swojej wysokości. Gdy uzyskana kwota nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich należności zaliczonych do danej kategorii to wtedy przydziela się poszczególnym należnościom kwoty proporcjonalne do ich wysokości. Wyjątek od tej zasady został przewidziany do należności z kategorii czwartej, piątej i ósmej, gdzie obowiązuje zasada pierwszeństwa powstania wierzytelności (pierwsza zaspokajana jest wierzytelność powstała najwcześniej, druga powstała później itd.). O pierwszeństwie decyduje kolejność wpisu wierzytelności do danego rejestru (np. do księgi wieczystej).
Zobacz: Czy można zlicytować nieruchomość za mały dług?
Kolejność zaspokajania
Generalnie istnieje 11 kategorii zaspokajania. Z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się kolejno:
- Koszty egzekucyjne {do tej kategorii zaliczamy m.in. opłatę egzekucyjną czy wydatki poniesione w toku egzekucji};
- Alimenty {Alimenty tym renty mające charakter alimentów};
- Należności za pracę (w wysokości najniższego ustawowego wynagrodzenia) za okres 3 miesięcy {do tej kategorii nie zaliczamy wynagrodzenia otrzymywane na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia};
- Należności zabezpieczone hipoteką morską;
- Należności zabezpieczone hipoteką lub zastawem rejestrowym {do tej kategorii zaliczamy każdą należność zabezpieczona hipoteką umowną, ustawową i przymusową};
- Pozostałe należności za pracę, które nie zostały zaspokojone w kategorii trzeciej {do tej kategorii także nie zaliczamy wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia};
- Podatki i inne należności Skarbu Państwa, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych;
- Należności zabezpieczone zastawem lub te, które korzystały z ustawowego pierwszeństwa niewymienione w kategoriach wcześniejszych;
- Należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję {tj. wierzyciele, na których wniosek egzekucja została wszczęta, wierzyciele, na rzecz, których egzekucja została wszczęta z urzędu i wierzyciele, którzy przyłączyli się do wszczętej egzekucji};
- Inne należności {do tej kategorii zaliczymy należności tych wierzycieli, którzy nie prowadzili egzekucji a którzy złożyli wniosek o uwzględnienie ich w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji};
- Kary pieniężne i grzywny (sądowe i administracyjne).
Z zasady w równym stopniu z każda należnością zaspokajane są odsetki i koszty. Jeżeli wierzyciel inaczej nie postanowi to każdą sumę przeznaczoną dla niego przeznacza się w pierwszej kolejności na koszty postępowania, następnie na odsetki i na końcu na poczet należności głównej
Komornik wszczął egzekucję przeciwko dłużnikowi Janowi K. z jego nieruchomości na rzecz następujących wierzycieli:
1. Pawła K. z tytułu zaległych alimentów (kwota długu 5.200zł),
2. Firmy „Telefony” S.A. z tytułu niezapłaconej faktury (kwota długu 400 zł),
3. Urzędu Skarbowego z tytułu zaległych podatków (kwota długu 50.000zł,)
4. Banku Krajowego S.A. z tytułu zaległej pożyczki (kwota długu 10.000zł) - wierzyciel ten obciążył nieruchomość dłużnika hipoteką w kwocie 10.000zł
5. Sądu Rejonowego z tytułu grzywny (kwota długu 1.500zł)
Nieruchomość została sprzedana na licytacji. Kwota uzyskana z egzekucji (po zaspokojeniu kosztów egzekucyjnych) wynosi 45.200zł i będzie podzielona w następujący sposób:
1. kwota 5.200zł na rzecz wierzyciela Pawła K. (II kategoria zaspokajania)
2. kwota 10.000zł na rzecz wierzyciela Bank Krajowy S.A (V kategoria zaspokajania)
3. kwota 30.000zł na rzecz wierzyciela Urzędu Skarbowego (VII kategoria zaspokajania) - z uwagi na wierzycieli korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia należność US została uiszczona tylko do kwoty 30.000zł
Pozostali wierzyciele nie zostaną w ogóle zaspokojeni, gdyż znajdują się w dalszych kategoriach zaspokajania – Firma „Telefony” S.A. (IX kategoria zaspokajania) i Sąd Rejonowy (XI kategoria zaspokajania).
Postępowanie podziałowe
Postępowanie związane ze sporządzeniem planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji nazywane jest postępowaniem podziałowym. Jest ono końcowym etapem postępowania egzekucyjnego następującym w zasadzie po zakończeniu egzekucji z danego składnika majątku dłużnika. Wyjątkowo przy egzekucji ze świadczeń powtarzających się (np. emerytury dłużnika) postępowanie podziałowe może toczyć się jednocześnie z egzekucją.
W podziale sumy biorą udział nie tylko wierzyciele egzekwujący, (czyli prowadzący egzekucję), ale także m.in. wierzyciele, którzy złożyli - do organu sporządzającego plan – tytuł wykonawczy wraz z dowodem doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty czy wierzyciele, którzy uzyskali zabezpieczenie powództwa (patrz zakładka Jak zabezpieczyć egzekucję z majątku dłużnika).
Zobacz: Kiedy wierzyciel przejmie nieruchomość dłużnika?
Plan podziału jest wydawany w postaci orzeczenia organu egzekucyjnego lub zarządcy. W planie podziału należy wymienić m.in. sumę podlegającą podziałowi; wysokość należności dla osób uczestniczących w podziale; sumę, jaka przypada każdemu z uczestnikowi podziału i sumy, które mają być wypłacone. O sporządzeniu planu podziału zawiadamia się dłużnika i osoby uczestniczące w podziale.
Podmioty te w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia mogą wnieść do organu egzekucyjnego zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Prawomocny plan podlega wykonaniu z urzędu. Wykonanie polega na wypłaceniu uczestnikom podziału sum im należnych. Należności wierzycieli, którzy nie mają jeszcze tytułu wykonawczego (np. tym, którzy uzyskali zabezpieczenie) pozostawia się na rachunku depozytowym sądu.