Nie można wyliczyć wszystkich czynności niezastępowalnych, gdyż nie istnieje ich zamknięty katalog. Tytułem przykładu można podać, iż czynnością niezastepowalną jest publiczne przeproszenie, podpisanie dokumentu, dopuszczenie do pracy, wydanie świadectwa pracy czy wyjawienie miejsca przechowywania rzeczy.
Wierzyciel złożył do komornika tytuł wykonawczy wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji: kwoty 300 zł tytułem zaległego wynagrodzenia i wydania świadectwa pracy. Komornik przystąpił do egzekucji kwoty 300zł. Z uwagi na fakt, iż komornik nie jest właściwym organem do egzekucji wydania świadectwa pracy (egzekucja czynności niezastępowalnych) zgodnie z art. 800 kpc wezwał wierzyciela do złożenia odpisu wniosku celem przekazania go do sądu (jako właściwego organu egzekucyjnego).Po złożeniu odpisu wniosku przez wierzyciela komornik przekazał go do sądu. Dalsza egzekucja prowadzona będzie przez sąd zgodnie z przepisami normującymi egzekucję czynności niezastępowalnych.
Zobacz: Kiedy komornik zobowiązany jest zawiesić postępowanie egzekucyjne?
Sąd
Organem egzekucyjnym czynności zastępowalnych jest sąd. Wszczęcie tej egzekucji następuje na wniosek wierzyciela złożony do sądu rejonowego, w okręgu, którego czynność ma być wykonana. Wniosek wierzyciela powinien (ale nie musi) zawierać zażądanie wyznaczenia dłużnikowi terminu do wykonania czynności i zagrożenia grzywną.
Jeżeli wykonanie czynności uzależnione jest od dostarczenia określonej gotówki lub materiałów przez wierzyciela to sąd przystąpi do egzekucji, gdy wierzyciel wykaże, że tego dokonał. Dlatego też w interesie wierzyciela leży zawarcie już we wniosku dowodów, że obowiązku swego dopełnił.
Egzekucja rozpoczyna się od obowiązkowego wysłuchania przez sąd stron postępowania, celem ustalenia czy egzekucja może być wszczęta (m.in. sąd bada czy wierzyciel wykonał ciążący na nim w/w obowiązek). Jeżeli brak jest przeszkód sąd wydaje postanowienie, w którym wyznacza dłużnikowi termin do dokonania czynności i określa wysokość grzywny w przypadku gdyby jednak czynności tej nie dokonał.
Grzywna
Termin do spełnienia czynności powinien być na tyle długi by dłużnik mógł realnie jej dokonać i na tyle krótki by nie skrzywdzić wierzyciela. Ważne jest to, że sąd wydając to pierwsze postanowienie nie ustalił wysokości grzywny na jej maksymalnym poziomie (tj. 1000zł), gdyż wykluczałoby to nakładanie kolejnych grzywien, (które powinny być surowsze od poprzednich).
W przypadku, gdy dłużnik nie dokona czynności wierzyciel zwraca się do sądu o wydanie kolejnego postanowienia: nakładającego na dłużnika wcześniej określoną grzywnę, określającego nowy termin dokonania czynności i określającego nową grzywnę na wypadek nie dokonania tej czynności.
Zobacz: Czy przy najmie okazjonalnym można eksmitować?
Areszt
Jeżeli dłużnik nie zapłaci wymierzonej grzywny sąd może dokonać jej zamiany na areszt. W przypadku, gdy areszt został zastosowany dłużnik w każdej chwili może zgłosić chęć dokonania czynności. W tym wypadku sąd obowiązany jest zwolnić dłużnika i wyznaczyć mu nowy termin do dokonania czynności oraz zawiadomić o tym wierzyciela.
Jeżeli pomimo zwolnienia z aresztu dłużnik nadal nie dokonał czynności sąd na wniosek wierzyciela może zarządzić wykonanie aresztu do końca orzeczonego terminu.
Jeżeli dłużnik ponownie zgłosi chęć dokonania czynności jego zwolnienie nie jest obowiązkowe, ale zależy od uznania sądu (który może nie wyrazić zgody na zwolnienie). Powyższa procedura, tj. wyznaczenie terminu, nakładanie grzywny i stosowanie aresztu może być ponawiana do osiągnięcia skutku (tj. dokonania czynności przez dłużnika) lub do osiągnięcia limitu grzywien (maksymalnie łącznie mogą wynieść 100.000zł) i aresztu (maksymalnie łącznie może trwać 6 miesięcy).
1. W tym trybie egzekucji nie można zmusić dłużnika by wykonał czynność mająca charakter indywidualnej twórczości naukowej, literackiej czy artystycznej wymagającej niezwykłego uzdolnienia (np. namalowania obrazu czy napisania powieści literackiej) gdyż nie można stwierdzić czy dłużnik ma dane uzdolnienie i czy jego stan duchowy pozwala na wykonanie tej czynności.
2. Jeżeli dłużnik dokonał czynności, do jakiej był zobowiązany a wierzyciel mimo to prowadzi egzekucję to dłużnik powinien wystąpić do sądu z powództwem przeciwegzekucyjnym (powództwem opozycyjnym z art. 840 kpc).
3. Wysokość grzywien wymierzonych dłużnikowi nie może łącznie przekraczać kwoty 100.000zł. Niezapłacone grzywny przez dłużnika egzekwowane są w drodze egzekucji należności pieniężnych. Ogólny czas trwania aresztu nie może przekroczyć sześciu miesięcy.