Planuje się, aby przedsiębiorcy świadczący usługi finansowe na odległość przekazywali konsumentom jeszcze więcej niż obecnie informacji związanych z zawarciem umowy, mimo że zaledwie od sierpnia ub.r. obowiązują dodatkowe wymogi, jakie muszą spełniać firmy oferujące takie usługi.
Zakupy za pośrednictwem poczty elektronicznej, audiotele czy katalogu to nic innego jak zawarcie umowy na odległość. Z uwagi na fakt, że przy zawieraniu takich umów nie dochodzi do jednoczesnej obecności stron, ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów i odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. nr 22, poz. 271 z późn. zm.) wprowadza szczególną ochronę konsumenta. Klient musi dokładnie wiedzieć, kto jest sprzedawcą (do którego skieruje swoje ewentualne roszczenia) i na jakich warunkach zawiera umowę. Musi znać m.in. wszystkie składniki ceny i zasady jej zapłaty, termin wykonania usługi czy czas, w jakim oferta lub informacja o cenie jest wiążąca. Przyznano mu również wyjątkowe uprawnienie – możliwość odstąpienia od umowy – co do zasady – w ciągu 10 dni, bez tłumaczenia się i płacenia odstępnego.
Jeszcze dalej idącą ochronę przewidziano dla konsumentów, którzy chcą zamówić usługę finansową na odległość – np. otrzymać kredyt przez telefon. Za usługi finansowe uznaje się w szczególności czynności bankowe, umowy kredytu konsumenckiego, czynności ubezpieczeniowe i umowy uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Od 25 sierpnia 2004 r. obowiązują przepisy, zgodnie z którymi przedsiębiorca musi przedłożyć konsumentowi, który zamawia taką usługę, wiele dodatkowych informacji – m.in. o ryzyku związanym z usługą finansową, prawie właściwym do zawarcia i wykonania umowy, języku stosowanym w relacjach przedsiębiorcy z konsumentem czy możliwości pozasądowego rozstrzygania sporów. Ponadto, dla usług finansowych na odległość, wydłużono z 10 do 14 dni (a w przypadku umów dotyczących czynności ubezpieczeniowych – do 30 dni) termin na odstąpienie od umowy.
To jednak nie koniec zmian – planuje się bowiem kolejne obowiązki informacyjne, które miałby spełnić przedsiębiorca świadczący usługi finansowe na odległość. Rada Ministrów zaakceptowała już projekt nowelizacji ustawy regulującej wykonywanie takich usług. Przewiduje się w nim obowiązek informowania klienta m.in. o właściwości sądu (w razie sporu) i o skutkach (w tym karach umownych) ewentualnego wypowiedzenia umowy przez konsumenta. Zgodnie z projektem, obowiązki informacyjne miałyby dotyczyć tylko tzw. umów ramowych – np. umowy rachunku bankowego, umowy karty płatniczej czy umowy o nabycie jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym. Obowiązki te nie będą natomiast dotyczyć poszczególnych czynności wykonywanych w ramach wcześniej zawartej umowy – jeśli więc, przykładowo, przedsiębiorca składa propozycję dokupienia dodatkowych jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, wówczas nie musi ponownie przedstawiać mu tzw. informacji podstawowych.
Ewa Usowicz
OPINIA
Wioletta Piłka, naczelnik w Departamencie Polityki Konsumenckiej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Warto zauważyć, że nowelizacja doprecyzowuje zasady obliczania terminu, w którym konsument może odstąpić od umowy ubezpieczenia. Termin ten powinien być liczony od dnia poinformowania konsumenta o zawarciu umowy lub od dnia potwierdzenia informacji zawartych w art. 16b ust. 1 ustawy, jeżeli jest to termin późniejszy. Planuje się również uchylenie przepisu, który zobowiązuje przedsiębiorcę do wypłaty odsetek ustawowych od dokonanych przez konsumenta przedpłat, w sytuacji gdy odstępuje on od umowy. Regulacja ta wykracza bowiem poza ramy dyrektywy. Ponadto, nie ma uzasadnienia do tego, by przedsiębiorca ponosił negatywne skutki realizacji prawa do odstąpienia od umowy przez konsumenta, gdyż nie następuje ono z przyczyn leżących po stronie przedsiębiorcy.