Przedsiębiorcy coraz częściej rezygnują z umowy o pracę na rzecz umowy zlecenie lub umowy o dzieło. Jednak wielu z nich nie jest świadomych istotnych różnic pomiędzy nimi, a co za tym idzie odmiennych zobowiązań względem US i ZUS, wynikających z zapisów prawnych. Chociaż powszechnie istnieje przekonanie, że to nagłówek dokumentu określa jego charakter – to jednak nic bardziej mylnego. Pomimo tego, iż ta sama czynność może zostać wykonana na podstawie dowolnej z tych dwóch form umowy, to warto wiedzieć o tym, które zapisy będą warunkowały konkretne zobowiązania.
Różnica w przedmiocie umowy
Podstawową cechą różniącą umowę zlecenia od umowy o dzieło jest jej przedmiot. W przypadku pierwszej z nich przedmiotem jest dokonanie przez przyjmującego zlecenie (zleceniobiorcę) określonej czynności prawnej (tzn. wywołującej skutek prawny) na rzecz dającego zlecenie (zleceniodawcy). Wykonanie ustalonych czynności faktycznych może być przedmiotem umów o świadczeniu usług, do których stosuje się odpowiednie przepisy o zleceniu. W praktyce jej charakter utożsamiany jest z umową zlecenia, a często tak samo przez strony nazywany.
Natomiast w przypadku umowy o dzieło przedmiotem jest wykonanie przez przyjmującego zamówienie (wykonawcę dzieła) oznaczonego jako dzieło, które może mieć charakter zarówno materialny, niematerialny, samoistny (będzie istniało niezależnie od wykonawcy) i obiektywnie pewny do osiągnięcia.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Ta sama czynność, dwa rodzaje umów
W praktyce nierzadko te same czynności mogą być przedmiotem zarówno umowy zlecenia, jak i umowy o dzieło. „Sformułowanie umowy może determinować jej charakter prawny. Należy przy tym zachować jednak ostrożność, aby uniknąć niebezpieczeństwa uznania przez urzędy i ZUS umowy zlecenia za umowę o dzieło i odwrotnie - o charakterze stosunku prawnego łączącego strony decyduje bowiem nie nazwa umowy, ale jej treść.” – mówi Anna Prymakowska z firmy Ekoconsultant.
Kiedy warto zawrzeć umowę przedwstępną?
Rozliczanie wynagrodzenia
Oprócz innych różnic, obie opisywane umowy cywilnoprawne różni także sposób rozliczania, czyli wyliczania kwoty wynagrodzenia netto dla zleceniobiorcy i wykonawcy dzieła. Zawarcie każdej z tych umów powoduje powstanie innych obciążeń wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego po stronie zleceniodawcy i zamawiającego.
W przypadku umowy o dzieło zawartej z osobą niebędącą jednocześnie pracownikiem pozostającym w stosunku pracy z zamawiającym, lub z osobą nieświadczącą pracy formalnie dla innego zamawiającego, pobiera się wyłącznie podatek dochodowy od osób fizycznych. Osób tych nie zgłasza się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie uiszcza się od nich żadnych składek na ubezpieczenie społeczne.
Przedterminowe ustanie zakazu konkurencji
Ubezpieczenie pracownika tylko przy umowie zlecenie
Zawarcie umowy zlecenia rodzi oprócz obowiązków podatkowych także zobowiązania w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Umowa zlecenie może być objęta dobrowolnym lub obowiązkowym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym i najczęściej obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Istnieje jednak kilka wyjątków.
Jeśli umowa zlecenie została zawarta z własnym pracownikiem, wówczas zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. Za takiego pracownika należy więc składkę opłacać podwójnie. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy umowa zlecenie została zawarta ze zleceniobiorcą, który nie jest nigdzie zatrudniony. Taka osoba podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotny z tytułu zlecenia, ponieważ umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń.
Zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy – kary umowne
Natomiast w przypadku, gdy umowa zlecenie została zawarta z osobą, która posiada umowę o pracę w innej firmie i są za nią odprowadzane składki ZUS z tytułu umowy zlecenia podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Należy jednak pamiętać, że jeśli zleceniobiorca z tytułu umowy o pracę nie będzie osiągał minimalnego wynagrodzenia (przeliczając na miesiąc), wówczas będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia.
Autor: Anna Prymakowska, specjalista ds. prawnych i finansów z Ekoconsultant sp. z o.o.