Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim określa, iż przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca, w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. Zgodnie z ustawą, konsumentem jest natomiast osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą.
Przepisy niniejszej ustawy przyznają szczególne uprawnienia. Konsumentowi - uprawnienie do odstąpienia od umowy oraz prawo do przedterminowej spłaty kredytu. Kredytodawcy z kolei - uprawnienie do wypowiedzenia umowy oraz możliwość wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.
Zobacz: Na czym polega umowa pożyczki?
Kiedy można odstąpić od umowy?
Zawierając umowę o kredyt konsumencki należy pamiętać, że ustawodawca przyznał konsumentom uprawnienie do odstąpienia od umowy. Jego realizacja wymaga złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, w terminie 10 dni od dnia jej zawarcia, chyba że umowa przewiduje dłuższy termin. Jeżeli jednak umowa nie zawierała informacji o wskazanym uprawnieniu, konsument może od niej odstąpić w terminie 10 dni od dnia otrzymania informacji o prawie odstąpienia, nie później jednak niż w terminie trzech miesięcy od dnia zawarcia umowy.
Termin przewidziany do odstąpienia od umowy jest zachowany, jeżeli konsument przed jego upływem złoży pod wskazanym przez kredytodawcę adresem stosowne oświadczenie. W przypadku wypłaty kredytu przez kredytodawcę, przed upływem terminu do odstąpienia, staje się ono skuteczne, jeżeli kredyt zostanie zwrócony kredytodawcy razem z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy.
W razie odstąpienia od umowy kredytodawca zobowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez konsumenta koszty kredytu Wyjątkiem jest opłata przygotowawcza oraz pobrane przez kredytodawcę opłaty związane z ustanowieniem zabezpieczenia.
W szczególny sposób uregulowano zasady odstąpienia od umowy kredytu zawartej w celu sfinansowania zakupu określonych rzeczy lub usług, gdy środki finansowe pochodzące z kredytu przekazane zostały bezpośrednio do podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę. W takim przypadku konsument najczęściej zawiera dwie umowy. Pierwszą z nich jest umowa o kredyt. Drugą - umowa sprzedaży lub świadczenia usług.
Przykładem takiej sytuacji jest zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie np. zabudowy kuchennej i finansowanie niniejszej umowy ze środków pochodzących z kredytu. Specyfika niniejszej sytuacji polega na tym, że w przypadku odstąpienia od umowy, na podstawie której konsument nabył rzecz lub usługę, odstąpienie od tej umowy (np. sprzedaży) jest skuteczne również wobec umowy o kredyt konsumencki. Powyższy skutek występuje jednak wyłącznie w przypadku, gdy pomiędzy podmiotem, z którym konsument zawarł umowę o nabycie rzeczy lub usługi, a kredytodawcą istnieje umowa, na mocy której kredyt dostępny jest tylko od tego kredytodawcy.
Jeżeli kredyt konsumencki przeznaczony był na nabycie określonej rzeczy lub usługi na podstawie umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, to odstąpienie przez konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt konsumencki. Z taką sytuacją mamy najczęściej do czynienia, gdy dokonujemy zakupu towaru lub usługi za pośrednictwem Internetu. To kolejne korzystne dla konsumenta rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w tym zakresie.
Kiedy można spłacić kredyt przedterminowo?
Ustawa o kredycie konsumenckim daje konsumentowi uprawnienie do spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie. Chcąc skorzystać z niniejszego uprawnienia konsument zobowiązany jest poinformować kredytodawcę o zamiarze wcześniejszej spłaty kredytu najpóźniej w terminie trzech dni przed jej dokonaniem. Termin dokonania spłaty powinien natomiast odpowiadać terminom wnoszenia rat określonym w umowie.
W przypadku przedterminowej spłaty kredytu oprocentowanego, konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania za okres po spłacie kredytu. W przypadku kredytu nieoprocentowanego, konsument ma prawo z kolei do zmniejszenia zapłaconych kredytodawcy prowizji i opłat proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas korzystania z kredytu.
Kredytodawca nie może naliczyć prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu i zobowiązany jest do rozliczenia się z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty.
Polecamy serwis Kredyty
Co z wypowiedzeniem umowy?
Ustawodawca przewidział także kilka szczególnych uprawnień przysługujących kredytodawcy w przypadku nie wywiązywania się przez konsumenta z obowiązków wynikających z zawartej umowy kredytu.
Kredytodawca uprawniony jest do wypowiedzenia umowy w przypadku, gdy konsument nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności. W takim przypadku kredytodawca zobowiązany jest wezwać konsumenta do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż siedem dni od otrzymania wezwania. Ponadto termin wypowiedzenia umowy nie może być krótszy niż 30 dni.
Bankowy tytuł egzekucyjny
W przypadku, gdy kredytodawcą jest bank, posiada on szczególne uprawnienie wynikające z przepisów prawa bankowego. Bank uprawniony jest bowiem do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, które po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności stanowią podstawę egzekucji. Warunkiem wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego jest pisemne oświadczenie konsumenta o poddaniu się egzekucji.
Michał Dankowski - aplikant radcowski