Oferta to oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia tej umowy.
Na szybie samochodu znajduje się kartka: Sprzedam niniejszy samochód. Cena 30 000 PLN.
Trudno byłoby natomiast uznać za ofertę następującą propozycję: Informuję, że zamierzam wynająć mieszkanie. Oferta musi być bowiem złożona w sposób stanowczy.
Chodzi więc o to, aby adresat oferty mógł ją w prosty sposób zaakceptować. Czasami jednak trudno ustalić, czy w konkretnej sytuacji mamy do czynienia z ofertą, czy z zaproszeniem do zawarcia umowy. Im propozycja zawarcia umowy jest bardziej konkretna i szczegółowa, tym większe prawdopodobieństwo, że chodzi o ofertę. Jeżeli jednak pojawiają się w tym zakresie wątpliwości, wówczas ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób uważa się za zaproszenie do zawarcia umowy.
Aby uniknąć rozbieżnych interpretacji warto więc zaznaczyć, czy określona informacja stanowi ofertę.
Zobacz: Na czym polegają niedozwolone klauzule w umowach o świadczenie usług turystycznych?
Przyjmuje się, że oferta może być skierowana zarówno do indywidualnie wskazanego adresata, jak i do nieoznaczonego bliżej kręgu odbiorców (np. przechodniów).
Do zawarcia umowy w trybie ofertowym wymagane jest złożenie przez oferenta (czyli składającego ofertę) stanowczej propozycji zawarcia umowy, zawierającej konieczne postanowienia umowy (w przypadku sprzedaży jest to określenie przedmiotu umowy oraz cena) oraz przyjęcie tej oferty przez oblata (adresata oferty).
Oferent sam może wskazać termin, w którym oferta zacznie i przestanie go wiązać. Jeżeli termin nie będzie oznaczony, wówczas okres związania rozpoczyna się od momentu złożenia oferty, tj. od chwili, gdy oferta doszła do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jej treścią, bądź w przypadku oferty skierowanej do nieoznaczonego kręgu odbiorców od chwili jej ogłoszenia.
Oferta sprzątania mieszkań umieszczona w gazecie wiąże więc już w chwili jej ogłoszenia, a nie dopiero wówczas, gdy poszczególni czytelnicy będą mogli się z nią zapoznać.
Polecamy: Jakie klauzule można stosować w umowie faktoringu?
Oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. telefonu) przestaje wiązać, gdy strony nie przyjmą jej niezwłocznie (na spotkaniu, w trakcie prowadzonej rozmowy). Jeżeli ofertę złożono w inny sposób (np. za pośrednictwem poczty), wówczas przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Należy zatem uwzględnić czas niezbędny na: dojście oferty do adresata, rozważenie i podjęcie decyzji, wysłanie oraz dojście odpowiedzi do oferenta.
Oferta skierowana do nieoznaczonego kręgu adresatów może być w każdym czasie odwołana lub zmieniona, chyba że oferent wskazał termin związania ofertą.
Gdy oświadczenie adresata o przyjęciu oferty doszło do oferenta z opóźnieniem, wówczas może on zniweczyć jej skutki. Musi jednak zawiadomić niezwłocznie adresata, iż wskutek opóźnienia uznaje umowę za niezawartą. Jeżeli oferent nie złoży takiego oświadczenia, a z treści lub z okoliczności wynika, że oświadczenie o przyjęciu oferty wysłano w czasie właściwym, umowa dojdzie do skutku. Los umowy leży więc w rękach oferenta.
Inaczej sytuacja ma się w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał ofertę od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty (i w konsekwencji zawarcie umowy).
Adresat oferty może ją albo w całości przyjąć albo w całości odrzucić. Jeżeli przyjmie ją z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści, wówczas dochodzi do złożenia nowej oferty. W takiej sytuacji jej adresat staje się składającym ofertę, a składający jej adresatem.
Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – wprowadziła regulację oferty złożonej w postaci elektronicznej (art. 661 k.c.).
Oferta złożona w postaci elektronicznej nie odnosi się do wszelkich umów zawieranych drogą elektroniczną. Wyjątkiem są umowy zawierane za pośrednictwem poczty elektronicznej albo podobnych środków porozumiewania się na odległość.
Składający ofertę w postaci elektronicznej jest nią związany, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Takie potwierdzenie przez adresata nie jest jeszcze przyjęciem oferty i nie prowadzi do zawarcia umowy. W związku z tym wydaje się, że do momentu kiedy oferent nie dostanie potwierdzenia otrzymania oferty może ją jednostronnie odwołać, ponieważ go jeszcze nie wiąże.
W jaki sposób adresat oferty powinien potwierdzić otrzymanie jej elektronicznej wersji? W regulacjach odnoszących się do oferty elektronicznej nie jest sprecyzowane, jak ma to nastąpić. Nie wydaje się, aby było konieczne zachowanie elektronicznej formy przekazu. Wymagane jest jedynie, aby adresat oferty wystarczająco szybko zareagował (niezwłocznie).
Zgodnie z art. 661 § 2 k.c. przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej zobowiązany jest do poinformowania przed zawarciem umowy w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:
• czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
• skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
• zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;
• metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;
• językach, w których umowa może być zawarta;
• kodeksach etycznych, które stosuje i o ich dostępności w postaci elektronicznej.
Do oferty złożonej w postaci elektronicznej stosuje się regulacje dotyczące „zwykłej” oferty, a więc przepisy art. 66 – 70 oraz 71 k.c. Dodatkowym elementem jest wymagane potwierdzenia otrzymania oferty. Adresat chcąc zawrzeć umowę musi więc złożyć dwa oświadczenia woli – oświadczenie o potwierdzeniu, a następnie o przyjęciu oferty. Sprzyja to z pewnością ochronie adresata oferty(często „klikającego” po prostu na wskazany link) przed pochopnym podjęciem decyzji odnośnie zawieranej umowy.
Polecamy: Jak założyć własną firmę?
W relacjach B2B przepisy o ofercie elektronicznej mogą ulec wyłączeniu. Jeżeli jednak strony tak nie postanowią, wówczas oferta może był odwołana przed zawarciem umowy zgodnie z art. 662 k.c., a także modyfikowana przez adresata (przyjęta z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty).
Agnieszka Antoniak