Na temat odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wypowiadano się już wielokrotnie. Poruszane zagadnienia dotyczyły jednak w szczególności charakteru tej odpowiedzialności, terminu przedawnienia roszczeń członków zarządu oraz przesłanek uwolnienia się przez zarząd od zobowiązań spółki sprecyzowanych w art. 299 §2 Kodeksu spółek handlowych (dalej: ksh)
Jak się jednak okazuje w praktyce, również i brzmienie art. 299 §1 ksh może nastręczać wiele trudności. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu:
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Jednym z zarzutów, jakim może bronić się zarząd w trakcie postępowania sądowego, jest zatem wykazanie nienależytego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika, czyli próba wykazania, że nie została spełniona przesłanka bezskuteczności egzekucji, mimo, że postanowienie o takiej treści zostało wydane przez komornika.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Bezskuteczność egzekucji
Pytanie z jakich środków skorzystać winien komornik, przed wydaniem postanowienia o bezskuteczności egzekucji, by uchronić się przed zarzutem nienależytego wykonania obowiązków. Wydaje się, że przeprowadzenie przez komornika czynności terenowych w siedzibie, bądź w innym miejscu prowadzenia działalności przez spółkę, a także skierowanie przez komornika stosownych zapytań do samej spółki, urzędów i banków winno być wystarczające (ewentualnie wykonanie innych czynności wskazanych we wniosku wierzyciela). Nie ma podstaw do twierdzenia, iż komornik winien podejmować szczególne działania mające na celu wykrycie majątku dłużnika w sytuacji, gdy ten, majątek taki przechowuje w miejscu innym aniżeli wyżej wymienione chyba, że miejsca takie wskaże mu wierzyciel. Co więcej, sam zarzut nienależytego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego nie jest wystarczający, pozwany bowiem musi wykazać, że spółka faktycznie taki majątek posiada, o czym mowa będzie jeszcze poniżej.
Z bezskutecznością egzekucji powinniśmy mieć do czynienia również w takich przypadkach, gdy suma wierzytelności innych wierzycieli i ich pozycja w kolejności zaspokojenia w stosunku do wierzyciela, który wystąpił z powództwem przeciwko członkom zarządu wskazują, że nawet gdyby komornik przeprowadził egzekucję ze składnika majątku, który należy do spółki, to i tak, wierzytelność powoda nie zostałaby zaspokojona.
Jestem również zdania, że wierzyciel wykaże w sposób dostateczny stan bezskuteczności egzekucji w sytuacji, gdy inny wierzyciel przeprowadził egzekucję z określonych składników majątku spółki i okazała się ona bezskuteczna, czyli nie znaleźli się zainteresowani nabyciem tego majątku. Ewentualnie składniki te zostały zbyte i zaspokojony z nich został ten właśnie wierzyciel, zaś innych składników majątku spółka nie posiada. Obowiązkiem wierzyciela jest bowiem wykazanie stanu, w którym istnieją jego niezaspokojone zobowiązania, których nie można wyegzekwować od samej spółki, a w takiej sytuacji stan taki zaistnieje.
Należy jednak z drugiej strony mieć świadomość, że pozwany może bronić się argumentem, że spółka posiada majątek, który pozwala na zaspokojenie wierzyciela, nawet jeśli w momencie prowadzenia przez wierzyciela postępowania egzekucyjnego faktycznie takiego majątku nie posiadała. W ten sposób może zatem niejako „podważyć” postanowienie komornika.
Zatrudnienie członka zarządu sp. z o.o. w spółce
Taki pogląd wyrażony został przede wszystkim w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2006 r. (V CSK 319/06), w którym Sąd Najwyższy uznał, że:
Bezskuteczność egzekucji nie jest stanem niezmiennym, a wobec tego należy ustalić, czy taką bezskuteczność egzekucji roszczenia powódki wobec spółki można stwierdzić także na dzień zamknięcia rozprawy (w postępowaniu przeciw członkom zarządu prowadzonym na podstawie art. 299 k.s.h.).
Oznacza to zatem, że już po wytoczeniu powództwa, członkowie zarządu mogą przedstawić dowody, z których wynikać będzie, że spółka mimo że wcześniej majątku nie posiadała, to obecnie majątek taki już posiada i jest on wystarczający do zaspokojenia wierzytelności powoda. W takim przypadku sąd niestety oddali powództwo przeciwko członkom zarządu, nawet jeśli wierzyciel wytoczył powództwo w momencie, gdy spółka nie miała żadnego majątku.