Kto ma prawo do dywidendy?
Roszczenie o wypłatę dywidendy, które wspólnik nabywa w następstwie podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników o przeznaczeniu zysku spółki do podziału, jest uprawnieniem o charakterze obligacyjnym. Oznacza to, że może być np. przedmiotem cesji, potrącenia, zastawu lub zastawu rejestrowego.
Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Co do zasady zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do posiadanych przez nich udziałów. Oczywiście umowa spółki może przewidywać zamiast tego inny sposób podziału zysku.
Polecamy: Prawo do zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników spółki z o.o. przez byłych członków zarządu
Ograniczenia uprawnionych wspólników
Uprawnienie wspólników do ustalenia innego sposobu podziału zysków, nie oznacza jednak swobody całkowitej. Nie można na przykład, w drodze umownej zrezygnować z obowiązku podejmowania uchwały o rozporządzeniu zyskiem przez zgromadzenie wspólników. Wynika to z faktu, że przepisy uprawniają wspólnika do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.
Niedopuszczalne jest zatem zamieszczenie w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością postanowienia wyłączającego zysk spółki od podziału, w razie niepodjęcia przez wspólników uchwały o rozporządzeniu nim.
Takie sformułowanie byłoby bowiem nie tylko sprzeczne z kodeksem spółek handlowych, ale również niedopuszczalne z punktu widzenia wspólnika, który zostałby pozbawiony ochrony prawnej. W sytuacji, w której wspólnik nie zgadza się z decyzjami spółki, może zaskarżyć uchwałę do sądu. W przytoczonym przykładzie zostaje takiego uprawnienia pozbawiony, ponieważ w sytuacji braku uchwały, nie ma czego zaskarżyć.
Potwierdza to również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 września 2005r. (sygnatura: FSK 2236/2004), w którym uznaje bezprawność działania spółki polegającego na niewypłaceniu wspólnikom czystego zysku.
Od 1 stycznia 2001 r. – daty wejścia w życie kodeksu spółek handlowych, prawo wspólników do dywidendy powstaje dopiero po podjęciu uchwały zgromadzenia wspólników o przeznaczeniu zysku do podziału. Oznacza to, że do czasu podjęcia uchwały zysk może być w spółce legalnie zatrzymany nawet wówczas, gdy umowa spółki nie zawiera upoważnienia do podjęcia uchwały o jego zatrzymaniu.
Jakie prawa do zysku ma wspólnik?
Z opisanej powyżej interpretacji wynika, że wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.
Polecamy: Jak likwidowana jest spółka z o.o.?
Należy jednak zaznaczyć, iż do czasu podjęcia uchwały o przeznaczeniu zysku do podziału, wspólnikowi nie przysługuje prawo do wypłaty dywidendy, czy też domagania się podziału zysków. Prawo to jest zatem, do czasu podjęcia uchwały wyłączone. Tak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (wyrok z dnia 27 października 2008 r., sygnatura: I SA/Gl 675/2008).
W podobnym tonie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 lutego 2006 r. (sygnatura: II FSK 625/2005), który stwierdza, że wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Oznacza to, że dopóty, dopóki wspólnicy w drodze uchwały nie zdecydują o podziale zysku wynikającego z rocznego sprawozdania finansowego, zysk ten pozostaje w dyspozycji spółki, a nie wspólników.
Tym samym nie ma mowy o tym, że spółka korzystając z zysku otrzymuje od wspólników nieodpłatne świadczenie, bowiem dysponuje swoimi środkami finansowymi, a nie środkami należącymi do wspólników.
Co bierze się pod uwagę przy roszczeniu o wypłatę dywidendy?
Roszczenie o wypłatę dywidendy, jak zostało to wyżej wskazane, jest tylko uprawnieniem przysługującym wspólnikowi, w przypadku zaistnienia w spółce zysku i przeznaczenia tego zysku do podziału. W spółce może jednak zostać podjęta decyzja o przeznaczeniu zysku rocznego na cele związane z działalnością spółki i dalszym jej rozwojem, która automatycznie wyłączą prawo wspólników do dywidendy.
Decyzja taka powinna uwzględniać między innymi: cel działalności spółki, konieczne do jego realizacji i dalszego rozwoju przedsięwzięcia, oraz uwarunkowania rynkowe, jak również to, że prawo do udziału w wypracowanym zysku jest jednym z najważniejszych uprawnień wspólnika.
Jest to więc kwestia wyważenia z jednej strony zamiaru rozwoju spółki, z drugiej zaś uprawnienia wspólnika, bowiem właściwe rozważenie tych dwóch interesów: spółki i wspólnika, decyduje o pozytywnej ocenie głosowanej uchwały zgromadzenia wspólników.