Obecnie rola ekonomiczna startupów dla światowej gospodarki systematycznie wzrasta. Również w Polsce w ostatnich latach odnotowuje się gwałtowny rozwój działalności innowacyjnej. Niestety, środowiska zaangażowane w działalność typu start-up wskazują na konieczność modyfikacji istniejącego modelu spółek. Przeprowadzone przez PARP na zlecenie Ministerstwa Rozwoju badanie wśród przedsiębiorców w sprawie konieczności utworzenia nowej formy prawnej spółki, wykazało, że aż 73% respondentów popiera potrzebę wprowadzenia nowego typu spółki, dedykowanej w szczególności dla działalności innowacyjnej. Natomiast 78,6% wskazało również na potrzebę obniżenia wymogów kapitałowych dla projektowanej uproszczonej spółki.
Uproszczone spółki akcyjne dedykowane dla działalności typu start-up zostały wprowadzone już m.in. we Francji (Société par Actions Simplifiée – SAS funkcjonuje w systemie prawa spółek już od 1994 r.) oraz na Słowacji (regulacje dotyczące Jednoduchá Spoločnosť na Akcie wejdą w życie 1 stycznia 2017r.). Skłoniło to Ministerstwo Rozwoju do rozpoczęcia prac nad koncepcją trzeciego typu spółki kapitałowej, dopełniającej katalog form prawnych, w jakich możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.
Objęcie, umorzenie, sprzedaż udziałów i akcji – skutki dla rozliczeń VAT
Podstawowym założeniem koncepcji jest połączenie zalet spółki z o.o. i spółki akcyjnej. Obecnie niektóre rodzaje przedsięwzięć nie mogą być skutecznie realizowane w oparciu o spółkę z o.o., ponieważ uniemożliwia ona m.in. utworzenie udziałów niemych, wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi dla zbycia udziałów, określa minimalną wartość nominalną udziału w kwocie 50 zł. Z kolei utworzenie i prowadzenie spółki akcyjnej jest stosunkowo drogie i skomplikowane, co dla działalności innowacyjnej może stanowić zbyt duże ryzyko. Ponadto, ze względu na odmienności dotyczące konstrukcji obu spółek, przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną celem wejścia na giełdę jest skomplikowane i długotrwałe. W przypadku Prostej Spółki Akcyjnej to sami akcjonariusze podejmowaliby decyzję o przekształceniu bądź nieprzekształceniu spółki. PSA nie przewiduje również limitowania przedmiotu działalności, gdyż w założeniu ma ona być dostępna dla szerokiego kręgu podmiotów. Spółka ta nie powinna posiadać statusu spółki publicznej.
Rejestracja spółki
Celem uproszczenia i przyspieszenia procesu rejestracji, zawiązanie spółki następowałoby z wykorzystaniem wzorca statutu (takie rozwiązanie zostało przyjęte dla spółki jawnej, komandytowej oraz spółki z o.o. w art. 231, 1061 i 1571 Kodeksu spółek handlowych - tzw. procedura S24, która oznacza możliwość rejestracji spółki przez sąd rejestrowy w ciągu 24 godzin). Możliwość złożenia wniosku o wpis spółki do rejestru na formularzu udostępnionym w systemie teleinformatycznym spowodowałoby obniżenie kosztów ponoszonych na etapie zakładania spółki. Natomiast przypadku rejestracji spółki drogą „tradycyjną”, koncepcja ta zakłada umożliwienie notariuszom przesłania statutu wraz z innymi wymaganymi do założenia spółki dokumentami do KRS drogą elektroniczną.
Kapitał zakładowy i wkłady
Podobnie jak w przypadku francuskiej Uproszczonej Spółki Akcyjnej (SAS), przyjęto rozwiązanie maksymalnego obniżenia minimalnej wysokości kapitału zakładowego oraz zapewnienie szerokich możliwości wnoszenia do spółki wartości niematerialnych, takich jak praca. Rejestracji PSA można byłoby dokonać z kapitałem zakładowym w minimalnej wysokości 1 zł, który dzieliłby się na udziały o minimalnej wartości 1 grosz. W przypadku spółek akcyjnych minimalny kapitał zakładowy wynosi 100.000 zł, przez co ten typ spółki wybiera jedynie ok. 5% startupów.
Twórcy koncepcji zakładają również możliwość zawarcia w statucie postanowienia, że PSA będzie posiadała – obok tradycyjnego kapitału zakładowego – akcje niestanowiące ułamka kapitału zakładowego, a tworzące odrębny kapitał podstawowy spółki. Cechą charakterystyczną owych akcji byłoby nie zawiązywanie środków czy praw wnoszonych na pokrycie kapitału. PSA mogłaby wydawać akcje szczególnego rodzaju obejmowane przez akcjonariusza – osobę fizyczną w zamian za pracę i/lub wkład intelektualny, który na wstępnym etapie działalności nie miałby formy zbywalnego prawa majątkowego i nie mógłby być przedmiotem wkładu niepieniężnego w rozumieniu przyjętym w KSH.
Polecamy: Jak rozliczyć wypłatę dywidendy - w podatkach i rachunkowości
Akcje
W celu ułatwienia obrotu jednostkami udziału w spółce, miałyby one przyjąć formę papierów wartościowych. Akcje PSA nie powinny być przedmiotem obrotu na giełdzie. Przyjęcie takiego rozwiązania uzasadnia konieczność dochowania wymogów związanych głównie z ochroną potencjalnych inwestorów w przypadku spółek giełdowych. Na PSA ciążyłyby obowiązki informacyjne polegające m.in. na przekazywaniu do publicznej wiadomości w formie raportów bieżących i okresowych określonych informacji dotyczących emitenta i jego instrumentów finansowych.
Założyciele PSA mieliby możliwość podjęcia decyzji, czy akcje spółki będą zdematerializowane (tj. zarejestrowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych), czy będą miały formę „tradycyjną”, tj. formę dokumentu. Istniałaby również możliwość wydawania akcji niemych, czy też akcji uprzywilejowania.
Do akcjonariuszy spółki należeliby przede wszystkim inwentorzy, tzn. założyciele, z których inicjatywy najczęściej dochodziłoby do powstania przedsięwzięcia, a w dalszej kolejności inwestorzy angażujący w spółkę określone nakłady finansowe lub rzeczowe. Możliwe byłoby również przyznanie akcji doradcom, tzw. mentorom oraz pracownikom. W związku z powyższym przewiduje się następujące modele akcji: założycielskie (inwentorskie), inwestorskie, pracownicze, dla doradców i osób współpracujących z założycielami.
Sprzedaż akcji po przekształceniu spółki a podatek dochodowy
Organy spółki
Zgodnie z koncepcją podstawowym organem PSA byłoby Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (WZA), a organem zarządzającym - zarząd. Członkami zarządu mogłyby być osoby będące akcjonariuszami (w szczególności inwentorami), jak również osoby spoza ich grona. W strukturze spółki znalazłaby się także rada nadzorcza jako organ fakultatywny.
Ochrona wierzycieli
Do środków ochrony wierzycieli należałyby testy wypłacalności (obowiązek badania przez założycieli w związku z każdą wypłatą na rzecz wspólników pod tytułem korporacyjnym, czy mimo dokonania wypłaty w ciągu roku spółka nie utraci możliwości regulowania wymagalnych zobowiązań), rezerwa na pokrycie przyszłych strat (obowiązkowy kapitał zapasowy, na który musi być przeznaczana pewna część, np. co najmniej 10% zysku za dany rok obrotowy, do czasu aż kapitał ten osiągnie określoną wysokość). WZA mogłoby być zobowiązane do kierunkowej decyzji co do dalszego istnienia spółki bądź jej likwidacji w przypadku istnienia ryzyka poniesienia znacznych strat.
Likwidacja
Likwidacja PSA miałaby opierać się za rozwiązaniu przyjętym dla spółki z o.o. W toku likwidacji następowałoby jednokrotne wezwanie do zgłaszania wierzytelności w terminie 3-miesięcznym. Przewiduje się również możliwość dokonywania zgłoszeń do KRS (o otwarciu likwidacji, osobach likwidatorów, zakończeniu likwidacji) drogą elektroniczną, oraz możliwość zgłaszania drogą elektroniczną wierzytelności spółce (likwidatorom).
Odpowiedzialność członka rady nadzorczej w spółce akcyjnej
Relacje między akcjonariuszami
W ramach koncepcji rozważane jest stworzenie w ustawie modelu klauzul dotyczących relacji między akcjonariuszami, m.in. prawo pociągnięcia (tzw. klauzula drag-along przyznająca akcjonariuszowi zamierzającemu zbyć akcje spółki uprawnienie do zażądania od pozostałych akcjonariuszy, aby zbyli oni swoje akcje na rzecz inwestora razem z nim), czy też prawo pierwszeństwa (klauzula przyznająca uprawnionemu akcjonariuszowi możliwość pierwszeństwa zakupu akcji w przypadku zamiaru ich zbycia przez jednego z pozostałych akcjonariuszy, na takich samych warunkach, jakie ustalone zostały z potencjalnym nabywcą lub na warunkach określonych w statucie). Postanowienia takie znajdują się również w przepisach dotyczących słowackiej Prostej Spółki Akcyjnej. Mają na celu ułatwienie ułożenia relacji pomiędzy pomysłodawcami – inicjatorami danego przedsięwzięcia oraz między nimi a inwestorami.
Twórcy koncepcji proponują również, aby PSA została uregulowana w Kodeksie spółek handlowych, jako odrębny, trzeci typ spółki kapitałowej ze względu na swoją specyfikę.