Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa udzielonego osobie fizycznej mającej pełną zdolność do czynności prawnych przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Ważne! Prokury może udzielić zarówno osoba prawna (np. spółka handlowa), jak i osoba fizyczna (indywidualny przedsiębiorca).
Kodeks cywilny wymaga, aby prokura była udzielona na piśmie pod rygorem nieważności (art. 1092 kc.)
Udzielenie prokury ustnie będzie nieważne.
Istotny jest fakt, że w przeciwieństwie do pełnomocnictwa, udzielona prokura uprawnia do dokonywania także czynności, dla których zastrzeżona jest forma szczególna. Wyjątkiem są jednak czynności dotyczące przedsiębiorstwa, to znaczy zbycie go, oddanie do czasowego korzystania, a także zbywanie i obciążanie nieruchomości. Dla dokonania tych czynności potrzebne jest pełnomocnictwo szczególne.
Przedsiębiorca chciałby, aby prokurent sprzedał jedną z nieruchomości wchodzącą w skład przedsiębiorstwa. Do tej czynności nie wystarczy prokura udzielona w formie pisemnej. Przedsiębiorca musi sporządzić osobne pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego upoważniające prokurenta do sprzedaży konkretnej nieruchomości.
Porozmawiaj o tym na naszym forum!
Polecamy: 500 pytań o VAT
Prokurent w spółce
W praktyce prokurent często prowadzi sprawy spółki w podobnym zakresie, jak członkowie zarządu. Mimo to, art. 299 kodeksu handlowego, który reguluje odpowiedzialność członków zarządu wobec spółki, nie wspomina o prokurencie. Oznacza to, że prokurenta nie możliwości pociągnięcia prokurenta do odpowiedzialności na podstawie kodeksu handlowego. Odpowiedzialność prokurenta będzie więc zależna od podstawowego stosunku prawnego łączącego go ze spółką. Jeżeli prokurent zatrudniony jest w spółce na podstawie umowy o pracę, odpowie zgodnie z przepisami kodeksu pracy za szkodę wyrządzoną pracodawcy. Prokurent będzie jednak zobowiązany do naprawienia szkody tylko wtedy, gdy była ona skutkiem niewykonania bądź nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych prokurenta z jego winy (art. 114 kp.). Co więcej, wysokość zasądzonego odszkodowania nie będzie mogła przekroczyć kwoty trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia przysługującego prokurentowi w dniu wyrządzenia szkody.
Kto może pełnić funkcję prokurenta?
Odpowiedzialność na cywilna
Ustanowienie prokury nie wyłącza odpowiedzialności na podstawie kodeksu cywilnego. Prokurent może więc zostać pociągnięty do odpowiedzialności za wyrządzenie szkody ze swojej winy czynem niedozwolonym (odpowiedzialność deliktowa na podstawie art. 415 kc.), a także poprzez niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa art. 471 kc.). Zasady odpowiedzialności prokurenta mogą również być unormowane w konkretnej umowie między prokurentem a przedsiębiorcą (np. umowie-zlecenie).
Umowa o pracę między spółką a członkiem zarządu spółki
Przekroczenie granic pełnomocnictwa
W przypadku przekroczenia granic prokury zastosowanie znajdą przepisy ogólne kodeksu cywilnego dotyczące pełnomocnictwa. Zgodnie z art. 103 kc. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Jeśli osoba ta nie potwierdzi czynności, prokurent będzie musiał zwrócić to, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz naprawić szkodę, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową
Nieważna natomiast będzie jednostronna czynność prawna dokonana bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu (art. 104 kc.).
Zwolnienie z długu.