Zakaz pełnienia funkcji w spółkach kapitałowych
Skazany prawomocnym wyrokiem sądu członek zarządu lub rady nadzorczej spółki kapitałowej wywołuje zagrożenie dla obrotu gospodarczego”. Zdanie to należy potraktować nie w kategorii opinii, ale w kategorii faktu, czego dobitnym przykładem może być tzw. „afera Amber Gold”. Ustawodawca także ów fakt zauważył i zdecydował się na wprowadzenie do Kodeksu spółek handlowych art. 18 § 2 (który, notabene, w czasie wspomnianej afery już obowiązywał, a prezes Amber Gold był tym zakazem objęty – zostało to jednak przez sądy rejestrowe przeoczone). Przepis ten stanowi, iż „Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy”. Łatwo zauważyć, że tzw. zakaz pełnienia funkcji piastuna organu spółki kapitałowej aktualizuje się tylko w wypadku prawomocne skazania za przestępstwa w nim szczegółowo wyliczone – i tylko za nie.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Niektórzy postulują, aby „rozciągnąć” działanie zakazu także na członków zarządu spółki partnerskiej czy likwidatorów spółek osobowych. Moim zdaniem art. 18 § 2 k.s.h. celowo został przez legislatora umieszczony w dziale k.s.h. zatytułowanym „Spółki kapitałowe”, w związku z czym dotyczy tylko i wyłącznie spółki z o.o. i spółki akcyjnej.
Zakaz ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie może zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary. Osoba skazana, na jej wniosek, może zostać zwolniona z zakazu lub zakaz ten może zostać skrócony – w drodze postanowienia sądu.
Odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki z o.o.
Jakkolwiek w języku potocznym słowo „zakaz” oznacza ni mniej ni więcej tyle, że pewne zachowanie czy stan rzeczy nie są dozwolone czy też dopuszczalne, o tyle określenie prawnych skutków zakazu z art. 18 § 2 k.s.h. wywołuje do dziś liczne kontrowersje. Dominujący (i wg mnie trafny) w piśmiennictwie i orzecznictwie sądowym pogląd dot. prawnych skutków naruszenia przez konkretną osobę zakazu jest następujący:
- powołanie osoby uprzednio prawomocnie skazanej wyrokiem sądu za przestępstwa określone w art. 18 § 2 k.s.h. na funkcje w tym przepisie wskazane jest nieważne;
- prawomocne skazanie wyrokiem sądu za przestępstwa określone w art. 18 § 2 k.s.h. osoby już pełniącej funkcje w tym przepisie wskazane powoduje wygaśnięcie mandatu – w chwili uprawomocnienia wyroku skazującego;
- uczestnictwo osób dotkniętych zakazem z art. 18 § 2 k.s.h. w posiedzeniach organów spółki należy uznać za niebyłe, z tymże jeżeli nie narusza to przyjętych zasad podejmowania uchwał (większości głosów oraz kworum) – uchwały te są ważne.
Reasumując, osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa wymienione w
art. 18 § 2 k.s.h. de facto nie jest i nie może być w czasie trwania zakazu piastunem organu spółki kapitałowej ani jej likwidatorem. Czy to oznacza, że umowy zawierane ze spółką, w imieniu której jako członek zarządu działała osoba dotknięta zakazem, są nieważne lub nieistniejące? Odpowiedź na to pytanie znajdą Państwo w części II mojego artykułu.