Pokrycie kapitału zakładowego spółki może nastąpić przez wniesienie wkładu pieniężnego, czyli określonej liczby środków pieniężnych w gotówce bądź w postaci bezgotówkowej w walucie polskiej. Natomiast wniesienie wkładu niepieniężnego budzi wiele kontrowersji, gdyż nie zawsze można jednoznacznie stwierdzić, co należy uznać za aport. Przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące aportu nie określają dosłownie jego znaczenia. Za wkład niepieniężny należy zatem uznać prawa, które mają określoną wartość majątkową i są realne w takim znaczeniu, że mogą zostać przeniesione na spółkę celem pokrycia udziałów.
Zdolność aportowa
Wkład niepieniężny podlega ocenie pod względem zdolności aportowej, którą można rozpatrywać w dwóch aspektach: pozytywnym i negatywnym. Pierwszy z nich dotyczy możliwości określenia samej wartości wkładu jako prawa majątkowego, jego wyceny i zbywalności, możliwości umieszczenia go w bilansie spółki (tzw. zdolności bilansowej) oraz zdolności poddania egzekucji przedmiotu wkładu. W takim znaczeniu aportem mogą być prawa obligacyjne, rzeczowe, czy prawa majątkowe na dobrach niematerialnych. Negatywne kryteria zdolności aportowej zostały określone w art. 14 § 1 kodeksu spółek handlowych, z których wynika, że wkładem niepieniężnym w odróżnieniu od spółek osobowych nie może być świadczenie pracy oraz świadczenie usług. Jednocześnie przedmiotem wkładu niepieniężnego nie mogą być np. weksle wystawiane przez wspólnika na rzecz spółki, części składowe rzeczy oraz zobowiązanie wspólnika do dokonywania w przyszłości na rzecz spółki świadczenia pieniężnego (podjęte Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1993r.). Ponadto do przesłanek negatywnych wnoszenia wkładów niepieniężnych można zaliczyć aporty pozorne i ukryte.
Aporty pozorne to takie, które nie spełniły kryteriów aportowych w chwili wnoszenia ich do spółki. Natomiast aporty ukryte powstają w sytuacji, gdy wspólnik zobowiązał się do pokrycia swoich udziałów wkładem pieniężnym a w rzeczywistości wnosi wkłady niepieniężne.
Podstawowe wkłady niepieniężne
W rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego wkładem niepieniężnym do spółki może być samo przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym postrzegane jako element prawa rzeczowego. Do aportu można również zaliczyć prawa do nieruchomości lub ruchomości wynikające z umów, patenty oraz prawa autorskie czy inne prawa własności przemysłowej.
Zobacz: Co można wnieść aportem do spółki kapitałowej?
Szczególne rodzaje wkładów niepieniężnych
Do szczególnych postaci aportów należy zaliczyć wierzytelności pracownicze oraz prawo do przejęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych. Wierzytelności pracownicze przysługujące z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zyskach spółki stanowią zamiennik do przyznania praw do objęcia akcji pracownikom, członkom zarządu lub rady nadzorczej. Jednakże obligacje zamienne stanowią wyjątek, ponieważ w tym przypadku nie mają zastosowania przepisy dotyczące wkładów niepieniężnych.
Obligacje zamienne są to obligacje, które uprawniają do nabycia emitowanych akcji w zamian za posiadane obligacje.
Zobacz: Obligacje, czyli sposób na finansowanie działalności gospodarczej