W sytuacji jednak, gdy nie jest możliwe jednoznaczne określenie wskazanych kwot, podatnik może zastosować proporcję. Proporcję ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności zarówno opodatkowanych jak i zwolnionych z VAT.
W celu ustalenia proporcji konieczne jest określenie wielkości obrotu, gdyż ma on bezpośredni wpływ na jej wynik. Obrót zgodnie z przepisami ustawy jest kwotą należną z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o kwotę należnego podatku. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika i pomniejsza o kwotę należnego podatku.
Czego nie wlicza się do obrotu?
Zgodnie z art. 90 ust. 5 do obrotu nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika - używanych przez niego na potrzeby jego działalności.
Do obrotu nie wlicza się również obrotu uzyskanego z tytułu transakcji dotyczących nieruchomości lub usług takich jak:
● usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji;
● udzielanie kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
● usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
● usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;
● usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym obszarze, w zakresie, w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie (art. 90 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług).
Oznacza to, że wartość transakcji uznanych za czynności wykonywane sporadycznie nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu wielkości przysługującego proporcjonalnego odliczenia VAT.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!!!
Wątpliwości natomiast budzi sam fakt uznania danych czynności za sporadyczne, gdyż termin ten nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. Natomiast zgodnie z definicją słownikową sporadyczny oznacza rzadki, incydentalny, powtarzający się nieregularnie. Wywnioskować można zatem, iż są to czynności okazjonalne i poboczne w stosunku do prowadzonej działalności. Kwestia ta została wielokrotnie poruszana w interpretacjach podatkowych oraz wyrokach sądowych. Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż większość indywidualnych interpretacji nie jest korzystna dla podatników, gdyż organy podatkowe często powołują się na znacznie ograniczoną definicję słownikową sporadyczności jako określenia częstotliwości występowania danej czynności. Przykładem takiej interpretacji jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r. (IPPP1-443-1153/10-2/JL), w której organ zwraca szczególną uwagę na prawdopodobieństwo powtarzania się czynności, oraz zamiar ich kontynuowania w przyszłości. W efekcie czego nie uznał sytuacji przedstawionej w przedmiotowej sprawie za czynność o charakterze sporadycznym.
Zobacz również: Jak liczyć terminy podatkowe?
Orzecznictwo sądów
Warto zatem przytoczyć w tej sprawie orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, na którego wyroki często powołują się polskie Sądy Administracyjne, które coraz częściej prezentują stanowisko odmienne w stosunku do organów podatkowych.
W wyroku ETS sygn. C-306/94 stwierdzono, iż “jeśli usługi finansowe zwolnione z VAT, świadczone przez podatnika stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne uzupełnienie jego zasadniczej działalności, wówczas nie mogą być uznane za usługi świadczone sporadycznie”. Natomiast w wyroku C-77/01 ETS jako jedno z kryteriów kwalifikowania czynności jako sporadycznej uznał między innymi wielkość generowanego dochodu, a także skalę zaangażowanych w wykonywanie tych czynności składników majątku oraz usług opodatkowanych VAT. Orzecznictwo ETS wskazuje zatem na szeroki zakres pojęcia sporadyczności, uznając iż czynności sporadyczne to takie:
● które nie należą do zasadniczej działalności, nie stanowią stałego i koniecznego rozszerzenia działalności podlegającej opodatkowaniu,
● których skala nie przekracza skali podstawowej działalności,
● względem których zaangażowanie składników majątku oraz usług opodatkowanych VAT jest niewielkie.
Powyższe wskazówki nie uznają częstotliwości jako jedynej przesłanki decydującej o uznaniu bądź nie czynności za sporadyczną. Polskie Sądy Administracyjne coraz częściej przyjmują prowspólnotową wykładnię powołując się na orzeczenia ETS oraz dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Przykładem jest wyrok WSA z 24 listopada 2010r. (I SA/Kr 1467/10) w sprawie uznania udzielonych przez spółkę kilkunastu pożyczek jako czynności sporadycznych (pomocniczych) w związku z którymi uzyskane odsetki nie powinny być uwzględniane w obrocie do wyliczenia proporcji. Sąd uznał, że ani liczba czynności, ani uzyskany z nich obrót nie są wskaźnikami decydującymi dla uznania tych czynności za sporadyczne. Ważna jest natomiast relacja w stosunku do głównej działalności oraz wykorzystanie aktywów opodatkowanych VAT.
Jak wskazują przytoczone wyroki, słownikowa definicja sporadyczności nie jest już wystarczającym wyznacznikiem kwalifikowania czynności przy ustalaniu obrotu dla potrzeb wyliczenia współczynnika proporcji. Przy ocenie transakcji pod kontem uznania jej za sporadyczną bądź nie, w rozumieniu ustawy o VAT, należy wziąć pod uwagę jednocześnie wiele czynników, które składać się będą na całokształt sytuacji. Znaczenie będzie mieć zarówno zakres danych transakcji, ich skala w stosunku do prowadzonej działalności, generowane przez nie przychody, ale także stopień zaangażowania składników majątku, zarówno tych materialnych jak i niematerialnych, w celu osiągnięcia przychodów zwolnionych z opodatkowania.
Zobacz również: Wydatek za złożenie VAT-R można rozliczyć w kosztach