Na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej w przypadku spółek prawa handlowego - także przy uwzględnieniu regulacji prawnych zawartych w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym - przedsiębiorcy mogą zawieszać wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej. Powoduje to nie tylko skutki prawne określone w ww. ustawach, ale również w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Z kolei skutki prawne w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wywołuje tylko takie zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, które jest zgodne z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Składki na ubezpieczenia i FP
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy, który składa się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje, że po stronie przedsiębiorcy ustaje obowiązek ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorca nie podlega temu obowiązkowi od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej. ZUS przyjmuje, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej przez spółki: jawną, partnerską, komandytową lub jednoosobową spółkę z o.o. zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pociąga za sobą wyłączenie obowiązku ubezpieczeń społecznych wobec wspólników tych spółek w okresie od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności przez spółkę, do dnia poprzedzającego dzień, w którym spółka wznawia wykonywanie działalności gospodarczej.
Zobacz: Składki ZUS a działalność gospodarcza osoby niepełnosprawnej
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie pozostaje również bez wpływu na obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. W tym samym okresie, w którym wobec przedsiębiorcy (wspólnika spółki prawa handlowego) jest wyłączony obowiązek ubezpieczeń społecznych, nie podlega on również obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a także dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Nie może natomiast podlegać ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu.
Przedsiębiorca, który zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, nie ma obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy. Składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a zatem w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie podlega obowiązkowo takim ubezpieczeniom.
Polecamy: Składka na Fundusz Pracy 2015 r.
Podstawa wymiaru składek
Przedsiębiorca (spółka prawa handlowego) może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca. W takim przypadku przedsiębiorca (wspólnik spółki prawa handlowego) składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od podstawy wymiaru proporcjonalnie zmniejszonej do okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym w miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. Proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dokonuje się w ten sposób, że obowiązującą przedsiębiorcę kwotę minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tj. 60% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo 30% minimalnego wynagrodzenia) dzieli się przez liczbę dni miesiąca, w którego trakcie nastąpiło zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, a następnie mnoży się przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom społecznym w tym miesiącu. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne należną za miesiąc, w którego trakcie nastąpiło zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, przedsiębiorca (wspólnik spółki prawa handlowego) opłaca w pełnej wysokości, gdy podstawa jej wymiaru nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu.
Wyrejestrowanie i zgłoszenie do ubezpieczeń
Przedsiębiorca, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, nie musi wyrejestrowywać się w ZUS jako płatnik składek i jako ubezpieczony, tj. przekazywać bezpośrednio do ZUS odpowiednich formularzy ubezpieczeniowych.
ZUS na podstawie danych o zawieszeniu działalności gospodarczej, przekazanych przez CEIDG, dokonuje wyrejestrowania:
● płatnika składek, wypełniając formularz ZUS ZWPA,
● z ubezpieczeń, wypełniając formularz ZUS ZWUA,
● z ubezpieczeń osoby współpracującej z przedsiębiorcą, wypełniając formularz ZUS ZWUA,
● członków rodziny przedsiębiorcy, wypełniając formularz ZUS ZCNA,
● członków rodziny osoby współpracującej z przedsiębiorcą, wypełniając formularz ZUS ZCNA.
Inaczej przedstawia się natomiast sytuacja wspólników spółki prawa handlowego, która zawiesiła wykonywanie działalności gospodarczej. Spółka prawa handlowego zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej zgłasza do KRS, składając jednocześnie dokument wyrejestrowania płatnika składek, tj. formularz ZUS ZWPA. Natomiast wspólnicy spółki prawa handlowego bezpośrednio w ZUS wyrejestrowują się jako płatnicy składek przy wykorzystaniu formularza ZUS ZWPA, a także dokonują wyrejestrowania z ubezpieczeń za pomocą formularza ZUS ZWUA.
Zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP
Wznowienie działalności gospodarczej
O wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca informuje CEIDG, a CEIDG dane dotyczące tego zdarzenia przekazuje do ZUS. Na podstawie tych danych ZUS sporządza zgłoszenie płatnika składek (formularz ZUS ZFA), jeżeli w związku z wcześniejszym zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej nastąpiło jego wyrejestrowanie, a także zgłoszenie do ubezpieczeń przedsiębiorcy (formularz ZUS ZUA albo ZUS ZZA), zgodnie ze schematem podlegania ubezpieczeniom wskazanym w zgłoszeniu do ubezpieczeń poprzedzającym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. Jeżeli bowiem w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nastąpiła zmiana rodzajów ubezpieczeń, jakim podlega przedsiębiorca, bądź kodu tytułu ubezpieczenia, przedsiębiorca musi sam zgłosić się do właściwych ubezpieczeń, przekazując do ZUS odpowiednio wypełniony formularz ZUS ZUA albo ZUS ZZA.
Piotr Kostrzewa
Podstawa prawna:
● art. 14a, 26 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.),
● art. 36a, art. 48b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
● art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),
● art. 20c, 22a ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2007 r. nr 168, poz. 1186 ze zm.).