W polskim prawie cywilnym istnieją dwa rodzaje przedstawicielstwa, przez które rozumie się czynność prawną polegająca na działaniu osoby przedstawiciela w imieniu osoby reprezentowanego. W przypadku pierwszego z nich, czyli przedstawicielstwa ustawowego źródłem umocowania do działania w cudzym imieniu jest stosunek prawny wynikający wprost z ustawy albo orzeczenia wydanego na podstawie ustawy. Natomiast w przypadku drugiego z rodzajów przedstawicielstwa, którym jest pełnomocnictwo, źródłem umocowania jest złożenie stosownego oświadczenia woli przez reprezentowanego. Pełnomocnikiem może być jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną albo częściową zdolność do czynności prawnych.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Polecamy: Poradnik Gazety Prawnej
Sposób udzielania pełnomocnictwa przez osoby prawne
Sposób udzielania pełnomocnictwa różni się zasadniczo w zależności od tego czy mocodawcą jest osoba fizyczna czy też osoba prawna. Osoby fizyczne składają pełnomocnictwo poprzez złożenie oświadczenia woli o odpowiedniej treści innej osobie fizycznej. Bardziej skomplikowana wydaje się kwestia udzielania pełnomocnictwa przez osoby prawne. Zgodnie z tak zwaną teorią organów osób prawnych pełnomocnictwa w imieniu osoby prawnej udzielają organy tej osoby, w skład których wchodzą osoby fizyczne, które w ten sposób urzeczywistniają wolę osoby prawnej, realizując poprzez to jej zdolność do czynności prawnych.
Procedura udzielania pełnomocnictwa różni się w zależności od sposobu reprezentacji osoby prawnej, który z kolei jest odmienny w każdym z jej typów. Jeśli chodzi o spółki kapitałowe, to jeżeli ich zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki w przypadku spółki z o.o., albo statut w przypadku spółki akcyjnej . Natomiast gdy umowa albo statut danej spółki nie zawierają żadnych postanowień w powyższym przedmiocie, to do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (art. 205 § 1. i 373 § 1. k.s.h.). Inaczej ma się sprawa pełnomocnictwa w spółce komandytowo-akcyjnej, w której nie ustanowiono rady nadzorczej. W takim wypadku przy podejmowaniu czynności wymienionych w art. 143 § 3 i art. 378 spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia (art. 144 k.s.h.).
Statut spółki akcyjnej nie zawiera postanowień dotyczących jej reprezentacji. Spółka posiada dwóch członków zarządu oraz jednego prokurenta. Spółka zamierza udzielić pełnomocnictwa adwokatowi w postępowaniu procesowym. W takim przypadku pełnomocnictwa może udzielić dwóch członków zarządu albo jeden członek zarządu łącznie z prokurentem.
Jakie są zasady udzielania pełnomocnictw przez wspólników spółek osobowych?
Pełnomocnictwo procesowe
Gdy mamy do czynienia z pełnomocnictwem procesowym, to zgodnie z art. 68 Kodeksu Postępowania Cywilnego, organ, który działa w imieniu danej osoby prawnej jest zobowiązany do wykazania swego umocowania dokumentem przy pierwszej czynności procesowej. Uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r., III CZP
118/08 doprecyzowuje, że organ działający w imieniu osoby prawnej jest zgodnie z art. 39 Kodeksu Cywilnego zobowiązany do wykazania swego umocowania poprzez jednoczesne przedstawienie dokumentu pełnomocnictwa oraz innych stosownych dokumentów potwierdzających, że osoba udzielająca pełnomocnictwa jest uprawniona do działania za mocodawcę. Co do zasady takim dokumentem jest odpis z Krajowego Rejestru Sądowego.
W jaki sposób wypowiedzieć pełnomocnictwo procesowe?
Odrębności z zakresu prawa pracy
Pewne odrębności występują tu w sprawach z obszaru prawa pracy. Otóż w takim przypadku pełnomocnictwa może udzielić organ reprezentujący osobę prawną albo inna wyznaczona do tego osoba (art. 3 k.p.), którą może być np. jeden członek zarządu wyznaczony w statucie albo w regulaminie pracy. Dlatego też istnieje tu możliwość wyznaczenia osoby uprawnionej do działania w imieniu pracodawcy inaczej niż wynika to z ogólnych zasad dotyczących jej reprezentacji.