Każdy kto organizuje imprezę, spotkanie dla Klientów, event musi również zdawać sobie sprawę iż robienie zdjęć na tych eventach i rozpowszechnianie takich zdjęć ma doniosłe konsekwencje prawne. Związane jest to z problematyką wizerunku osób, które na event się zjawiły.
W prawie autorskim – zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie nie ma jednolitej definicji wizerunku. W ostatnim czasie mamy do czynienia z rozszerzaniem tego pojęcia (mówi się np. o znaku symbolizującym osobę prawną w postaci elewacji budynku).
Zobacz: Materiały i dokumenty urzędowe a prawo autorskie
Wizerunek jest bardzo różnie definiowany w literaturze prawniczej. Ostatnio obserwuje się niejako rozszerzenie pojęcia wizerunku (pojawia się np. wizerunek osoby prawnej jako znak symbolizujący tę osobę czy wizerunek dźwięczny tj. głos). Zgodnie z jedną z definicji wizerunek to „dostrzegalne, fizyczne cechy człowieka tworzące jego wygląd i umożliwiające jego identyfikację” .
Problematykę wizerunku człowieka definiuje art. 81 prawa autorskiego. Zgodnie z tym artykułem rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby na nim przedstawionej. Jest to kardynalna zasada „korzystania z czyjegoś wizerunku”. Przy czym prawo autorskie dopuszcza wyjątki tj. sytuacji gdy mimo braku takiej zgody rozpowszechnianie wizerunku będzie prawnie dopuszczalne.
Wyjątki te jednak należy interpretować wąsko – nie można do nich stosować wykładni rozszerzającej. Wyjątki te to sytuacje gdy:
- za wykonanie wizerunku osoba otrzymała zapłatę (modele, modelki, hostessy),
- wizerunek dotyczy osoby powszechnie znanej i wizerunek taki wykonano w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych (przesłani te muszą występować łącznie)
- osoba, której wizerunek jest uwidoczniony stanowi jedynie fragment większej całości (krajobrazu, zgromadzenia, imprezy masowej).
Zobacz: Sprostowania i odpowiedzi w polskim prawie prasowym
Wyjaśnienia wymagają dwa ostatnie wyjątki. Kto to jest bowiem osoba powszechnie znana? Nie ma tu dobrej definicji poza definicję pokazująca się w orzeczeniach sądowych iż jest to osoba, którą interesuje się szeroko rozumiana opinia społeczna. Jest w prawie karnym co prawda definicja funkcjonariusza publicznego oraz osoby pełniącej funkcje publiczne, ale nie jest to tożsame z byciem osoba publiczną.
Podkreślić również trzeba fakt, iż osobie publicznej wolno robić i rozpowszechniać zdjęcia, które zostały li-tylko wykonano w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych (politycznych, społecznych i zawodowych). Tak więc o ile można zrobić i rozpowszechniać zdjęcie prezydenta miasta otwierającego muzeum to zabronione będzie, co do zasady robienie zdjęcia temu samemu prezydentowi np. na wakacjach, na działce (chyba, że wiąże się to z pełnieniem funkcji publicznych).
Kolejnym nieostrym wyjątkiem jest brak zgody jeśli osoba stanowi fragment większej całości- zgromadzenie, impreza publiczna. Co to w praktyce oznacza? Bardzo często pojawiają się pytania ile osób stanowi zgromadzenie? Jest co prawda ustawa o zgromadzeniach publicznych, która przewiduje iż zgromadzenie to grupa 15 osób.
Ale jest również np. Kodeks spółek handlowych, który mówi o zgromadzeniu wspólników w spółce z o.o. a spółkę taką może prowadzić 1 osoba. Czy jeśli będzie spełniała funkcję Zgromadzenia wspólników to nie trzeba mieć jej zgody? Chyba jednak zamiast sięgać do innych aktów oprawnych warto byłoby sięgnąć do definicji leksykalnych, zgodnie z którymi zgromadzenie to każda większa ilość osób, publiczna impreza zaś to impreza dostępna dla nieokreślonego kręgu osób (przy czym kwestia biletów jest niejako kwestią wtórną).
Zobacz: Slogan reklamowy jako utwór – problematyka ochrony hasła reklamowego
Pamiętać jeszcze należy iż literalnie czytane wyjątki z art. 81 ust. 2 dopuszczały by np. użycie w reklamie premiera jeśli zdjęcie wykonano np. w Kancelarii lub w Sejmie. Wydaje się jednak iż jest to zbyt daleko idąca teoria. Wykładnia literalna tego przepisu jest bowiem coraz częściej w orzeczeniach sądowych „zastępowana” wykładnią celowościową.
Zgodnie zaś z wykładnią celowościową celem wyżej przedstawionych wyjątków jest utrwalenie pewnego zdarzenia, wydarzenia, stworzenie dokumentu. Jest to tzw. cel informacyjny.
I o tym warto pamiętać w kontekście robienia zdjęć postaci podczas imprez, targów czy eventów.
Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl