Praca w godzinach nadliczbowych, to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również praca wykonywana ponad przedłużony, dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Dopuszczalność pracy w godzinach nadliczbowych
Pracownik może wykonywać pracę w godzinach nadliczbowych, jeśli zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej, mającej na celu ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, ochronę mienia, środowiska lub usunięcie awarii. Jest dopuszczalna również w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.
Zadaj pytanie na naszym FORUM: Moja Firma - Kadry i ZUS
Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych?
Bezwzględny zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych dotyczy kobiet w ciąży i pracowników młodocianych. Pracownicy opiekujący się dziećmi do lat 4 mogą, za ich zgodą, być zatrudniani ponad limit czasu pracy.
Rekompensata pieniężna
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości zależnej od pory lub dnia tygodnia ich wykonywania.
Za pracę w godzinach nadliczbowych, która wypada w porze nocnej, w niedzielę i święta, które normalnie nie są dla pracownika dniami pracy lub w dniu wolnym od pracy, udzielonym pracownikowi za pracę w niedzielę lub w święto, przysługuje 100 proc. wynagrodzenia za pracę. Za pracę w każdym innym dniu przysługuje 50 proc. wynagrodzenia.
Osobom zatrudnionym na niepełny etat, po przekroczeniu wymiaru pracy określonego w umowie przez pracodawcę, także przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. W tym przypadku nie będą to jednak godziny nadliczbowe - te zaczynają się w momencie przekroczenia powszechnie obowiązujących norm czasu pracy. Za pracę powyżej ustalonej granicy przysługuje normalne wynagrodzenie, powiększone o dodatek, a dopiero praca powyżej normy czasu pracy uprawnia ich do wynagrodzenia normalnego, powiększonego o stosowany dodatek za nadgodziny.
Zobacz również: Jak rozliczyć delegację?
Zobacz: Jak opłacać składki na ubezpieczenia pracowników młodocianych?
Czas wolny za pracę w nadgodzinach
Wielu pracodawców zamiast pieniędzy za dodatkową pracę stosuje tzw. odbiór godzin. W zamian za przepracowane godziny nadliczbowe pracownik może, na pisemny wniosek, otrzymać czas wolny od pracy w tym samym wymiarze.
Udzielenie czasu wolnego za godziny nadliczbowe może nastąpić również bez wniosku pracownika, ale w tym wypadku pracodawca zobowiązany jest udzielić czasu wolnego od pracy najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny, miesięczny wymiar czasu pracy.
Nieuprawnieni do otrzymania rekompensaty
Prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych nie otrzymają pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Kierownicy mogą natomiast za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto liczyć na wynagrodzenie oraz dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.
Limit godzin nadliczbowych
Liczba godzin nadliczbowych w ciągu roku kalendarzowego nie może przekraczać dla poszczególnego pracownika 150 godzin.
Pracodawca w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a jeśli nie jest nimi objęty, to w umowie o pracę, może ustalić inną liczbę godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym.
Zobacz też: Czym się charakteryzuje umowa na zastępstwo?
Warto wiedzieć, że odmowa pracy w godzinach nadliczbowych może być traktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych i skutkować rozwiązaniem umowy. Takie postępowanie, o ile nie jest właściwie uzasadnione, jest traktowane jak naruszenie obowiązków pracowniczych.