W przypadku śmierci poszkodowanego osobom najbliższym i spadkobiercom nie przysługuje zadośćuczynienie, chyba że roszczenie to zostało już uznane na piśmie lub wytoczono powództwo za życia poszkodowanego (art. 445 w związku z art. 444 Kodeksu cywilnego) wówczas możemy wystąpić o stosowne odszkodowanie.
Z uszkodzeniem ciała i rozstrojem zdrowia łączy się najczęściej cierpienie fizyczne oraz cierpienie psychiczne. Zadaniem zadośćuczynienia pieniężnego jest złagodzenie tych cierpień, choćby
Zobacz serwis: Obowiązkowe ubezpieczenie oc podmiotów przyjmujących zamówienia na świadczenia zdrowotne
Zadośćuczynienie następuje w formie jednorazowej zapłaty sumy pieniężnej. Wysokość tej sumy powinna być ustalona po uwzględnieniu wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, np. nasilenie cierpień, przechodzone operacje, długotrwałość choroby i leczenia, rozmiar kalectwa, stan ogólnej niesprawności fizycznej i psychicznej. Ponadto znaczenie mieć będzie wiek poszkodowanego, jego zawód, stosunki majątkowe stron, postawa osoby odpowiedzialnej co zostało opisane poniżej
Kwota odszkodowania nie może stanowić sumy symbolicznej, lecz musi przedstawiać wartość odczuwalną ekonomicznie. Z uwagi na brak dokładniejszych uregulowań odnośnie wysokości zadośćuczynienia pieniężnego, jego wymiar kwotowy zależny jest od indywidualnych okoliczności zdarzenia i kształtowany przez praktykę ubezpieczeniową, a dla poszkodowanego ważniejszą jest praktyka sądowa wyrażana w wyrokach dotyczących konkretnych zdarzeń i roszczeń.
Ustalając kwotę zadośćuczynienia trzeba przede wszystkim pamiętać, iż ma ono charakter jednorazowy, a zarazem całościowy, więc obejmuje wszystkie negatywne doznania po stronie poszkodowanego, także te, które będzie odczuwać w przyszłości. Przy jego określaniu należy uwzględnić w jego wysokości wszystkie elementy krzywdy łącznie z tymi, które mogą ujawnić się w przyszłości – ale jeżeli nie można ich było przewidzieć, otwarta pozostaje droga do odrębnego przyznania odpowiedniej sumy w razie ujawnienia się nowej krzywdy.
Jeżeli więc u poszkodowanego ujawni się nowa krzywda (np. 2 lata po wypadku - padaczka pourazowa), której w chwili przyznawania zadośćuczynienia nie można było przewidzieć, może mu być przyznana odpowiednia kwota do naprawienia tej nowej krzywdy
Podobne stanowisko można odnaleźć w orzecznictwie m.in. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1998r (sygn. akt II CKN 608/907, niepubl.) gdzie sąd potwierdził regułę, iż uprzednie przyznanie zadośćuczynienia nie wyłącza przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy w razie ujawnienia się nowej krzywdy, której nie można było przewidzieć w ramach podstawy poprzedniego sporu.
Zobacz: Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej – sprawdź czy mu podlegasz!
Analizując linię orzecznictwa w omawianym zakresie zwracają uwagę najczęściej powtarzające się czynniki współkształtujące wysokość zadośćuczynienia, do których należą:
• stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego wyrażający się w kalectwie, oszpeceniu, ograniczeniach ruchowych, ograniczeniach wykonywania czynności życia codziennego (wysokość zadośćuczynienia powinna być miarkowana proporcjonalnie do stopnia uszczerbku na zdrowia tzn. im jest wyższy stopień uszczerbku tym wyższa powinna być wysokość zadośćuczynienia);
• długotrwałość choroby, cierpień, leczenia, rehabilitacji - bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne, okres dochodzenia do względnej sprawności, przywrócenie prawidłowych funkcji organizmu etc. (wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać ogół cierpień natury fizycznej poszkodowanego, długotrwałość cierpień – im większe i dłuższe cierpienia tym wyższa wysokość zadośćuczynienia);
• wiek poszkodowanego (generalnie orzecznictwo zmierza w takim kierunku, że im poszkodowany jest młodszy tym wyższe powinno być dla niego zadośćuczynienie);
• płeć poszkodowanego (w zależności od konkretnego przypadku czynnik płci powinien być brany pod uwagę np. inaczej powinno być miarkowane zadośćuczynienie dla kobiety, która po wypadku ma zniekształconą twarz i szereg widocznych blizn, a inaczej w analogicznym przypadku wobec mężczyzny);
• poczucie bezradności życiowej, niekorzystne widoki i możliwości poszkodowanego w przyszłości (na podwyższoną wysokość zadośćuczynienia wpływają takie czynniki jak: niemożność podjęcia pracy, wykonywania wyuczonego zawodu, uprawiania sportu, zawarcia związku małżeńskiego, posiadania dzieci, aktywnego korzystania z życia i rozrywek);
• aktualna i zmieniająca się stopa życiowa społeczeństwa polskiego oraz sytuacja materialna społeczności na terenie zamieszkania poszkodowanego (wcześniejsze orzecznictwo wskazywało na konieczność uwzględnienia w wysokości zadośćuczynienia zamożności, zasobności poszkodowanego z uwzględnieniem otoczenia ekonomicznego w jakim poszkodowany się porusza);
• inne czynniki wpływające na poczucie krzywdy uzależnione od konkretnego stanu faktycznego, których trzeba poszukiwać przy każdej indywidualnej sprawie szczególnie z uwzględnieniem wszelkich (ogółu) cech poszkodowanego (np. miarkując zadośćuczynienia za utracony palec w wypadku inaczej należy podchodzić do przeciętnego człowieka a inaczej do pianisty, dla którego palec jest wyjątkowo istotną częścią ciała).
Niestety praktyka likwidacyjna zakładów ubezpieczeń odbiega czasami w sposób rażący od nakreślonego sposobu ustalenia zadośćuczynienia przez orzecznictwo, ograniczając się wyłącznie do bazowania na stopniu trwałego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego, mnożonego przez określoną kwotę z pominięciem innych wskazanych przez orzecznictwo czynników.
Zobacz serwis: Szkoda osobowa - NNW